4 йилда бир марта бўлиб ўтадиган, кўпчилик футбол ихлосмандлари томонидан интиқиб кутиладиган футбол бўйича жаҳон чемпионати ҳам ўз ниҳоясига етди. Қатарда бўлиб ўтган 2022 йилги жаҳон чемпионати кутилмаган натижаларга, рекордларга ҳамда майдондан ташқаридаги ўзига хос воқеликларга бой бўлди. Келинг, бу йилги жаҳон чемпионатида бўлган воқеалар, рекордлар ҳамда ушбу чемпионатнинг ўзига хос томонларини бир эслаб ўтамиз.
Очилиш маросими ва мезбонларнинг мағлубияти
ЖЧ-2022`нинг очилиш маросими ва биринчи учрашув 20 ноябрь куни «Ал-Байт» стадионида бўлиб ўтди.
Фото: ЖЧ-2022 очилиш маросимидан суратлар.
Қатар терма жамоаси Эквадорга 2:0 ҳисобида мағлуб бўлди ва жаҳон чемпионатларидаги дастлабки учрашувда мағлуб бўлган илк мезбон жамоага айланди. Албатта, жаҳон чемпионатлари тарихида мезбон жамоалар доим ҳам илк учрашувда тўп сурмаганини айтиб ўтиш лозим. 2002 йилгача бўлган жаҳон чемпионатларида биринчи учрашувда амалдаги чемпионлар тўп суришган. Умуман олганда, Қатар терма жамоаси жаҳон чемпионатига жиддий тайёргарлик кўрган эди. Улар сўнгги Осиё чемпионатида чемпион бўлишган эди ва 2019 йилги Copa America`да ҳам меҳмон жамоа сифатида иштирок этишган эди. Аммо жамоа ЖЧ-2022`да кутилгандек ўйин кўрсата олмади ва ҳаттоки учта тур якунига кўра бирорта ҳам очко ололмади.
Рекорд даражадаги қўшимча дақиқалар
ЖЧ-2022`да олдинги чемпионатлардан фарқли тарзда ҳакамлар бўлимларда рекорд даражада кўп дақиқалар қўшиб беришди. Мисол учун, Англия — Эрон учрашувида ҳакам икки бўлим ҳисобида 27 дақиқа вақт қўшиб берди. Учрашув 117 дақиқаю 16 секунд давом этди. Бу жаҳон чемпионати учрашувлари тарихи бўйича янги рекорд. Аммо бу фақат ушбу баҳсга эмас, бошқа ўйинларга ҳам тааллуқли бўлди.
Гап шундаки, FIFA ҳакамлар бошлиғи Пьерлуиджи Коллина ҳакамларга чемпионат олдидан ўйиндаги ҳар бир тўхталишни ҳисобга олишларини, жумладан голлар нишонланиши, ВАР текширувлари учун кетадиган вақт, жароҳатларни ҳам ҳисобга олишни айтган. Демак, голларга бой бўлган Англия — Эрон баҳсида 8 та гол (6:2) киритилган бўлса, ва бундан ташқари, Эрон дарвозабони жиддий жароҳат олгани сабабли ўйин маълум муддат тўхтаб қолганини ҳисобга олсак, ҳакамлар шундан келиб чиқиб ўйинга кўпроқ вақт қўшишган.
Умуман олганда, қўшиб берилган дақиқалар Қатардаги жаҳон чемпионатининг асосий ўзига хос жиҳати бўлди десак янглишмаймиз. Чемпионатнинг нафақат ушбу баҳсида, балки барча учрашувларни умумий қўшиб ҳисоблаганда ҳам, бу сафарги чемпионатда тарихий рекорд қайд этилди.
Тозакор японияликлар
Япониялик футбол мухлислари ҳар доим ўзларининг озодаликни қадрлаши, меҳмон бўлиб борган жойини ҳурмат қилиши билан барчани ҳайратда қолдириб келган. Биз японияликларнинг бу жиҳатини 2018 йилги жаҳон чемпионатида ҳам, Ўзбекистонда ёшлар ўртасида бўлиб ўтган Осиё кубогига меҳмон бўлиб келишганида ҳам кўрган эдик. Японияликлар Қатарда ҳам ўз анъаналарини давом эттиришди ва мезбонларнинг энг севимли меҳмонларига айланишди.
Бироқ Японияда нафақат мухлислар, балки футболчилар ҳам озодаликка амал қилишади. Германия қарши учрашувдан сўнг япониялик футболчилар кийиниш хонасини тозалаб, 11 та қуш шаклидаги оригами ясаб кетишган. Оригами санъати японлар маданиятининг бир қисми, тарихда ҳатто самурайлар оригами шаклларини ясай олиши шарт ҳисобланган.
Қатар майдонларидаги Ўзбекистон байроғи
Бутун ЖЧ-2022 учрашувлари давомида, барча учрашувларда стадионда Ўзбекистон байроғини кўриш мумкин эди. Ўзбекистонлик футбол мухлислари байроқни жойлаш учун ҳудудларни анча пухта тарзда танлашган кўринади, чунки Ўзбекистон байроғи тасвирини деярли ҳар бир учрашувда теле экранларда кўрдик.
Айниқса Килиан Мбаппе ўз голини Ўзбекистон байроғи турган бурчакка келиб нишонлаган кадрлар ижтимоий тармоқларда кенг тарқалди.
Фаворитлар ва гуруҳ босқичидаги сенсациялар
Бразилия, Франция, Аргентина, Испания ва Португалия каби жамоалар чемпионат ғолиблигига асосий даъвогар терма жамоалар ҳисобланишган эди. Шу сабабга кўра ушбу жамоаларнинг ҳар биридан биринчи турдаёқ жиддий ўйин ва кўплаб голлар кутилган эди. Айниқса биринчи турда Аргентинанинг Саудия Арабистонига мағлубиятга учрашини кўпчилик кутмаган эди. Бироқ, Саудия Арабистони 3 та тур якунига кўра барибир гуруҳдан чиқа олишмади.
Аммо, эҳтимол, бундан ҳам кутилмагани бу мусобақа сўнггида ушбу жамоанинг чемпионга айлангани бўлса керак. Албатта, Саудия Арабистони билан ўйиндаги мағлубиятдан сўнг кўпчилик 2010 йил Испаниясини ёдга олди. Ўшанда испанияликлар биринчи турда Швейцария терма жамоасига мағлуб бўлишган, бироқ охирида жаҳон чемпионига айланишганди.
Япония терма жамоаси ушбу ЖЧ`даги яна битта сенсацион натижани юзага келтирди. Улар биринчи турда Германия терма жамоасини, учинчи турда эса Испанияни мағлуб этиб, гуруҳда биринчи ўринни эгаллашди.
Жанубий Корея терма жамоаси Португалия ва Уругвай каби кучли жамоалар билан бир гуруҳдан жой олишган бўлса-да, сўнгги турда португалияликларни 2:1 ҳисобида мағлуб этиб Уругвай терма жамоасини гуруҳда қолдириб юборишди. Бироқ кореяликлар нимчорак финалда бразилияликларда дуч келишди ва уларга бас кела олишмади.
Шунингдек, гуруҳ босқичидаги сенсацион натижалар қаторида Эрон терма жамоасининг Уэльс устидан ғалабаси, австралияликларнинг Франция устидан ғалабаси ва Камерун терма жамоасининг бразилияликлардан устун келишини айтиш мумкин. ЖЧ-2022 гуруҳ босқичининг яна бир аҳамиятли жиҳати шундаки, ҳеч бир терма жамоа гуруҳда 100% лик натижа қайд эта олмади.
Марокаш — ЖЧ-2022`нинг асосий кашфиёти
Шунингдек, Марокаш терма жамоаси ҳам мусобақа кашфиёти бўлди. Уларнинг гуруҳ босқичида Белгияни мағлуб қилгани ва Хорватияни иккинчи ўринда қолдириб, гуруҳдан биринчи ўринда чиққани аслида бошланиши эди. Ушбу жамоа сенсацион тарзда ярим финалгача етиб борди ва бу натижани қайд этган илк Африка мамлакати бўлди.
Улар ярим финалгача бўлган йўлда Испания ва Португалия каби мамлакатларни мағлуб этишди ва мухлислар юрагидан жой олишди.
Стадионга ташриф буюрган мухлислар сони
Узоққа бориши кутилган, аммо гуруҳда қолиб кетган жамоалар
Албатта, бу ерда биринчи навбатда Германия ҳамда Бельгия терма жамоалари тилга олинади. Биринчиси Япония феноменининг қурбонига айланган бўлса, иккинчиси ўз ўрнини Марокашга бериб қўйди. Бельгия терма жамоасида аҳвол Германияникидан яҳшироқ эди. Ҳар ҳолда сўнгги турда кейинги босқичга чиқиш масаласи бельгияликларнинг ўз қўлида эди, аммо улар Хорватия билан кечга ўйинда жуда кўп вазиятларни кўкка совуришди. Германия учун эса биринчи турдаги муваффақиятсизлик катта тўсиқ бўлди.
Шунингдек, «омадсизлар» қаторида Уругвай терма жамоаси ҳам бор эди. Улар ҳам сўнгги турда ғалаба қозонишганига қарамай, гуруҳда учинчи ўринни эгаллашди. Айрим мутахассислар Сербия ва Дания каби терма жамоаларнинг имкониятларини юқори баҳолаган эди. Аммо ушбу жамоалар ҳам гуруҳдан чиқа олишмади.
ЖЧ-2022`да стадиондаги томошабинлар сони стадионлар сиғимидан нега кўпроқ эди?
Эътибор қилган бўлсангиз, бу галги жаҳон чемпионатида стадионга ташриф буюрган мухлислар сони эълон қилинган пайтларда уларнинг сони стадионнинг умумий сиғими билан тўғри келмаётган вазиятларнинг ҳам гувоҳи бўлдик.
FIFA`нинг ўзи нега бундай бўлаётганлигини қуйидагича изоҳлади: «стадионларнинг сиғими ҳақидаги маълумотларда кўрсатилган сонлар аслида ушбу стадионлар учун қўйилган талаб кўрсаткичлари ҳисобланади ва аслида ушбу стадионларнинг сиғими келтирилган сонлардан анча кўпроқ». Ташкилот Қатардаги стадионларнинг ҳақиқий сиғимлари ҳақида маълумотларни тақдим эди:
- «Лусаил» — 88 966
- «Ал-Байт» — 68 895
- «Халифа» — 45 857
- «Ахмад бин Али» — 45 032
- «Education City» — 44 667
- «Ал-Тумама» — 44 400
- «Ал-Жануб» — 44 325
- «974» — 44 089.
Жаҳон чемпионатида гол урган эркин агент ва бешта ЖЧ`да гол киритган ягона футболчи
Криштиану Роналду ўзининг бешинчи жаҳон чемпионатида иштирок этди ва гол киритди. У бешта жаҳон чемпионатида гол киритган ягона футболчига айланди.
Бундан ташқари, португалиялик футболчи Қатардаги чемпионат давомида «Манчестер Юнайтед» клуби билан шартномани бекор қилишга ҳам улгурди. Шу билан Роналду жаҳон чемпионатида гол киритган иккинчи эркин агент сифатида тарихга кирди.
Жаҳон чемпионатида гол киритган илк эркин агент ким эди? ЖЧ-1978`да аргентиналик ҳимоячи Альберто Тарантини эркин агент сифатида жаҳон чемпионатларидаги биринчи голни урган. Зидан ҳам 2006 йилги жаҳон чемпионатида Франция сафида клубсиз футболчи сифатида гол урган эди, аммо у фаолиятини якунлашни режа қилаётганини эълон қилган ва «Реал» клуби билан шартномасини узайтирмаган эди.
Қуруқ учрашувлар
ЖЧ-2022`нинг биринчи турида голсиз учрашувлар кўп кузатилди. Биринчи тур натижаларига кўра, чемпионатда иштирок этаётган 14 та жамоа гол ура олишмади. Навбатдаги турларда натижалар қисман ўзгарди, бироқ қуруқ учрашувлар иккинчи ва учинчи турларда ҳам кам бўлмади.
Чемпионлар ниҳоят гуруҳдан чиқишди (ҳаттоки финалгача етиб боришди)
Ниҳоят бу сафарги чемпионатда амалдаги ғолиблар гуруҳдан чиқа олишди. Франция терма жамоаси ушбу «лаънат»га чек қўйишди. Бразилия 2006 гуруҳдан чиққан охирги амалдаги чемпион бўлиб турган эди. Италия, Испания ва Германия навбатма-навбат кейинги турнирда муваффақиятсизликка учраб келишган эди. Франция эса ҳеч қандай муаммоларсиз гуруҳдан чиқди в ҳаттоки финалгача етиб борди. Кетма-кет иккинчи бор чемпион бўлиш учун эса озгина омад етишмади.
Хорватиянинг Бразилия устидан ғалабаси
Марокаш терма жамоасининг омадли юришларидан ташқари, футбол мухлисларини ҳайратда қолдирган яна битта учрашув бор: бу, сўзсиз, Бразилия — Хорватия баҳси. Ушбу баҳс олдидан кўпчилик Бразилия терма жамоасининг йирик ҳисобдаги ғалабасини кутган бўлса ажаб эмас. Аҳир ушбу жамоа ЖЧ-2022`нинг асосий фаворити сифатида тилга олинаётган эди. Хорватия яна барчани ҳайратда қолдирди. ЖЧ-2018`да бўлгани каби хорватияликлар экстра-бўлимлару, пеналтилар серияси ёрдамида узоққача етиб келишди. Улар ярим финалда бўлажака чемпионларга — Аргентина терма жамоасига мағлуб бўлишди.
Мессининг узоқ кутилган орзуси ва Аргентинанинг учинчи чемпионлиги
Лионель Месси ниҳоят Аргентина билан жаҳон чемпионати кубогини қўлга киритди. Энди у ҳақда гап кетганда, «аммо жаҳон кубогини қўлга киритмаган» мазмунидаги иборалар қўлланмайди.
Франция ва Аргентина терма жамоалари мухлисларга сўнгги жаҳон чемпионатларидаги энг чиройли финални тақдим этишди. Қатардаги жаҳон чемпионати футбол мухлисларини хотирасида бир умрга муҳрланадиган бўлди.
ЖЧ-2022`даги энг ёрқин ва қувноқ мухлислар
