Тошкентнинг Янгиҳаёт туманида 31 январь куни 12 ёшли қиз бедарак йўқолиб қолган. 1 февралга ўтар кечаси соат тахминан 2:30 ларда унинг мурдаси ўз уйи яқинидан топилган. Ҳолат юзасидан 29 ёшли эркак ушланган, унга нисбатан Жиноят кодексининг 97-моддаси 2-қисми «в», «з» бандлари (айбдорга аён бўлган ожиз аҳволдаги шахсни номусга тегиш ёки жинсий эҳтиёжни зўрлик ишлатиб, ғайритабиий усулда қондириш билан боғлиқ ҳолда қасддан ўлдириш) аломатлари билан жиноят иши қўзғатилган. Бош прокуратура маълумотларига кўра, «гумонланувчи шахс 2022 йилнинг ёзида марҳуманинг хонадонида ёлланма ишчи сифатида таъмирлаш ишларини амалга оширган».
Воқеа, блогер Қобил Хидировнинг ёзганидек, «ҳаммани ларзага солди», Олий Мажлис Қонунчилик палатаси спикери ўринбосари Одилжон Тожиев ёзганидек, «юракнинг чуқур қаватларида оғриқли хавотирларни пайдо қилди». «Газета.uz» жамоатчилик вакилларининг ушбу воқеага муносабатларини бир саҳифага жамлади.
Аксарият фаоллар вояга етмаганларга жинсий тажовуз қилган шахсларга нисбатан қонунчиликда белгиланган жазо чораларини янада кучайтириш зарурлиги ҳақида фикр билдирган. Хусусан, блогер Шаҳноза Соатова «яна ҳам жиддий чоралар, жиноятнинг олдини олиш механизмлари керак»лигини таъкидлаган. «Реестр, кимёвий кастрация, риск гуруҳлари билан мақсадли ишлашни кучайтириш ва ҳоказо», — дея қўшимча қилган у.
Журналист Ҳасан Тошхўжаев президентдан Конституцияга ўзгартишлар киритиш жараёнида болаларга жинсий тажовуз ва бошқа шу каби жиноятларни содир этганлар учун ўлим жазосини қайта тиклашни сўраб мурожаат қилган. «Токи педофиллар ва ҳайвоний истагининг қурбонлари қиладиган иши оқибатини чуқурроқ ўйлаб кўрсин… Қонунларимиз шафқатсиз бўлмас экан, қонундан қўрқмайдиганларнинг шафқатсизлиги ортаверади!», — деган Тошхўжаев.
«Яқин-яқингача Ўзбекистонда кечаю кундуз хавфсиз юриш мумкин» деб ўйлаган Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати Гулбаҳор Саидғаниева ҳам қонунчиликда бу каби жиноятларни содир этган шахсларга шафқат бўлмаслиги кераклиги ҳақида фикр билдирган.
«Тонг ғира-ширасида, шом қоронғусида ишга, ўқишга кетаётган, қайтаётган аёллар, ёш қизчаларни кўп кўраман… Лекин мана бу воқеа куппа-кундузи рўй бермоқда. Демак, 12 ёш қизни олиб кетиб, зўрлаб, ўлдириш учун жиноятчи ҳеч нарсадан қўрқмаяпти! Демак, жиноят оқибатлари унча хавфли эмас, деб билади. Қўрқса ҳурмат қилади, деган гап бор. Бу каби ҳолатларга жиноий жавобгарликни ошириш зарур. Оқибатидан қўрқсагина мудҳиш хатти-ҳаракатдан ўзини тияди… Қонунчилигимизда бундайларга шафқат бўлмаслиги керак!», — дейди депутат.
Блогер Никита Макаренко депутат ва сенаторларни «ғўнғирлашни бас қилиб», «сиёсий ирода кўрсатиб», оилавий зўравонлик, аёлларга нисбатан зўравонлик, жинсий зўравонлик ва болаларга нисбатан зўравонлик учун жазо чораларини кескин кучайтириш тўғрисидаги тузатишларни қабул қилишга чақирган. «Эркак-депутатларнинг „менталитет“, „бола қотилларининг руҳияти“, „энг муҳими, оила бузилмасин“ деган баҳоналарини эшитишга ортиқ тоқат йўқ», — деб ёзган у.
Олий Мажлис Қонунчилик палатаси спикери ўринбосари Одилжон Тожиев «қонунчиликда айбдорни жазолаш чораларини янада кучайтиришни назарда тутувчи ўзгаришлар»ни ишлаб чиқишга, «қонунчиликда белгиланган энг оғир жазо турини белгилаш бўйича ишлаш»га ваъда берган. «Бу ҳақда гап-сўз бўлиши мумкин эмас», — дейди у.
Айни вақтда, Тожиевнинг қўшимча қилишича, юз берган воқеада эътиборни фақат айбдорларга нисбатан жазони кучайтиришга қаратмаслик керак, чунки «воқеа хронологиясига қаралса, […] ота-она ҳамда таълим ташкилоти вакилларига жиддий эътирозлар уйғонади». «Биз болага бегона кишилар билан қандай муомала қилишни ўргатишимиз керак. Бу ҳақда уйда, мактабда айтилиши, уқтирилиши керак. Акс ҳолда педофиллар қўлга тушмаслик учун ўз [ўлжасини] ўлдиришда, хўрлашда, қийнашда давом этади», — дейди у.
Блогер Нурбек Алимов ҳам «вояга етмаганларга нисбатан жинсий жиноят қилганлар амнистияга тушмаслигига доир қонун тезроқ қабул қилиниши» ва «ҳаммаёқда камера назорати бўлиши керак»лигини таъкидларкан, Янгиҳаётдаги шов-шувли воқеага қадар болалар ким билан кетаётганига одамлар айтарлик эътибор бермаганини, бу борада «биргина йўл» борлигига диққатни қаратган.
«Ҳозир мактабга кетяпмиз, йўлда бир неча ота-оналар болаларини етаклаб кетяпти. Уларни қай бири болаларнинг ота-она, қай бири алдаб опкетаётган бегона? Биз буни била олмаймиз, айниқса, бола қаршилик қилмай кетаётган бўлса… Биргина йўл — болаларимизга бегоналар билан умуман ҳеч қаерга бормасликни, кимдир қўлидан ушласа бақириб атрофдагиларни чақиришини, […] умуман оиламиздан ташқаридаги одамларга ишонмасликни ўргатишимиз керак… Болаларимизни аввало ўзимиз асрашимиз керак экан», — дейди блогер.
«Nemolchi.uz» лойиҳаси асосчиси Ирина Матвиенко эса жамоатчилик бу воқеани «эри ёқиб ўлдирган ҳомиладор аёл, қайнонаси пичоқлаб ўлдирган келин, қайнотаси ўлдириб, бошини узиб олган келин, отаси томонидан калтаклаб ўлдирилган қиз» воқеалари каби бир неча кундан кейин унутиб юборишидан афсус билдирган.
«Тамом. Жамият унутди. Ваҳоланки бу воқеалар бир занжирнинг бўғинларидир… Зўравонликка бардошли муҳит юқорида тавсифланган воқеалар устига қурилади. Шунинг учун ҳар бир гендер зўравонлик ҳолати аҳамиятли. Аммо, афсуски, жамият фаоллашиши учун даҳшатли воқеа — даҳшатли безорилик, ҳимоясизларни зўрлаш ва ўлдириш, ўзига хос шафқатсизлик билан қотиллик юз бериши керак», — деб ёзади у.
Ирина Матвиенко ушбу ҳодисада ота-оналар билвосита айбдор қилинишини қоралаган. «Бугун ҳатто Хотин-қизлар қўмитаси ҳам муносабат билдирибди, ваҳоланки авваллари улар бундай ҳолатда мум тишлаб ўтирарди. Улар нима маслаҳат берганини биласизми? Ота-оналар фарзандларини мактабдан кутиб олишлари керак экан. Яна ота-оналар билвосита айбдорми? Мен даҳшатли воқеаларга жавобан реактив ҳаракатлар эмас, балки комплекс ёндашувни хоҳлайман», — деб қўшимча қилган у.
Блогер Қобил Ҳидиров қизидан айрилган «оила бошига тушган синовдан ҳамма хулоса чиқариши керак»лиги ҳақида ёзаркан, боланинг хавфсизлигини фақат ота-онанинг бўйнига юклаш «масъулиятсизликдан бошқа нарса эмаслиги»ни таъкидлаган.
«Давлат ҳар бир боланинг уйидан мактабга бемалол бориб-келиши, кўчада қўрқмасдан ўйнаши, хавфсиз муҳитда ўсиб-улғайиши учун шарт-шароит яратиши лозим. Боланинг хавфсизлигини ота-онанинг бўйнига юклаш масъулиятсизликдан бошқа нарса эмас. ИИВ фаолияти қайта кўриб чиқилиши, сиёсий жавобгарлик масаласи кун тартибига чиқиши, „Хавфсиз шаҳар“ лойиҳаси тафтиш қилиниши лозим», — деб таъкидлаган «Davletovuz» канали муаллифи.
