Ўзбекистонлик Дамир Мусаев АҚШнинг Йель университетининг тиббиёт факультетида генетика йўналиши бўйича номзодлик диссертациясини ҳимоя қилиб, фан доктори бўлди.
«Газета.uz» билан суҳбатда Мусаев Самарқандда туғилгани ва 2010 йилда «илм-фан ва тиббиётга сезиларли таъсир кўрсатиш мақсадида» АҚШга кўчиб кетганини айтди. У шифокорлар оиласида ўсган ва ёшлигидан илмий кашфиётларга қизиққан.
«Бобом ва бувим Самарқанд тиббиёт институтининг профессори бўлиб, илм-фан йўлида муваффақият қозонишимда ўрнак бўлган. 1 ва 37-сонли мактабларда, шунингдек, Самарқанд тиббиёт институти қошидаги 2-академик лицейда таҳсил олдим. Бедаво касалликларни даволашнинг янги усулларини ишлаб чиқишга бўлган иштиёқим мени Ғарбий Мичиган университетида (Western Michigan University) биотиббиёт фанлари бўйича бакалавр даражасини олишимга сабаб бўлди», — деди у.
Ғарбий Мичиган университетида Дамир Мусаев эмбрионал ривожланиш ва ҳужайра ўсишини тўхтатувчи мутацияларни ўрганди. Доктор Дональд Кейн раҳбарлигида у CDC20 генидаги мутация эмбрионал ривожланишни қандай қилиб ооцит (кўпайишда иштирок этувчи аёл жинсий ҳужайраси) уруғлантирилгандан сўнг 14 соат ўтгач тўхтатганини аниқлади.
Бакалавр даражасини олгач, у Рокфеллер университетининг хусусий биотиббиёт тадқиқотига қўшилди ва у ерда болалардаги туғма мия касалликлари генетикасини ўрганди. Rockefeller University 1901 йилда ташкил этилган бўлиб, ҳозиргача фан бўйича 26 нафар Нобель мукофоти лауреати мазкур муассаса билан илм йўлини боғлаган.
«Уч йил давомида мен 6000 нафар бемор когортасида эпилепсия, аутизм, микроцефалия ва бошқа шу каби ноёб нейроривожланиш касалликлари генетикасини ўргандим. Доктор Жозеф Глисон раҳбарлигида мен 25 дан ортиқ янги генларни экзом кетма-кетлиги ёрдамида нейроривожланиш касалликлари билан боғладим. «мРНК парчаланиши ва трансляцияси, неврология ва инсон генетикаси бўйича 30 дан ортиқ ҳамкорликдаги илмий мақолалар муаллифи бўлдим», — деди у.
2017 йилда у дунёдаги энг қадимги ва нуфузли университетлардан бири бўлган Йель университетида ўқишни бошлади. Университет 1701 йилда ташкил этилган ва Нобель мукофотининг 65 нафарь лауреати мазкур даргоҳ билан боғланган. Университет, айниқса, мРНК биологияси соҳасидаги тадқиқот дастурлари билан машҳур.
«Бу ерда доктор Антонио Хиральдеснинг лабораториясида мен ҳар қандай тирик организмдаги барча оқсилларни синтез қилиш учун зарур бўлган мРНК деб номланган молекулаларни ўргандим. Мен мРНК парчаланишини тартибга солишнинг янги механизмини кашф қилдим, уни яқинда халқаро журналда эълон қилдим. Фаолиятим ирсий касалликларни даволашнинг янги усулларини ишлаб чиқишда муҳим аҳамиятга эга», — деди Дамир Мусаев.
Келажакда у нейроривожланиш бузилиши билан оғриган беморларда генларни тартибга солишни назорат қилиш учун терапевтик усулларни ишлаб чиқмоқчи.
«Менга ишониб, илмий йўлимда қўллаб-қувватлаган ота-онам, шифокорлар Улуғбек Мусаев ва Муҳаббат Аминовага миннатдорлик билдираман», — дейди у.
2005 йилда профессор Рустам Ибрагимов Йель университетида иқтисод фанлари доктори илмий даражасини олганди. Дамир Мусаев фан ва тиббиёт фанлари доктори илмий даражасини олган ўзбекистонлик биринчи талаба бўлди.
Аввалроқ иқтисодчи Ботир Қобилов АҚШдаги Гарвард бизнес мактабида докторлик даражасини олган биринчи ўзбекистонлик бўлгани ҳақида ёзгандик. «Газета.uz» колумнисти сифатида унинг иқтисодиёт, экология ва бошқа ижтимоий аҳамиятга эга мавзулардаги 10 дан ортиқ мақолалари эълон қилинган.
