Shavkat Mirziyoyev 19-may kuni Sian shahrida “Markaziy Osiyo — Xitoy” birinchi sammitida ishtirok etib, mintaqaviy hamkorlikni yanada kengaytirishga qaratilgan muhim tashabbuslarni ilgari surdi, deb xabar berdi O‘zbekiston prezidenti matbuot xizmati.
XXR rahbari Si Szinpin raisligida o‘tgan tadbirda Qozog‘iston prezidenti Qasim-Jomart Tokayev, Qirg‘iziston prezidenti Sadir Japarov, Tojikiston prezidenti Emomali Rahmon va Turkmaniston prezidenti Serdar Berdimuhamedov ham qatnashdi.
O‘zbekiston prezidenti nutqida sammit Buyuk Ipak yo‘lining boshlanish nuqtasi bo‘lib xizmat qilgan Sian shahrida o‘tayotganini “ramziy ma’noga ega” deb atadi.
“Pandemiya sinovlarini yengib o‘tgan mamlakatlarimiz global miqyosda ishonch inqirozining salbiy oqibatlariga duch keldi. Markaziy Osiyo uchun muhim bo‘lgan odatdagi transport-logistika zanjirlarida jiddiy uzilishlar, oziq-ovqat va energetika xavfsizligi uchun tahdidlar, inflyatsiya importi o‘sib borayotgani ortidan ijtimoiy keskinlik xatarlari va boshqa muammolar bizdan yanada yaqin muvofiqlashuv va amaliy hamkorlikni talab qilmoqda”, — dedi davlat rahbari.
Shavkat Mirziyoyev savdo, investitsiya, transport va gumanitar sohalar bo‘yicha taklif va tashabbuslarni ilgari surdi.
Xususan, strategik yondashuvlar, kompleks tavsiya va yechimlarni, mintaqaviy va global miqyosda tub o‘zgarish yasaydigan loyihalarni ishlab chiqish maqsadida olti mamlakatning yetakchi “aql” markazlari o‘rtasida hamkorlikni yo‘lga qo‘yish zarurligi qayd etildi.
Buni muhokama qilish uchun maydon sifatida kelgusi yilda Samarqandda Milliy rivojlanish strategiyalarini o‘zaro bog‘lash masalalari bo‘yicha xalqaro ekspertlar konferensiyasini o‘tkazish taklif qilindi.
Prezident mintaqa mamlakatlarining barqaror rivoji uchun zarur sharoitlarni shakllantirish, bunda asosiy e’tiborni kambag‘allikka qarshi samarali kurashishga qaratish masalalariga to‘xtaldi.
“Hududlarda, eng avvalo, qishloq joylarda turmush darajasini oshirish va ularni rivojlantirish bo‘yicha aniq vazifalardan iborat qo‘shma dasturni qabul qilsak va amalga oshirsak, bu xalqlarimiz tomonidan qo‘llab-quvvatlanishi va 2030-yilga qadar kun tartibi maqsadlariga erishishga umumiy hissamiz bo‘lishiga ishonaman”, — dedi O‘zbekiston yetakchisi.
Davlat rahbari Yangi iqtisodiy muloqotni shakllantirish va o‘zaro bog‘liqlikni kuchaytirish, 2030-yilga borib mintaqa mamlakatlarining Xitoy bilan tovar ayirboshlash hajmini ikki baravar oshirish tashabbusini ilgari surdi.
Ushbu vazifani sanoat va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini o‘zaro yetkazib berishni mutanosib oshirib borish, samarali savdo-logistika infratuzilmasi va zamonaviy ulgurji-taqsimot tarmoqlari, “yashil” va ekspress yo‘laklar, elektron tijorat uchun umumiy platformalarni yo‘lga qo‘yish orqali ro‘yobga chiqarish taklif qilindi.
Qulay sharoitlar va zarur huquqiy asoslarni shakllantirish uchun O‘zaro savdoga ko‘maklashish va investitsiyalarni rag‘batlantirish to‘g‘risida ko‘p tomonlama bitimni qabul qilish imkoniyatini ko‘rib chiqish taklifi bildirildi.
Prezident ishtirokchilar e’tiborini sanoat kooperatsiyasini kengaytirish, raqamli texnologiyalarni jalb qilish va innovatsiyalarni joriy etish masalalari Xitoy muzofotlari bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri hududlararo aloqalar orqali samarali hal etilishi mumkinligiga qaratdi. Shunday amaliy hamkorlikni yo‘lga qo‘yish, birodarlik va sheriklik munosabatlarini mustahkamlash maqsadida 2023-yilda O‘zbekistonda 6 mamlakat shahar va hududlarining forumi va ko‘rgazmasini o‘tkazish taklif qilindi.
“Xitoyni mintaqa bilan bog‘laydigan, Yevropa, Yaqin Sharq va Afrikaga olib chiqadigan xavfsiz va eng qisqa transport yo‘laklarini rivojlantirish strategik ahamiyatga ega. Buyuk Ipak yo‘lini qayta tiklashda Trans-Yevroosiyo magistrali loyihasi ustuvor ahamiyatga ega bo‘lib, „Xitoy — Qirg‘iziston — O‘zbekiston“ avtomobil va temir yo‘llari esa uning muhim tarkibiy qismi bo‘ladi”, — dedi prezident.
Transport kommunikatsiyalarini rivojlantirish bo‘yicha milliy dasturlarni o‘zaro bog‘lash va shu asosda uzoq muddatli yagona strategiyani ishlab chiqish birinchi galdagi vazifa ekani ko‘rsatib o‘tildi. Iqlim kun tartibi va “yashil” energetika masalalari bo‘yicha hamkorlikka alohida e’tibor qaratildi.
“Afsuski, Markaziy Osiyoda energetik infratuzilmaning rivojlanish sur’atlari sanoatlashuv va urbanizatsiya shiddatidan, demografik o‘sishdan ortda qolmoqda. Bugun bu mamlakatlarimizning uzoq muddatli barqaror taraqqiyoti uchun juda jiddiy xavf tug‘diradi”, — dedi O‘zbekiston rahbari Shavkat Mirziyoyev.
Xitoy quyosh, shamol va suv energetikasida texnologik jihatdan yetakchi ekanini hamda mavjud moliyaviy vositalarni hisobga olib, muqobil energetika sohasida yanada yaqin ilmiy-amaliy sheriklikni yo‘lga qo‘yish taklifi ilgari surildi.
Bundan tashqari, Orolbo‘yining ekologik muammolarini hal etish, bioxilma-xillikni himoya qilish, muzliklar va tuproqni asrash, suv tejovchi texnologiyalarni joriy qilishda samarali hamkorlik muhimligi aytib o‘tildi.
O‘zbekiston prezidenti Xitoyning BMT nizomidagi xavfsizlik bo‘linmasligi va tinch taraqqiyot prinsiplariga asoslangan global tashabbusini qo‘llab-quvvatlab, barqarorlik va xavfsizlik masalalari bo‘yicha mintaqadagi muloqot darajasini yuqori baholadi.
“Shanxay hamkorlik tashkiloti doirasidagi muloqot guruhi va Afg‘onistonga qo‘shni mamlakatlarning muloqotidan o‘zaro kelishilgan pozitsiyani ishlab chiqish va ushbu mamlakatda gumanitar halokatga yo‘l qo‘ymaslik choralari ko‘rish uchun to‘liq foydalanish muhim, deb hisoblaymiz”, — dedi O‘zbekiston yetakchisi.
Gumanitar almashinuvlar, ko‘rgazmalar, konsert va ijodiy safarlar, qo‘shma sport tadbirlarini muntazam o‘tkazishni davom ettirish, ularga yoshlarni keng jalb qilish muhimligi ta’kidlandi. Shu munosabat bilan kelgusi yilda Yosh iste’dodlar forumini birgalikda o‘tkazish taklif qilindi.
“Xalqaro munosabatlarda ziddiyatlar va noaniqliklar kuchayib borayotgan bugungi sharoitda biz bir-birimizni qo‘llab-quvvatlayapmiz va xalqlarimiz uchun farovon kelajak barpo etyapmiz”, — dedi prezident.
Shu ma’noda Xitoy tomonining Markaziy Osiyo davlatlari va Xitoy o‘rtasidagi do‘stlik va sheriklikni mustahkamlash uchun bunday uchrashuvlarni muntazam o‘tkazib borish tashabbusi qo‘llab-quvvatlandi. Yig‘ilish yakunida davlat rahbarlari “Markaziy Osiyo — Xitoy” sammitining Sian deklaratsiyasini imzoladi va qo‘shma matbuot anjumanini o‘tkazdi.
Sammit tadbirlari yakunlangach, mamlakatlarning do‘stligi, yaxshi qo‘shnichiligi, taraqqiyot va ravnaq sari intilishlari ramzi sifatida birgalikda daraxt ekish marosimi bo‘lib o‘tdi.
