Болалар ҳуқуқлари бўйича вакил (болалар омбудсмани) Сурайё Раҳмонова Alter Ego лойиҳасига берган интервьюсида Ўзбекистонда тизимли жинсий тарбия йўқлиги ҳақида гапирди.
У жамиятнинг айрим аъзолари жинсий тарбия «боланинг тарбияси ва ахлоқий фазилатларига қандайдир тарзда таҳдид солади», деган фикрда эканига эътибор қаратди. Сурайё Раҳмонованинг фикрича, бу нотўғри тушунча, чунки жинсий тарбия маърифат ҳисобланади.
«Ундан олабўжи ясамаслик керак. Маърифат ҳеч қандай таҳдид солиши ёки зарар келтириши мумкин эмас. У болага маърифат беради. Ва умуман олганда, агар жинсий тарбия ҳақида гапирадиган бўлсак, бу шунчаки жинслар ёки анатомияни ўрганиш эмас, бутунлай бошқа нарса. Инсоннинг репродуктив ҳуқуқлари, репродуктив тизим, шахсий чегаралар ва хавфсизлик нима эканини тушуниш билан боғлиқ бир қатор жиҳатлар мавжуд. Жинсий зўравонлик қачон юзага келиши мумкин, унинг қандай хавф-хатарлари бор, улар қаердан бошланади ва қандай қилиб унинг олдини олиш мумкин? Яъни болаларимиз билиши керак бўлган масалаларнинг бутун қатлами мавжуд», — деди болалар омбудсмани.
Сурайё Раҳмонова болалар жинсий тарбия асосларини мактабда олмаса, унда қаерда олиши керак, деб қизиқди. Шу билан бирга, у бу «алоҳида малака талаб қиладиган» «нозик масала» эканини тан олди.
Унинг фикрича, мактабларда жинсий тарбияни мажбурий ўқув дастурига қўшгандан кўра, босқичма-босқич ўқитиш ва ихтиёрий фанлар таркибига киритиш мумкин.
«Биз ота-оналарнинг хоҳиш-истакларини инобатга олган ҳолда бир нечта мактабларда тажриба лойиҳаларини амалга оширишимиз мумкин. Бу мажбурий бўлади, чунки жинсий тарбия амалда бўлган кўплаб мамлакатларда фарзандларига ушбу дарс керак ёки керакмаслигини ота-оналар ҳал қилишади. Яъни у ерда сиз асталик ва эҳтиёткорлик билан ушбу таълим тизимига киришингиз мумкин. Жинсий тарбия ғояси билан боғлиқ стереотиплар жуда даҳшатли нарса бўлиб кўринади… Жинсий тарбия даҳшатли бўлиши мумкин эмас, у болага қўшимча таълим беради. У буни яна қаердан ўргансин? Интернетдами? Тенгдошлариданми?» — сўради у.
2020 йил ноябрь ойида Сенат ва Гендер тенглик комиссияси раиси Танзила Нарбаева жинсий тарбия табу мавзу бўлмаслиги кераклигини таъкидлаган эди. Унинг айтишича, мактабгача таълим муассасаларидан бошлаб «ёшга қараб» тушунтириш ишлари олиб борилиши, мактаб ва олий ўқув юртларида оилани шакллантириш, репродуктив саломатлик, туғиш, сақланиш, қариндошлар ўртасидаги никоҳ ва бошқа масалалар муҳокама қилиниши зарур.
2019 йил август ойида репродуктив саломатлик тўғрисидаги қонун кучга кирганига ярим йилдан кўпроқ вақт ўтганига қарамай, Соғлиқни сақлаш ва таълимга оид вазирликлар томонидан репродуктив саломатлик ва жинсий тарбия бўйича ўқув дастурлари ишлаб чиқилмагани маълум қилинган эди.
Президентнинг 2023 йил 21 декабрдаги қарори билан мактабларнинг биология" ва тарбия фанлари бўйича ўқув дастурларига «оилага тайёргарликни таъминловчи мавзулар гуруҳи»ни киритиш режалаштирилган.
