Фарғона вилояти ҳокимияти матбуот хизмати душанба куни эълон қилган баёнотда вилоят ҳокими Шуҳрат Ғаниевнинг эркакларнинг соқол қўйиши ва аёлларнинг рўмол ўраши ҳақидаги сўзларига қарши хорижий ОАВ ва ижтимоий тармоқларда билдирилган фикр ва изоҳларни ўрганиб, тегишли хулосалар чиқаргани маълум қилинди. Аввалроқ BBC ва «Озодлик»да ҳокимнинг у қатнашган йиғилишларда рўмол ўраб олган аёлга кўзи тушса унинг рўмолини ўша туман ҳокимининг оғзига тиқиб қўйиш билан таҳдид қилгани акс этган аудиоёзув эълон қилинди.
Ҳокимият ахборот хизмати аудионинг «ишчи йиғилиш»да ёзиб олинганини тасдиқлаб, нотиқнинг сўзларидан ўзгача маъно излаб, бузиб талқин қилиш ҳоллари рўй бераётганини таъкидлайди.
Шуҳрат Ғаниевнинг сўзлари жамоатчиликнинг қизғин муҳокамаларига сабаб бўлди. Ижтимоий тармоқлар фойдаланувчилари ва блогерлар оналари ҳамда бувиларининг рўмол ўрашини таъкидлаб, бу каби сўзларга тоқат қила олмасликларини баён этишмоқда. Улар ҳокимнинг зудлик билан истеъфога чиқишини ҳам талаб қилишмоқда.
Олий Мажлис Сенати раҳбари Танзила Норбоева душанба куни Facebook`да Шуҳрат Ғаниевнинг хатти-ҳаракатлари кенг омма орасида салбий эътирозларга сабаб бўлаётгани муносабати билан бугун Олий Мажлис Сенатининг Регламент ва одоб комиссияси йиғилиши ўтказилишини маълум қилди.
Ҳоким нима деган эди
Ўтказилган санаси номаълум бўлган йиғилишнинг асосий мавзуси диний ташвиқот ва мактаб таълими бўлган. Ёзув эркакларнинг соқол қўйиши масаласини муҳокама қилиш билан бошланади. Шунингдек, аввалроқ қабул қилинган қарор (номи аниқ эмас) ижроси тўғрисида ҳам гапирилади.
«Қарор ижроси юзасидан ўтказилаётган тадбирлар давомида 1249 нафар фуқароларнинг беўхшов соқол қўйиш ҳолатлари аниқланди. Қарордан тўғри хулоса чиқарилди. Қўқон, Фарғона, Марғилон шаҳарларида, Фарғона, Бувайда туманларида беўхшов соқол қўйиш ҳолатлари кенг авж олган. Вилоят ҳокими хотин-қизлар орасида кийиниш, рўмол, ҳижоб маданиятига риоя этмаётган жами 851 нафар хотин қизлар аниқланган. Уларда тушунтириш ишлари олиб борилиб, 300 тасининг ташқи қиёфаси ва кийиниш маданиятини ўзгартиришга эришилди», — дейди ҳоким.
Сўнгра Шуҳрат Ғаниев туман ҳокимларига таҳдид қилишга ўтади: «Ҳурматли ҳокимлар, эшитиб олинглар. Бирортанг мажлис қилсанг, ман борсам ўша кийимда ўтирган аёл кишини кўрсам. Маҳалла раисими у, ўқитувчими у, жамоатчими у, депутатми у ўша рўмолини олиб оғзингга тиқиб қўяман!».
Вилоят маъмурияти раҳбари аёллар бундай кийимларни қаердан олаётганини сўрайди. Жавоб тариқасида аёл кишининг «Бозорлардан», деган жавоби эшитилади.
«Қаердан олиб келяпти ўша кийимни. Савдода сотаётган бўлса, нимага ўша савдода сотаётганни Ўзбекистон Республикаси конституцияси билан кийиниш либосига қонунни бузган, деб менга рўйхатини олиб келиб беринг», — дейди у.
Шуҳрат Ғаниев ижтимоий тармоқларга кирувчиларнинг тақдири қандай бўлиши мумкинлигидан огоҳлантиради.
«Олдин Фейсбукка киради, Фейсбукдан кейин „Таблиғи жамоат“ деганига ўтади. „Таблиғи жамоат“ дегани, жамоат бўлиб яшаш дейди. Эркак эркак билан яшайди. Унинг ҳеч қанақанги Исломга, муқаддас динимизга алоқаси йўқ унинг. Улар газандалар. Ундан кейин анунга ўтади, „Жабҳат ан Нусратия“ дегани бор, паъдарингга лаънат», — дейди у.
Шуҳрат Ғаниев бир неча кун олдин Марғилондаги шифохоналарнинг бирида оқ яктак-иштон ва оқ дўппи кийиб олган беморни қандай қилиб қувиб солганини айтиб берган йиғилганларга.
Вилоят ҳокими Қува туманида қўшма корхона очган туркиялик сармоядорга соқолини олиш ҳақида гапирганини ҳам айтиб ўтган.
«Мен айтдим, яхши қўшма корхона очибсизлар, раҳмат. Лекин бунақа соқолни қўйиб олманглар. Чет эллик меҳмон, лекин бу шу ерда фаолият юритиб тирикчилик қиладиган бўлса, Ўзбекистон қонунларига бўйсинишга мажбур бўлади ва соқолини оламиз биз. Туркия Республикаси фуқаросини. Шундай дедимми?» — дейди у Қува тумани ҳокимига
Қува тумани ҳокими вилоят ҳокимининг гапини тасдиқлаб, ундан сўнг ўзлари яна гаплашиб олганини таъкидлайди.
Вилоят ҳокими икки кун олдин Марғилон шаҳрида «Ипакчи» бозорида автотуроргоҳни бошқараётган тадбиркорнинг соқолини қандай олдирганини гапирган.
«Катта автостоянкани биттаси бошқаряпти. Соқолни қўйиб олган. Бошига шиаларнинг дўпписини кийиб олган. Автостоянкада турибди. Шаҳарни ҳокимини чақирдим. Гапир нима бўлганини», — дейди Шуҳрат Ғаниев.
Шунда Марғилон шаҳар ҳокими туриб соқолли эркакка тушунтириб, соқолини олишгани ҳақида ҳисобот беради.
«Ўша „Ипакчи“ бозори раҳбарини алмаштиришинг керак эди ўша куни. Нимага олмадинг. Олиб ташланг уни бозордан. Падарига лаънатни ўзини олиб кириб тиқиб ташланг», — дейди Шуҳрат Ғаниев.
Ҳоким Фарғона вилоят ҳудудидаги бозор-савдо комплексларида фаолият олиб бораётган тадбиркорларнинг, такси ҳайдовчиларнинг ташқи қиёфаси, ҳудуддаги ташқи реклама баннерларига ҳудуд мутасаддилари, ҳокимлар етарли даражада эътибор қаратмаётганини таъкидлади.
«Масалан, транспорт бошқармаси, йўл ташкилоти уюшмалари, Фарғонагазтаъминот, Маданият бошқармаси, Ер-мулк кадастр хизмати, Қўқон Педагогика институти. Тиббиёт академияси Фарғона филиали, Фарғона шаҳар томонидан ички тартиб қоидалар ишлаб чиқилмаган».
Вилоят ҳокими кунлик маълумотларга асосан Риштон тумани Бўстон қишлоғининг «Барака» бозорида диний адабиётлар билан шуғулланаётган савдо шоҳобчаларининг мавжудлиги аниқланганини айтган. Унга кўра, тадбир давомида рухсат этилмаган, махсус голограммасиз диний адабиётлар савдоси билан шуғулланаётган 3 нафар шахслар аниқланиб, улардан 190 дона давлат тўнтариши қиладиган китоблар мусодара қилинди.
«Риштондаги номардлар, шунақа китоблар тарқатасан уруғингга ўт тушиб кетсин сен Риштондаги… Уруғингга ўт тушиб кетади сен номардларни. Қани тур, ҳов Риштоннинг ҳокими?», -дея туман ҳокимига дакки берган Ғаниев. У Маҳалла раиси ҳаммасини ишдан олиб ташлашни ва уларни 5 суткага қамашни буюрган.
«Ички ишлар ва судяларни ҳам чақириб, ҳурматли ҳоким. Маҳалла фуқаролар раисини ҳам беш суткага жарима қилиб қамайсизлар. Бунақа маҳалла раиси ҳам керакмас, поспони ҳам керакмас. Риштоннинг хотин-қизлар қўмитасини ишдан олиб ташланглар». У прокурорга китоб сотишда айбланаётган 3 нафар аёлнинг ҳаммасидан тушунтириш хати олиб, жарима солишни айтган.
Бундан ташқари, ҳокимга журналист аёлнинг Ўзбекистонга ташриф буюрган БМТнинг инсон ҳуқуқлари бўйича эксперти Диего Гарсия-Саянни кутиб олиш учун аэропортга рўмол ва рангли кўйлакда чиққани ёқмаган.
Вилоят ҳокими ташқи рекламаларда унга ёқмаган жиҳатларни ҳам санаб ўтган. У нафақат рўмолли, соқолли, балки шимлари йиртилган рекламаларни ҳам танқид қилган.
«Замонавий кийимларни реклама қилишга мўлжалланган реклама баннерлари ва плакатларда миллий қадриятларимизга хос бўлмаган ташқи кўринишда, соқол билан, ҳижобда турли жойлари йиртилган ёки ямоқ солинган. Ё бўйнига алламбало темирлар таққан шахслар акс эттирилган рекламалар кетяпти».
У вилоятдаги ташқи реклама билан шуғулланадиган уч фирмаган 300 миллиондан сўмдан жарима солиш топшириғини берган.
«Ҳозир уччовини чақирасан-да, тушунтириш хати олиб, уччала ташкилот ҳар бири 300 миллиондан 900 миллион сўм жарима соласан. Қонуний жарима соласан», дейди вилоят ҳокими. У масъул шахсга бозорлардаги тадбиркор, дўкондор — ҳаммадан тилхат олишни буюрган.
«Ўзбекистон Республикаси Конституциясида белгилаб қўйилган: юриш, туриш, кийиниш, овқатланиш, яшаш, оила қуриш, фарзанд кўриш, фарзанд тарбиялаш, ҳаёт кечириш тадбирлар ўткизиш қонунлар бор. Ўша қонунлардан чиқмаслик керак. Тамом», — дейди ҳоким.
У бу каби одамларни олиб кириб қамашни тавсия қилади.
«Олиб кириб қамаш керак буларни. Ё бозорга сартарош олиб бориб биттадан юриб сочини олиб, соқолини олиб бошига Ўзбекистон Республикаси миллий қадриятларига мос бўлган қалампир нусха дўппиини кийгизиб қўяйликми? Нимага ҳеч ким индамайди?», дея ўтирганларга юзланади у.
Вилоят ҳокими чақалоққа «тўғри» исм қўймаётган ота-оналарни ҳам тилга олган. Уларнинг орасида Месси ва Роналдулар ҳам бор. «Чақалоқларга буюк аждоларимиз исмларини қўйиш ўрнига, болаларга, янги туғилган гўдакларга бошқа миллат вакилларининг, террористик ташкилот раҳбарларининг исмини қўйиш ҳолатлари — бу факт. Усома деган от қўйган. Мужоҳид деган от қўйган. Форуқ деган от қўйган. Месси деган от қўйган, Роналду деган от қўйган».
Туғилганлик тўғрисида гувоҳнома берадиган ташкилотлардан бу исмларни ўша вақти ўзгартириш талабини қўйди ҳоким.
Ундан кейин вилоят маъмурияти раҳбари ёшларнинг соч турмакларига эътибор қаратади: «Сартарошхонадан чиқяпти болалар, Сочи бутунлай бошқача қилинган. Ўзбек одамнинг, мўмин-мусулмон одамнинг сочи эмас. Боладан сўраяпмиз мана. Кимнинг сочи бу? Бу Россияда, Санкт Петербургда шунақа соч қўйишади, дейди». Ҳоким ўзи кўрган соч турмагининг Голландиядаги гейларга оид эканлигини тушунтириб берган.
«Ваҳоланки, у сочнинг прическаси бесоқолбозлар қўядиган Голландиядаги прическа. Агар бошида, ўртасида соч қолиб аёлларникига ўхшаб турмакланмаган бўлса, ўралмаган бўлса, у эркаги бўлади. Агар эркак киши бўлса, сочини турмаклаб олса у аёл ҳисобланади. Падарингга лаънат.»
Ҳоким ўз ўрнида собиқ Иттифоқни ҳам эслаб ўтган. Таъкидлашича, у вақтда оддий ҳолатлар учун ҳам одамлар терговга жалб қилинган.
«Давлат идорасида ишлаб туриб Жума намози, ҳайит намозига борганлар терговга жалб қилиниб, жиноий жавобгарликка тортилган. Ҳозир бизнинг вилоятимизда 198 та масжид фаолият юритаётган бўлса, унда Фарғона вилоятида бор йўғи 6 та масжид фаолият юритган. Бу нима — тўқликка шўхликми?», дейди у.
Шуҳрат Ғаниев аввал ҳам номақбул сўзлари учун танқидларга дуч келган эди. Ўтган йилнинг бошида Қозоғистондаги автобус ёнғинида бир неча қурбонлар берган Тошлоқ тумани аҳолисини ҳақоратлаб, Фарғона вилоятини шарманда қилганликда айблаган эди.
Ўтган ҳафта Қўқон (Фарғона вилояти) ҳокимиятида эса рўмол ўрайдиган ўқувчилар рўйхати тузилгани тасдиқланган эди. Бунда шаҳар маъмурияти бунда ҳеч қандай ёмон нарсанинг йўқ экани, рўйхат тақиқланган ташкилотлар ташвиқотидан ўқувчиларни сақлаш учун тузилганини маълум қилди.
Август ойи охирида Тошкентдаги «Малика» савдо мажмуасида ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари ходимлари рейд ўтказиб, ўнлаб эркаклар ИИБга олиб кетилган, у ерда уларнинг соқоллари мажбуран қирдирилган эди. Пойтах ИИББ буни айрим фуқароларга қиёфасини биометрик паспортдаги фотосуратларга мос ҳолга келтириш тавсия этилгани билан изоҳлади.
