Россия Ўзбекистон кўлларида иккита гидро тўплаш электр станциялари (ГТЭС) қуришни режалаштирмоқда. Бу ҳақда 27 май куни Россия президенти Владимир Путин мамлакат президенти Шавкат Мирзиёев билан музокаралар якунлари бўйича маълум қилди.

«Гидроэнергетика соҳасида ҳамкорлик истиқболлари мавжуд. „Русгидро“ Ўзбекистонга мамлакат энергетика балансини тенглаштириш ва Ўзбекистоннинг бутун энергетика тизими узлуксиз ишлашини таъминлашга ёрдам берадиган мослашувчан ишлаб чиқариш қувватларини яратишда кўмаклашмоқда», — деди у.

Унинг сўзларига кўра, «Кун тартибида Айдаркўл ва Қоратерен кўлларида умумий қуввати 1 ГВт бўлган гидро тўплаш электр станцияларини қуриш бўйича иккита йирик лойиҳа бор».

Эътиборлиси, ўтган йилнинг июль ойида «Ўзбекгидроэнерго» акциядорлик жамияти раҳбари Абдуғани Сангинов Хитойнинг China Southern Power Grid компанияси вакиллари билан учрашиб, улар билан 820 МВт қувватга эга учта ГТЭС қуриш бўйича ўзаро англашув меморандуми имзолаганди ва лойиҳалар орасида Қоратерен кўли (500 МВт) ҳам бўлганди.

Шунингдек, компаниялар ўртасида «Юқори Пскем» гидро тўплаш электр станциясини биргаликда қуриш бўйича шартнома ҳам имзоланганди.

ГТЭСлар бошқа электр станциялардан олинадиган электр энергиясини сувнинг потенциал энергиясига айлантириб (аккумуляциялаб), кейин зарур бўлганда уни қайта электр энергияга айлантириб энергия тизими (энергосистема)га берадиган гидроэлектр станциядир.

ГТЭСнинг гидротехника иншоотлари, асосан, баланд-паст жойлашган иккита сув ҳовузидан ва бириктириш қувурларидан иборат. Тармоқларда ортиқча электр энергия бор пайтларда ортиқча энергия ГТЭС учун сувни пастки ҳовуздан юқорига, аккумуляцияловчи ҳовузга кўтаришга сарфланади. Электр тармоқларида кўпроқ энергия талаб қилинганда юқори ҳовуздаги сув қувурлардан ГТЭСнинг турбина режимида ишлайдиган гидроагрегатларига юборилади. ГТЭСда олинган ток электр тармоқларга қайтариб берилади. Сув эса пастки ҳовузга йиғилади.

Ўзбекистон президенти 2023 йил ноябрь ойида умумий қуввати 6000 МВт бўлган ГЭСларни 2030 йилгача кутмасдан ишга тушириш ва хусусий шериклик асосида йирик хорижий энергетика компанияларини жалб этиш бўйича беш йиллик дастур ишлаб чиқиш топшириғини берганди.