Исроил вакцинация бўйича дунёда етакчилардан бирига айланди. Ҳозирда мамлакат аҳолисининг деярли 54 фоизи коронавирусга қарши эмланган. Март ойи бошида Бош вазир Биньямин Нетаньяху Исроил COVID-19 ни енгиб ўтган биринчи мамлакат эканлигини айтган эди.
Исроилда истиқомат қилувчи Александр Розенблюм Tengrinews.kz нашрига берган интервьюсида вакцинация қандай ўтказилганлиги ва коронавирус билан қандай кураш олиб борилганлиги ҳақида гапириб берди. Интервьюнинг таржимасини «Газета.uz» тақдим этади.
Қатъий карантин
«2020 йил 17 мартда мамлакат қатъий карантин режимига ўтди. Дастлабки 3 ой қариялар уйларидагилар энг кўп зарар кўрди. 90 ёшдан ошганлар омон қолишмасди. Қарияларни асраш учун уларнинг уйлари бутунлай блокланган эди, ташқи дунё билан алоқа қилиш тақиқланиб, ҳатто болаларга ташриф буюришга рухсат берилмади.
Одамларни таътилга жўнатишди. Мен ўзим уч ойни ишсиз ўтказдим. Шу билан бирга, Миллий суғурта институти иш ҳақининг 70 фоизини тўлаб берди. Исроилда ўртача иш ҳақи 3000 долларни ташкил қилади. Схема қуйидагича: компания вақтинча ёпилиши ва ишчининг маоши тўғрисидаги маълумотларни миллий суғурта институтига юборади. Тўлов яшаш даражасидан кам бўлмаслиги ва 5 минг доллардан ошмаслиги керак эди", — деди Александр Розенблюм.
Александрнинг сўзларига кўра, биринчи карантиндан кейин коронавирус билан касалланган беморлар кўп бўлмаган.
Уйдан фақат дўконга, дорихонага, шифокор кўригига, дафн, диний маросимларга 10 кишидан кўп бўлмаган ҳолда чиқиш мумкин эди. Ниқоб тақиш ва масофани сақлаш мажбурий эди. Ниқобсиз юрганлик учун жарималар 160−180 доллар.
«Эпидемия бошланганидан кейин смартфонлар учун илова яратилгди. Унинг ёрдамида беморларнинг қаерда бўлганлигини кузатса бўларди. Махсус хизматлар бемор билан алоқада бўлганларни кузатув асосида аниқлаб, уларни икки ҳафталик карантинга олишар эди», — деб эслайди Александр.
Исроилда қатъий карантин 3 ой давом этди. Кейинчалик чекловлар юмшатила бошланди, аммо жарималар оширилди. Ниқобсиз юрганлик учун 350 доллар жарима белгиланганди. Корхонани ёки бутикни рухсатсиз очганлик учун жарима 3500 долларга етар эди.
Вакцинация
Исроилда аҳолини оммавий эмлаш 2021 йилнинг январида бошланган. Ушбу эҳтиёжлар учун давлат Pfizer вакцинасини сотиб олди. Александрнинг сўзларига кўра, авваламбор, кексалар ва сурункали касалликлари бор фуқаролар эмланган. Аҳолига sms орқали эмланиш мумкин бўлган энг яқин манзиллар ҳақида маълумот юборилиб, вакцинацияга таклиф қилинар эди.
Катта шаҳар ва туман поликлиникалари, касалхоналар ва тиббиёт марказларидан ташқари кўчма эмлаш марказлари ҳам ташкил этилган. Сўнгги пайтларда эмлаш учун мобил бригадалар ташкилотларнинг ўзига тўғридан-тўғри келишар эди. Барча аҳоли ёш гуруҳларига бўлиниб чиқилган эди.
Аввал, 60 ёшдан катта фуқаролар эмланди, бир ҳафтадан сўнг — 50 ёшдан 60 ёшгача, кейинчалик 40 ёшдан 50 ёшгача бўлган гуруҳ қўшилди. Биринчи босқичда болалар эмланмаган, эмлашга фақат 18 ёшдан бошлаб рухсат берилган. Кейинчалик мазкур чегара 16 ёшга, бир мунча вақт ўтгач — 14 га туширилди ва яқинда 12 ёшдан бошлаб эмлаш учун расмий равишда рухсат берилди.
Мамлакат бош вазири Биньямин Нетаньяху биринчи бўлиб Pfizer вакцинаси билан 2020 йил 19 декабрда эмланган эди. Александрнинг айтишича, ҳукуматнинг вазифаси ҳар бир исроилликни вакцинация жарёнидан ўтказиш бўлган ва бугунги кунда аҳолининг тахминан 54 фоизи эмланди.
«Бизда тиббий суғурта ва эмланишлар бир комплексга киради. Поликлиникаларда беморлар кирмайдиган алоҳида кириш жойи ташкил қилинган. У ерда кўплаб хоналар ва ҳарбий ҳамширалар бор. Бир киши кириб келади, унга укол қилишади. Кейин 15 дақиқа кутиб, унинг аҳволини баҳолайдилар. Сўнг, иккинчи эмлаш санаси белгиланади», — дейди Александр.
Мамлакатда эмлашга қарши бўлганлар ҳам бор эди. Ижтимоий тармоқларда «антивакцина» фаоллари Pfizerни ишлатиш учун етарли даражада ишлаб чиқилмаганлигига ишонтириб, вакцинация жараёнларини бойкот қилишга фаол равишда чақира бошлашган.
«Бизда вакцинага қарши кучли ҳаракат бор эди, улар одамларни эмлаш учун клиникаларда навбатни эгаллашга, лекин бормасликка чақира бошладилар. Шунда шифокорлар ушбу дозадаги вакцинани ташлаб юборишларига тўғри келган. Pfizer минус 70 даража ҳароратда сақланиши керак ва шифокорлар уни чиқаришганда, вакцина ўз-ўзидан қизийди. Агар одам келмаса, шифокорлар уни ташлаб юборишлари керак бўлади. Бироқ тиббиёт ходимлари бундай қилмай, керак бўлганда кўчадан чақириб эмлашар эди», — сўзлаб берди Александр.
Александр вакцинага қарши ҳаракатларни бошлаганларни махсус хизматлар тезда аниқлаганини эслайди. Бир киши қариндоши коронавирусдан вафот этганидан кейин эмлашга бўлган муносабатини ўзгартирганини ҳам айтади.
1 март куни Исроил Соғлиқни сақлаш вазирлиги касалхоналардаги пунктларига 16 ёшга тўлган ва коронавирусдан тузалганига уч ойдан кўпроқ вақт ўтган фуқароларга эмланишга рухсат берди. Тузалиб чиққанларни эмлаш 2 март куни бошланди.
Коронавирусга чалинмаганлардан фарқли ўлароқ, касал бўлганлар иммунитетини мустаҳкамлаш учун фақат битта дозадан эмланади. 31 март куни Pfizer компанияси ўз вакцинасини коронавирусга қарши 12 ёшдан катта ўспиринлар учун 100 фоиз самарали эканлиги ҳақида хабар берган.
Март ойининг бошларида Исроил ҳукумати карантин чораларини енгиллатишини эълон қилган. Мамлакатда кафелар, ресторанлар, спорт заллари, кўргазмалар, сузиш ҳавзалари, кинотеатрлар ва сайёҳлик жойлари қайта очилди. Бироқ, барча чекловлар фақат «яшил» паспорт эгалари, яъни эмланганлик ҳақидаги маълумотномага эга бўлган фуқаролар учун бекор қилинди.
Эмланганлар чет элдан қайтиб келгандан кейин ёки касалликни юқтирган одам билан алоқада бўлгандан кейин ўзларини яккалашлари шарт эмас. Аммо ҳар ким ҳамон жамоат жойларида ниқоб тақиши ва ижтимоий масофани сақлаши керак.
Ҳозирда Исроил кўчада ниқоб тақиш талабини бекор қилди. Фақат бинолар ичида ниқоб тақиш зарур. Александрнинг сўзларига кўра, мазкур масала бўйича музокаралар олиб борилмоқда, эҳтимол бу талаб ҳам бекор қилинади, чунки касалланиш ҳолатлари камлигича қолмоқда.
