Россиянинг НТВ телеканалидаги «Место встречи» («Учрашув жойи») кўрсатувида россиялик тарихчиси Михаил Смолин инқилобгача — 1917 йилгача ўзбек, қозоқ ва озарбайжонлар миллат сифатида мавжуд бўлмаган дея фикр билдирди. Унинг эфирда айтган ушбу гаплари айрим норозиликларга сабаб бўлди. Ўзбек блогосфераси, жумладан, фаоллар рус телеканалларини Ўзбекистонда чеклаш кераклигини таъкидламоқда.
Михаил Смолин нима деганди?
«Қаранг, Қозоғистон қандай пайдо бўлди. Дастлаб у РСФСР таркибида Қозоқ Республикаси деб аталган. Яъни қозоқлар умуман йўқ эди, кейин Қозоқ ССР таркибида Қирғизистон Автоном Совет Социалистик Республикаси ташкил этилди. Масалан, ўзбеклар инқилобгача (1917 йилдаги большевиклар инқилоби — таҳр.) бўлмаган. Бундай этник ном йўқ эди. Марказий Осиёдаги бир қанча халқларни бир қилиб, ўзбекларни [сунъий] яратишган. Озарбайжонлар кимлар? Бундай миллат бўлмаган», — деди Михаил Смолин теледастур чоғида.
Муносабатлар
Смолин фикрларига муносабат билдирар экан, ҳуқуқшунос, блогер Хушнудбек Худойбердиев бунинг Россиянинг пропагандаси Марказий Осиё халқларига, жумладан, ўзбекларга очиқдан-очиқ таҳдиди эканини таъкидлади.
«Россиянинг босқинчи пропагандаси Марказий Осиё халқларига, жумладан, ўзбекларга очиқдан-очиқ таҳдид қилмоқда. Яқиндагина Захар Прилепин исмли аҳмоқ Ўзбекистонни Россияга қўшиб олиш ҳақида гапирганди. Ва буни залдаги бошқа руслар қарсак чалиб қўллаб-қувватлаганди. Энди эса аудиторияси катта бўлган НТВ телеканалида Михаил Смолин деган товуқмия „1917 йилгача ўзбек ва қозоқ миллат сифатида мавжуд бўлмаган (озарбайжонлар ҳам), рус инқилобидан кейин бу миллатлар сунъий яратилган“ дебди», — деб ёзди Хушнудбек.
«Бу каби ҳолатлар шунчаки тасодиф эканлигига ишониш учун ақли норасо бўлиш керак. Соғлом одам буларнинг барчаси нима учун қилинаётганини яхши билади. Чунки Украинага босқин ҳам айнан мана шу каби умумий тезислар асосида бошланган. Яъни узоқ йиллар шовинистик пропаганда машинаси томонидан Украинанинг давлатчилик тарихи йўқлиги, миллат сифатида мавжуд эмаслиги, Ленин яратган сунъий давлат эканлиги ҳақидаги чўпчаклар рус халқи онгига сингдирилган ва бугун бунинг оқибатини ҳаммамиз кўриб турибмиз».
«Нега биз мана шунақа исқиртларга қарши бирор чора кўра олмаймиз? Нега доим рус шовинистларига қарши мулойим ва бағрикенг муносабатда бўламиз? Нега Россия элчисини «чақиртирмаймизу», шунчаки «таклиф этамиз«? Нега бутун бошли Ўзбекистонни босиб олиш ҳақида гапирганларга қарши жиноят иши қўзғатмаймиз? Нега ўзбек халқини ерга урганларни Ўзбекистонга киришини тақиқлаш ҳақида қарорлар қабул қилмаймиз? Нега доим қўрқиб яшашимиз, «катта оға» нима дер экан деб, оғзини пойлаб туришимиз керак?», — дея қайд этди ҳуқуқшунос.
«Ижтимоий тармоқларда ҳам доим Россиянинг ёнини оладиган, у нима қилса тўғри деб ҳисоблайдиган ва минг афсуски, миллионлар, афсуски, миллиардлар, афсуски, ҳатто Ўзбекистонни Россия босиб олишини ҳам қўллаб-қувватлайдиган юртдошларимиз ҳам борки, улар ҳам кўзларини очишлари керак. Сал одамга ўхшаб мантиқий фикрлашни бошлаши, пушти кўзойнакни ечиши керак. Ватанини севиши керак. Бунинг учун эса, энг аввало, ифлос рус пропаганда телеканалларини Ўзбекистонда чеклаш керак. Бу илк қадам бўлиши шарт!» — дея фикрларини якунлади Хушнудбек Худойбердиев.
Собиқ депутат Расул Кушербаев ҳам рус каналларини Ўзбекистонда чеклаш кераклигини билдирди.
«Кўриниб турибдики, катта эҳтимол билан Кремль буюртмаси асосида рус зиёлилари секин-аста Марказий Осиё мамлакатларини босиб олишга ўз жамиятини руҳан тайёрламоқда. Бу сценарий Украинага уюштирилиши кутилган босқиндан олдин ҳам қўлланган. Бундай ҳаракатлар фонида биз ҳеч бўлмаса биринчи галда ўз жамиятимизни хуружлардан сақлаш учун рус пропагандаси билан шуғулланаётган барча каналларни чеклаш ҳақида тўхтамга келишимиз керак. Буниси энди ошиб тушди», — дея ёзди ўз Telegram каналида Кушербаев.
«Юксалиш» ҳаракати раиси, Олий Мажлис депутати Бобур Бекмуродов эса «Россиялик пропагандачилар жазавага тушмоқда. Уларга ақлдан озишга халақит берманг», — дея пост қолдирди.
Олий Мажлис Қонунчилик палатаси спикери ўринбосари Алишер Қодиров «илмсиз тарихчини эътиборсиз қолдириш керак»лигини ёзди.
«Қадимги туркий миллатлар, жумладан, уларнинг энг мустаҳкам қўлларидан бири қарлуқнинг боши — ўзбекларнинг 3 минг йиллик давлатчилигини оддий инсон билмаслиги мумкин, лекин тарихчиман дегани билмаса, бундай илмсиз тарихчини эътиборсиз қолдириш керак», — деди депутат.
«Давлатчилик тажрибамизнинг муҳим хулосаси — эл бўлмасдан ўзимиз билан ўзимиз тортишаверсак, яна зўравонга қул бўламиз!» — дея қўшимча қилди Қодиров
Россия ТИВ баёноти
Россия Ташқи ишлар вазирлиги матбуот котиби Мария Захарова россиялик тарихчисининг фикрлари юзасидан муносабат билдирди.
«Россия ва Марказий Осиё республикаларини умумий тарих, яқин инсоний, гуманитар алоқалар, савдо-иқтисодий ва бизнес алоқалари бирлаштиради. Бизнинг чинакам ҳамкорлигимиз, стратегик шериклигимиз ва аксарият ҳолларда иттифоқдошлигимиз бир-бирига ҳурмат ва маданиятлар мулоқотига асосланган бўлиб, бизни ўзининг чуқур тарихи ва бутун инсоният учун қадрли самараси билан бойитади», — дейилади баёнотда.
Қайд этилишича, Россия ва Марказий Осиё минтақасининг суверен, мустақил давлатлари бундай муносабатларнинг аҳамиятини тўлиқ тушунади.
«Таъкидланган ғалати баёнотлар табиатан соф субъективдир, ҳозиргина айтиб ўтилган воқеликлар билан ҳеч қандай умумийлик йўқ ва тўлиқ муаллифнинг ўз виждонига ҳавола», — дейилади Россия ТИВ муносабатида.
«Одамларнинг янгилик ва таҳлилларга бўлган эҳтиёжини тўлдирмасак, буни бошқалар қилади»
Яқинда ўтган Хавфсизлик кенгаши йиғилишида Шавкат Мирзиёев одамларнинг янгилик ва таҳлилий маълумотларга бўлган эҳтиёжи тўлдирилмаса, буни бошқа мамлакатлардаги манбалар амалга оширишини айтганди.
«Агар биз Ўзбекистон ахборот маконида миллий контент яратишни ўз қўлимизга олмас эканмиз, дунёдаги воқеаларга миллий манфаатларимиз нуқтаи назаридан баҳо бермас эканмиз, бу ишлар хориждан туриб амалга оширилишига имкон яратиб берган бўламиз. Чунки одамлардаги янгилик, таҳлилий маълумотлар, реал воқеаларга бўлган эҳтиёжни биз тўлдирмас эканмиз, буни бошқалар қилади. Бунга мутлақо йўл қўйиб бўлмайди» — деганди Ўзбекистон президенти.
«Ҳар қандай танқидга жавоб бериш керак. Журналист ҳақ бўлса, уни тан олишимиз керак. Ноҳақ бўлса, унга тушунтириш орқали ёлғон хабарларнинг олдини олишга ўрганишимиз ва бутун жамиятимизга шуни тушунтиришимиз керак, бу нопок ва ёлғонлигини», — дея қўшимча қилди президент.
