«Gazeta.uz» tahririyatiga Toshkent shahrining Uchtepa tumani, Chilonzor 15-mavzesida yashovchi Tatyana Babak butun poytaxt bo‘ylab «Obod mahalla» dasturi doirasida o‘rnatilgan xavfli bolalar maydonchalariga mutasaddilarning e’tiborini qaratishni so‘rab murojaat qildi.
20 aprel kuni Tatyana Babakning 9 yoshli o‘g‘li Danil Chilonzor 15-mavze 13-uy yonidagi bolalar maydonchasiga o‘rnatilgan vorkaut moslamasida barmog‘ini qisib olgan. Bolaning o‘ng qo‘li o‘rta barmog‘ining distal falangasi yirtilib ketgan.
Foto: Tatyana Babak.
«Biz kasalxonaga 99% amputatsiya ehtimoli bilan keldik. Ya’ni, falanga terining ipiga osilib qolgandi, — deydi ayol. «Ammo 16-shahar kasalxonasining ajoyib jarrohi uni tikdi … Biz buni omadli o‘tdi, deyishimiz mumkin».
Foto: Tatyana Babak.
Uning qo‘shimcha qilishicha, maydondagi barcha arg‘imchoqlar zanglagan temirdan yasalgan. Ular shunchaki bo‘yab qo‘yilgan.
«„Obod mahalla“ dasturida zamonaviy stildagi, xavfsiz mutlaqo yangi maydoncha bo‘lishi ko‘zda tutilgan. Ehtimol, hatto plastikdan bo‘lishi mumkin. Yerda esa gazon yotqizilishi kerak edi. Bu yerda faqat shag‘al va toshlar bor. Maysa haqida umuman gap yo‘q, lekin hech bo‘lmasa sport uskunalari va arg‘imchoqlarni xavfsiz qilib o‘rnatishsa yaxshi bo‘lardi», — dedi Tatyana Babak.
Uning so‘zlariga ko‘ra, jarrohga navbatdagi tashrifidan so‘ng, hamshira bu arg‘imchoqlar bilan bog‘liq birinchi holat emasligini aytgan.
«Mana sizlardan oldin bolalar keldi. Bir qizchaning barmog‘i ildizidan kesilib ketgan edi», — deya hamshiraning so‘zlarini keltiradi ayol.
Tatyana Babak «Bog‘obod» mahalla fuqarolar yig‘ini raisiga xavfli inshootlarni demontaj qilish iltimosi bilan murojaat qilgan, biroq mahalla rahbari mazkur uchastka Uchtepa hokimligi balansida ekanligini ta’kidlagan.
«Bolalar bolalar-da. Bola maydonchada o‘ynasa, kim qarashi kerak? Mahalla qo‘mitasi har bir bolaga qarashga ulgurmaydi. Farzandlar ota-onalari bilan bo‘lishsin», — deya izoh berdi mahalla fuqarolar yig‘ini raisi Qo‘chqor (erkak familiyasini aytishdan bosh tortdi) «Gazeta.uz»ga.
Uning qo‘shimcha qilishicha, aholi bolalar maydonchasi o‘rnatishni so‘ragan. Bundan tashqari, unga ko‘ra, ular prezident farmoni bilan o‘rnatilgan.
«Men o‘yin maydonchalarini boshqarmayman. Arg‘imchoqlarda faqat bolalar uchmaydi. Kattalarni ta’qib qilishga mening vakolatim yo‘q», — dedi mahalla raisi. Uy-joylarning foydalanishga yaroqliligi uy-joy mulkdorlari shirkati tomonidan nazorat qilinishi kerak, chunki uchastka qo‘shni hududda joylashgan, deya qo‘shimcha qildi u.
«Bog‘obod kommunal» xususiy uy-joy mulkdorlari shirkati direktori Diana Taranovaning aytishicha, Tatyana Babak istiqomat qiladigan 13-uy yonida bolalar maydonchasi 2021 yil sentabr oyida 16A, 16B va 16 V uylar aholisi uchun «Obod mahalla» dasturi doirasida o‘rnatilgan. Shirkat direktorining so‘zlariga ko‘ra, bu uylar hokimlik tomonidan kam ta’minlangan oilalar uchun qurilgan.
«Men santexnikimga qo‘ng‘iroq qila olaman va ikki soatdan keyin bu maydon bo‘lmaydi. Lekin kadastr bo‘yicha hudud [shirkatga] tegishli emas», — dedi Diana Taranova.
Uning so‘zlariga ko‘ra, hokimlik vakillari unga uchastkaning sakkizta elementi budjetga 55 mln so‘mga tushganini aytishgan. Hatto u zanglagan quvurlardan payvandlangan bo‘lsada. Agar shirkat hokimlik mulkini demontaj qilsa, maydonchaning narxi sheriklik rezidentlari tomonidan qoplanishi kerak, dedi Diana Taranova.
Chilonzor tumani 15-mavzedagi bolalar maydonchasidagi singan arg‘imchoqlar. Tatyana Babakning so‘zlariga ko‘ra, bu uskunada qo‘shni qiz 4 barmog‘ini shikastlab olgan. Foto: Tatyana Babak.
«Bu shunday jarohat olgan to‘rtinchi bola», — dedi shirkat direktori Tatyana Babakning o‘g‘li haqida. Arg‘imchoq nafaqat mahalliy aholi, balki bolalar maydonchasi ortida joylashgan 228-maktab o‘quvchilari orasida ham «mashhur».
Ta’lim muassasasi direktori Saida Samigovaning «Gazeta.uz»ga ma’lum qilishicha, ushbu o‘yin maydonchasida 8−12 yoshli uch nafar o‘quvchi xuddi shunday jarohat olgan. Bir maktab o‘quvchisining ko‘rsatkich barmog‘i amputatsiya qilingan. Maktab rahbariyati rais va Bog‘obod tumani mahalla fuqarolar yig‘iniga murojaat qilib, maydonchani demontaj qilish yoki ta’mirlashni so‘radi.
25-oilaviy poliklinika jarrohlik bo‘limi hamshirasi Nigora Muxiddinova «Gazeta.uz»ga bir oy davomida maydonchalarda barmoqlaridan jarohat olgan 10 ga yaqin bolaning ota-onalari tibbiyot muassasasiga murojaat qilganini aytdi. Uning so‘zlariga ko‘ra, bolalar olgan jami jarohatlarning 20 foizi ko‘p qavatli uylar tashqarisida o‘yin maydonchasidagi arg‘imchoqda olingan barmoq jarohatlaridir.
Danil Babakning qo‘lidan olingan rentgen nurlari. Foto: Tatyana Babak.
«Hammada choklar bor. Kimningdir yarasi kesilgan, kimdir amputatsiya qilingan. Ikki barmog‘i amputatsiya qilinganlari bor… Yoz kelyapti, hamma ko‘chaga chiqadi», — deydi Nigora Muxiddinova.
30 aprel kuni Chilonzor shahar 8-mavzeda yashovchi Habiba To‘rayevaning 9 yoshli o‘g‘lining ham bolalar maydonchasida barmog‘i kesilib ketgan. Ayolning so‘zlariga ko‘ra, u yarani tikishga erishgan. Hozir qayerga murojaat qilishni bilmaydi.
Tatyana Babak bir nechta jabrlangan bolalarning ota-onalari bilan suhbatlashgan. Uning so‘zlariga ko‘ra, ota-onalarning o‘zlari bu muammoni hal qilishni xohlamayapti.
«Ular bu qanchalik muhim ekanligini tushunishmaydi. Ular: „U tirik qolibdi va Xudoga shukur“, deyishadi. Ammo bu butun bir davlatning muammosi. Ularga [xavfsizlik talablari] rioya qilingan haqiqatan ham yaxshi maydonchalar o‘rnatilgan hududlar bor. Ba’zi turar-joylarda ular bunga butunlay boshqacha munosabatda bo‘lishadi, chunki bu yer markaz emas-da. „Shunisi ham bo‘laveradi“ qabilida ish tutishadi. Menimcha, bu shunday qolishi kerak emas. Bizning kelajagimiz hisoblangan bolalar bilan bunday munosabat qilib bo‘lmaydi. G‘amxo‘rlik qilish kerak. Shunda odamlar [chet eldan] yaxshiroq sharoit qidirmaydilar», dedi u.
Bektemir tumanidagi bolalar maydonchasi. Foto: Tatyana Babak.
12 may kuni Tatyana Babak Uchtepa tumani hokimligi vakili bilan uchrashgan, uning so‘zlariga ko‘ra, u har doim xavf-xatarga tayyor turishni eslatgan va texnik kamchiliklarni bartaraf etish uchun obyekt pudratchilarini topishga va’da bergan.
Danil Babak jarohatlangan Chilonzor 15-mavzesidagi bolalar maydonchasidagi simulyatordagi bo‘shliq. Foto: Tatyana Babak.
Ayol «Gazeta.uz» ga u bunday natijadan qoniqmasligini qayd etdi.
«Tormoz vazifasini bajaradigan o‘tkir qismlari bo‘lgan ikkita arg‘imchoq zudlik bilan olib tashlanishi kerak», dedi u. Hokimlik pudratchini qidirayotganda, bolalar maydonchadan foydalanishda davom etyapti.
Maqola e’lon qilinayotgan vaqtda Uchtepa tumani hokimligi «Gazeta.uz»ga qaysi kompaniya bolalar maydonchasini qurganiga aniqlik kiritmadi.
Toshkent hokimligi o‘yin maydonchalarining o‘rnatilishini «Yagona buyurtmachi xizmati» injiniring kompaniyasi nazorat qilishini ta’kidladi. «Gazeta.uz» ga ma’lum qilinishicha, kompaniyada loyihalash institutlari tomonidan o‘yin maydonchasi loyihasi ishlab chiqilmoqda. Keyin ushbu loyiha qurilish vazirligi huzuridagi «Shaharsozlik hujjatlari ekspertizasi» davlat unitar korxonasi tomonidan ko‘rib chiqilishi kerak. obyekt Davlat arxitektura va qurilish nazorati hududiy inspeksiyasi tomonidan qabul qilinadi. Maydonchalarda yaralangan bolalarning ota-onalari prokuratura bilan bog‘lanishlari kerak, deya qo‘shimcha qildi injiniring kompaniyasi.
Inspeksiyaning Chilonzor tumani bosh nazoratchisi «Gazeta.uz» ga bu o‘yin maydonchalari inspeksiya vakolatiga kirmasligini qayd etdi.
«Gazeta.uz»ning Qurilish vazirligidagi manbasi o‘yin maydonchalarining jihozlari Rossiyaning «Sport va rivojlantirish jihozlarining dizayn xavfsizligi va sinov usullari» standarti bo‘yicha ishlab chiqilishi kerakligini ta’kidladi. Ushbu standart O‘zbekiston hududida 2020 yil fevralidan beri amal qilib kelmoqda.
O‘yin maydonchalariga o‘rnatilgan simulyatorlarga qo‘yiladigan talablar bo‘yicha ushbu standartda «balandligi 1800 mm gacha bo‘lgan kirish joylarida harakatlanuvchi qismlar va qo‘shni harakatlanuvchi yoki statsionar elementlar orasidagi masofa kamida 60 mm bo‘lishi kerakligi, ayrim istisno holatlaridan tashqari», shu jumladan «agar foydalanuvchi barmoqlari xavf ostida bo‘lsa, uning orasidagi masofa kamida 25 mm bo‘lishi kerak» deyiladi.
Mirzo Ulug‘bek tumanidagi ushbu uchastkada simulyatorning harakatlanuvchi qismlari mavjud emas, qolaversa shag‘al yuzasini bolalar uchun xavfsiz joy deb bo‘lmaydi.
Qurilish vazirligining qo‘shimcha qilishicha, o‘yin maydonchalarini davlat tomonidan qabul qilish to‘g‘risidagi Aktni Favqulodda vaziyatlar vazirligi, SES, Davlat arxitektura va qurilish nazorati hududiy inspeksiyasi, Kadastr agentligi, Obodonlashtirish boshqarmasi vakillari, shuningdek tuman me’mori imzolashi kerak. Qabul komissiyasining raisi, qoida tariqasida, tuman hokimi hisoblanadi.
«Gazeta.uz» o‘tgan yili «Obod mahalla» dasturi doirasida turar-joylarda hovlilarni «shafqatsiz obodonlashtirish» ishlari ketayotganligi haqida yozgan edi. Tuman hokimliklari tomonidan jalb qilingan ishchilar to‘siqlarni olib tashladi, tomorqalardagi tuproqni katta toshlar bilan qopladi, ulkan bordyurlar o‘rnatdi (ularning aksariyati allaqachon eskirgan yoki qulab tushgan) va maydonchalarga beton quydi, sifatsiz mashqlar uskunalari, arg‘imchoqlar va boshqa inshootlarni o‘rnatdi. Ko‘p hollarda, bu ishlar aholi bilan muhokama qilinmay amalga oshirildi.
