Молия вазири Тимур Ишметов журналист Раян Чилкот (Ryan Chilcote) билан интервьюда Ўзбекистонда хусусийлаштириш дастури ва унинг мақсадлари ҳақида гапирди.
Унинг сўзларига кўра, мамлакатдаги 3 мингга яқин давлат активларини сотиш режалаштирилмоқда.
«Рақамлар катта, лекин уларнинг аксарияти кичик корхоналардир. Биринчи навбатда — жуда тезкорликда уларнинг тўртдан уч қисми сотилади (75%). Биз аллақачон давлат активлари рўйхатини туздик. Баъзи соҳаларда улар бизга керак эмас. Шунинг учун биз уларни аукционга қўямиз ва ҳозирги нархи қандай бўлишидан қатъий назар, сотамиз», — деди вазир.
Тимур Ишметов йирик давлат корхоналари ҳақида гапирар экан, давлат айрим табиий монополияларни сота олмаслигини таъкидлади. Мисол учун, «жуда яхши бўлмаса-да» охир-оқибат хусусий компанияга айланиши мумкин бўлган «Ўзбекистон миллий электр тармоқлари» компанияси.
Шунингдек, молия вазирининг айтишича, Ўзбекистон энергетика бозорига электр энергияси ишлаб чиқариш билан шуғулланувчи компанияларнинг чиқишидан манфаатдор.
«Улар аллақачон бу ерда бизнесни йўлга қўйишни бошлашган. Биз ҳатто мавжуд компанияларни (электр энергияси ишлаб чиқарувчи давлат корхоналари — таҳр.) сотиш, электр энергиясини тарқатишда (тақсимлашда — таҳр.) хусусийлаштириш ёки давлат-хусусий шерикликка ўтиш ҳақида ўйлаяпмиз», — деди у.
Молия вазирли ушбу амалиётни бошқа соҳаларда ҳам қўллаш режалаштирилаётганини айтди.
«Эҳтимол, фойдали қазилмаларни қазиб олишда иккитадан кўп бўлмаган, бир нечта йирик ва жуда яхши компанияларни сотишни режалаштирмаяпмиз, лекин қисман IPO’га тайёрмиз. Чунки бу самарали компания яратиш, компанияни самарали бошқаришга ишонч ҳосил қилиш учун юзлаб ва минглаб қўшимча кўзларга эга бўлган хусусий инвесторларни жалб қилиш воситасидир», — дея таъкидлади Тимур Ишметов.
Тимур Ишметов Ўзбекистонда давлат активларини хусусийлаштириш дастурининг кеч бошлаганини тан олди.
«Гап шундаки, ҳамма нарсани назорат остида ушлаб туриш қандайдир хавфсизлик ёки ишончлилик масаласи билан боғлиқ эмас. Гап самарадорлик ва натижалар ҳақида кетяпти. Лекин биз буни (хусусийлаштириш — таҳр.) президентимизнинг сиёсий иродаси билан бошлаганимиздан хурсандман», — деди молия вазири.
Унинг айтишича, Ўзбекистон аллақачон бир қанча яхши келишувларни амалга оширган, бироқ бу фақат бошланиши.
«Инвесторлар томонидан жуда яхши қизиқиш билдирилмоқда. Яхши ташкил этилган, замонавий ва ошкора [хусусийлаштириш] жараёни бу корхоналарга яхши сармоядорлар келиши ва вазиятни яхшилаш мумкинлигини кўрсатди. Иккинчидан, бундан [давлат] яхшироқ пул олади», — деди вазир.
Тимур Ишметов Ўзбекистондаги хусусийлаштириш жараёнида таваккал қилишга тайёр инвесторларнинг ишончини энг асосийси деб айтди.
«Самарасиз давлат корхоналаридан қанчалик тез қутулсак, биз учун шунчалик яхши. Иш ўринлари яратиш бўйича ҳам бозордаги самарадорлик яхшироқ, хусусан бюджет нуқтаи назаридан ҳам шундай», — деди Молия вазирлиги раҳбари.
Молия вазири аҳоли сони ортиб бораётганини ҳисобга олган ҳолда иш ўринлари яратиш масаласи Ўзбекистон учун долзарблигича қолаётганини таъкидлади. Хусусий сектор одамларни иш билан таъминлашда муҳим аҳамиятга эгалигини айтиб ўтди.
«Гап битта давлат компаниясини сотиш ҳақида кетмаяпти, балки инвесторларга давлат бу бозорларни тарк этаётганини кўрсатиш ҳақида кетмоқда. Энди улар бу бизнесга киришлари ва рақобат қилишлари мумкин. Мен буни тезда қилишимиз кераклигини айтишимнинг сабаби биз пулга муҳтож ёки ўша компанияларни техник хизмат кўрсатиш қимматлиги туфайли уларни йўқ қилмоқчи эмасмиз, балки инвесторларга давлат томонидан адолатсиз рақобат бўлишидан қўрқмасликларини кўрсатмоқчимиз», — дея тушунтирди у.
2020 йилнинг октябрь ойида президентнинг «Давлат иштирокидаги корхоналарни ислоҳ қилишни жадаллаштириш ҳамда давлат активларини хусусийлаштиришга оид чора-тадбирлар тўғрисида»ги қарори имзоланган бўлиб, мазкур ҳужжат билан 620 дан ортиқ трансформация қилинадиган йирик давлат корхоналари ва хўжалик бирлашмалари рўйхати ҳамда корпоратив бошқарув ва молиявий аудит жорий этиладиган, операцион самарадорлиги ошириладиган давлат иштирокидаги корхоналар рўйхати тасдиқланганди.
Февраль ойида президент давлат активларини хусусийлаштиришни тезлаштириш бўйича топшириқ берди.
2021 йилнинг биринчи ярмида Ўзбекистон давлат активларини хусусийлаштиришдан 105 млн доллар даромад олди, деди Давлат активларини бошқариш агентлиги директори Акмалхон Ортиқов. Жорий йилда жами 900 та объект сотувга қўйилган бўлиб, йил охиригача жами 600 млн доллар даромад келтириши мумкин.
