«Газета.uz» таҳририятига Тошкент шаҳрининг Учтепа тумани, Чилонзор 15-мавзесида яшовчи Татьяна Бабак бутун пойтахт бўйлаб «Обод маҳалла» дастури доирасида ўрнатилган хавфли болалар майдончаларига мутасаддиларнинг эътиборини қаратишни сўраб мурожаат қилди.
20 апрель куни Татьяна Бабакнинг 9 ёшли ўғли Данил Чилонзор 15-мавзе 13-уй ёнидаги болалар майдончасига ўрнатилган воркаут мосламасида бармоғини қисиб олган. Боланинг ўнг қўли ўрта бармоғининг дисталь фалангаси йиртилиб кетган.
Фото: Татьяна Бабак.
«Биз касалхонага 99% ампутация эҳтимоли билан келдик. Яъни, фаланга терининг ипига осилиб қолганди, — дейди аёл. «Аммо 16-шаҳар касалхонасининг ажойиб жарроҳи уни тикди … Биз буни омадли ўтди, дейишимиз мумкин».
Фото: Татьяна Бабак.
Унинг қўшимча қилишича, майдондаги барча арғимчоқлар занглаган темирдан ясалган. Улар шунчаки бўяб қўйилган.
«„Обод маҳалла“ дастурида замонавий стилдаги, хавфсиз мутлақо янги майдонча бўлиши кўзда тутилган. Эҳтимол, ҳатто пластикдан бўлиши мумкин. Ерда эса газон ётқизилиши керак эди. Бу ерда фақат шағал ва тошлар бор. Майса ҳақида умуман гап йўқ, лекин ҳеч бўлмаса спорт ускуналари ва арғимчоқларни хавфсиз қилиб ўрнатишса яхши бўларди», — деди Татьяна Бабак.
Унинг сўзларига кўра, жарроҳга навбатдаги ташрифидан сўнг, ҳамшира бу арғимчоқлар билан боғлиқ биринчи ҳолат эмаслигини айтган.
«Мана сизлардан олдин болалар келди. Бир қизчанинг бармоғи илдизидан кесилиб кетган эди», — дея ҳамширанинг сўзларини келтиради аёл.
Татьяна Бабак «Боғобод» маҳалла фуқаролар йиғини раисига хавфли иншоотларни демонтаж қилиш илтимоси билан мурожаат қилган, бироқ маҳалла раҳбари мазкур участка Учтепа ҳокимлиги балансида эканлигини таъкидлаган.
«Болалар болалар-да. Бола майдончада ўйнаса, ким қараши керак? Маҳалла қўмитаси ҳар бир болага қарашга улгурмайди. Фарзандлар ота-оналари билан бўлишсин», — дея изоҳ берди маҳалла фуқаролар йиғини раиси Қўчқор (эркак фамилиясини айтишдан бош тортди) «Газета.uz»га.
Унинг қўшимча қилишича, аҳоли болалар майдончаси ўрнатишни сўраган. Бундан ташқари, унга кўра, улар президент фармони билан ўрнатилган.
«Мен ўйин майдончаларини бошқармайман. Арғимчоқларда фақат болалар учмайди. Катталарни таъқиб қилишга менинг ваколатим йўқ», — деди маҳалла раиси. Уй-жойларнинг фойдаланишга яроқлилиги уй-жой мулкдорлари ширкати томонидан назорат қилиниши керак, чунки участка қўшни ҳудудда жойлашган, дея қўшимча қилди у.
«Боғобод коммунал» хусусий уй-жой мулкдорлари ширкати директори Диана Таранованинг айтишича, Татьяна Бабак истиқомат қиладиган 13-уй ёнида болалар майдончаси 2021 йил сентябрь ойида 16А, 16Б ва 16 В уйлар аҳолиси учун «Обод маҳалла» дастури доирасида ўрнатилган. Ширкат директорининг сўзларига кўра, бу уйлар ҳокимлик томонидан кам таъминланган оилалар учун қурилган.
«Мен сантехникимга қўнғироқ қила оламан ва икки соатдан кейин бу майдон бўлмайди. Лекин кадастр бўйича ҳудуд [ширкатга] тегишли эмас», — деди Диана Таранова.
Унинг сўзларига кўра, ҳокимлик вакиллари унга участканинг саккизта элементи бюджетга 55 млн сўмга тушганини айтишган. Ҳатто у занглаган қувурлардан пайвандланган бўлсада. Агар ширкат ҳокимлик мулкини демонтаж қилса, майдончанинг нархи шериклик резидентлари томонидан қопланиши керак, деди Диана Таранова.
Чилонзор тумани 15-мавзедаги болалар майдончасидаги синган арғимчоқлар. Татьяна Бабакнинг сўзларига кўра, бу ускунада қўшни қиз 4 бармоғини шикастлаб олган. Фото: Татьяна Бабак.
«Бу шундай жароҳат олган тўртинчи бола», — деди ширкат директори Татьяна Бабакнинг ўғли ҳақида. Арғимчоқ нафақат маҳаллий аҳоли, балки болалар майдончаси ортида жойлашган 228-мактаб ўқувчилари орасида ҳам «машҳур».
Таълим муассасаси директори Саида Самигованинг «Газета.uz»га маълум қилишича, ушбу ўйин майдончасида 8−12 ёшли уч нафар ўқувчи худди шундай жароҳат олган. Бир мактаб ўқувчисининг кўрсаткич бармоғи ампутация қилинган. Мактаб раҳбарияти раис ва Боғобод тумани маҳалла фуқаролар йиғинига мурожаат қилиб, майдончани демонтаж қилиш ёки таъмирлашни сўради.
25-оилавий поликлиника жарроҳлик бўлими ҳамшираси Нигора Мухиддинова «Газета.uz»га бир ой давомида майдончаларда бармоқларидан жароҳат олган 10 га яқин боланинг ота-оналари тиббиёт муассасасига мурожаат қилганини айтди. Унинг сўзларига кўра, болалар олган жами жароҳатларнинг 20 фоизи кўп қаватли уйлар ташқарисида ўйин майдончасидаги арғимчоқда олинган бармоқ жароҳатларидир.
Данил Бабакнинг қўлидан олинган рентген нурлари. Фото: Татьяна Бабак.
«Ҳаммада чоклар бор. Кимнингдир яраси кесилган, кимдир ампутация қилинган. Икки бармоғи ампутация қилинганлари бор… Ёз келяпти, ҳамма кўчага чиқади», — дейди Нигора Мухиддинова.
30 апрель куни Чилонзор шаҳар 8-мавзеда яшовчи Ҳабиба Тўраеванинг 9 ёшли ўғлининг ҳам болалар майдончасида бармоғи кесилиб кетган. Аёлнинг сўзларига кўра, у ярани тикишга эришган. Ҳозир қаерга мурожаат қилишни билмайди.
Татьяна Бабак бир нечта жабрланган болаларнинг ота-оналари билан суҳбатлашган. Унинг сўзларига кўра, ота-оналарнинг ўзлари бу муаммони ҳал қилишни хоҳламаяпти.
«Улар бу қанчалик муҳим эканлигини тушунишмайди. Улар: „У тирик қолибди ва Худога шукур“, дейишади. Аммо бу бутун бир давлатнинг муаммоси. Уларга [хавфсизлик талаблари] риоя қилинган ҳақиқатан ҳам яхши майдончалар ўрнатилган ҳудудлар бор. Баъзи турар-жойларда улар бунга бутунлай бошқача муносабатда бўлишади, чунки бу ер марказ эмас-да. „Шуниси ҳам бўлаверади“ қабилида иш тутишади. Менимча, бу шундай қолиши керак эмас. Бизнинг келажагимиз ҳисобланган болалар билан бундай муносабат қилиб бўлмайди. Ғамхўрлик қилиш керак. Шунда одамлар [чет элдан] яхшироқ шароит қидирмайдилар», деди у.
Бектемир туманидаги болалар майдончаси. Фото: Татьяна Бабак.
12 май куни Татьяна Бабак Учтепа тумани ҳокимлиги вакили билан учрашган, унинг сўзларига кўра, у ҳар доим хавф-хатарга тайёр туришни эслатган ва техник камчиликларни бартараф этиш учун объект пудратчиларини топишга ваъда берган.
Данил Бабак жароҳатланган Чилонзор 15-мавзесидаги болалар майдончасидаги симулятордаги бўшлиқ. Фото: Татьяна Бабак.
Аёл «Газета.uz» га у бундай натижадан қониқмаслигини қайд этди.
«Тормоз вазифасини бажарадиган ўткир қисмлари бўлган иккита арғимчоқ зудлик билан олиб ташланиши керак», деди у. Ҳокимлик пудратчини қидираётганда, болалар майдончадан фойдаланишда давом этяпти.
Мақола эълон қилинаётган вақтда Учтепа тумани ҳокимлиги «Газета.uz»га қайси компания болалар майдончасини қурганига аниқлик киритмади.
Тошкент ҳокимлиги ўйин майдончаларининг ўрнатилишини «Ягона буюртмачи хизмати» инжиниринг компанияси назорат қилишини таъкидлади. «Газета.uz» га маълум қилинишича, компанияда лойиҳалаш институтлари томонидан ўйин майдончаси лойиҳаси ишлаб чиқилмоқда. Кейин ушбу лойиҳа қурилиш вазирлиги ҳузуридаги «Шаҳарсозлик ҳужжатлари экспертизаси» давлат унитар корхонаси томонидан кўриб чиқилиши керак. Объект Давлат архитектура ва қурилиш назорати ҳудудий инспекцияси томонидан қабул қилинади. Майдончаларда яраланган болаларнинг ота-оналари прокуратура билан боғланишлари керак, дея қўшимча қилди инжиниринг компанияси.
Инспекциянинг Чилонзор тумани бош назоратчиси «Газета.uz» га бу ўйин майдончалари инспекция ваколатига кирмаслигини қайд этди.
«Газета.uz»нинг Қурилиш вазирлигидаги манбаси ўйин майдончаларининг жиҳозлари Россиянинг «Спорт ва ривожлантириш жиҳозларининг дизайн хавфсизлиги ва синов усуллари» стандарти бўйича ишлаб чиқилиши кераклигини таъкидлади. Ушбу стандарт Ўзбекистон ҳудудида 2020 йил февралидан бери амал қилиб келмоқда.
Ўйин майдончаларига ўрнатилган симуляторларга қўйиладиган талаблар бўйича ушбу стандартда «баландлиги 1800 мм гача бўлган кириш жойларида ҳаракатланувчи қисмлар ва қўшни ҳаракатланувчи ёки стационар элементлар орасидаги масофа камида 60 мм бўлиши кераклиги, айрим истисно ҳолатларидан ташқари», шу жумладан «агар фойдаланувчи бармоқлари хавф остида бўлса, унинг орасидаги масофа камида 25 мм бўлиши керак» дейилади.
Мирзо Улуғбек туманидаги ушбу участкада симуляторнинг ҳаракатланувчи қисмлари мавжуд эмас, қолаверса шағал юзасини болалар учун хавфсиз жой деб бўлмайди.
Қурилиш вазирлигининг қўшимча қилишича, ўйин майдончаларини давлат томонидан қабул қилиш тўғрисидаги Актни Фавқулодда вазиятлар вазирлиги, СЭС, Давлат архитектура ва қурилиш назорати ҳудудий инспекцияси, Кадастр агентлиги, Ободонлаштириш бошқармаси вакиллари, шунингдек туман меъмори имзолаши керак. Қабул комиссиясининг раиси, қоида тариқасида, туман ҳокими ҳисобланади.
«Газета.uz» ўтган йили «Обод маҳалла» дастури доирасида турар-жойларда ҳовлиларни «шафқатсиз ободонлаштириш» ишлари кетаётганлиги ҳақида ёзган эди. Туман ҳокимликлари томонидан жалб қилинган ишчилар тўсиқларни олиб ташлади, томорқалардаги тупроқни катта тошлар билан қоплади, улкан бордюрлар ўрнатди (уларнинг аксарияти аллақачон эскирган ёки қулаб тушган) ва майдончаларга бетон қуйди, сифатсиз машқлар ускуналари, арғимчоқлар ва бошқа иншоотларни ўрнатди. Кўп ҳолларда, бу ишлар аҳоли билан муҳокама қилинмай амалга оширилди.
