Солиқ қўмитаси 2021 йилнинг 1 январидан бошлаб юридик ва жисмоний шахсларни солиққа тортишдаги асосий ўзгаришлар тўғрисида маълумот берди.
Ўзбекистон Солиқ кодексига бир қатор янгиланишлар ва ўзгартиришлар киритилди. 2021 йил учун солиқ сиёсатида солиқларнинг асосий ставкалари сақлаб қолинади, хусусан ҚҚС (15%), фойда солиғи (15%, айрим тоифалар учун — 20%), жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи (12%), юридик шахсларнинг мол-мулк солиғи (2%), қишлоқ хўжалиги ерлари учун ер солиғи (0,95%), ижтимоий солиқ (хўжалик юритувчи субъектлар — 12%, бюджет ташкилотлари — 25%) ва оборот солиғи (базавий ставка — 4%).
ҚҚСни ҳисоблаш ва тўлаш тартиби, шунингдек, 15 фоизли ставка сақланиб қолмоқда. Даромад миқдоридан қатъи назар, ҚҚС тўлайдиган корхоналар доираси алкоголли ичимликлар, шу жумладан пиво чакана савдоси учун стационар савдо шохобчалари, шунингдек, бозорлар ва савдо мажмуалари ҳисобига кенгаймоқда.
Товарлар (хизматлар) нинг савдо айланмаси ойига 1 млрд сўмдан ошмайдиган солиқ тўловчилар учун солиқ даври чорак (квартал) сифатида белгиланади.
Шаҳар йўловчи транспорти ва жамоат йўловчилар автотранспортида йўловчиларни ташиш бўйича хизматларни тақдим этишда имтиёзларни қўллаш тартибига ўзгартиришлар киритилди (таксилар, шу жумладан маршрут таксилари бундан мустасно). Aгар ҳокимликлар ягона тарифни ўрнатган бўлса ва транспорт ушбу тариф бўйича амалга оширилса, чегирма ташувчилар томонидан қўлланилади.
Халқаро молия институтлари ва хорижий давлат молиявий ташкилотлари маблағлари ҳисобидан имтиёзларни қўллаш тартиби белгиланди.
Эндиликда солиқ, агар ушбу имтиёз қонунда назарда тутилган бўлса, халқаро молия институтларининг кредитлари ва давлат ташкилотларининг халқаро кредитлари ҳисобидан сотиб олинган товарларни (хизматларни) сотиш оборотидан ва импортидан озод қилинади.
Шунга асосан Солиқ кодексининг 243 ва 246-моддаларига ўзгартиришлар киритилди.
Акциз солиғи
Aкциз солиғини ҳисоблаш ва тўлаш тартиби сақланиб қолди.
Aкциз солиғи ставкалари Солиқ кодекси билан белгиланади (289−1 — 289−3-моддалар). Шу билан бирга, импорт пайтида акциз солиғини ҳисоблашда, Вазирлар Маҳкамасининг тегишли қарори тасдиқлангунга қадар, президентнинг 2018 йил 29 июндаги фармонига мувофиқ ишлайдиган ТИФ ТР кодлари қўлланилади (ПҚ-3818).
289−1 — 289−3-моддаларида тегишли равишда товар моддаси бўлмаган тақдирда, етишмаётган товарларга акциз солиғи ундирилмайди.
73 турдаги акциз солиғи бекор қилинди, шу жумладан электротехника маҳсулотлари (музлаткичлар, кондиционерлар, кир ювиш машиналари), тракторлар ва ярим роморклар (прицеп), озиқ-овқат маҳсулотлари (маргарин, қандолат маҳсулотлари ва бошқа маҳсулотлар) ва бошқалар.
Aкциз солиқ тўловчиларига аниқлик киритилмоқда, хусусан, якуний истеъмолчига сотиладиган олиб кирилган (импорт қилинган) акциз тўланадиган товарлар (бензин, дизель ёқилғиси, суюлтирилган ва сиқилган газ) ўз эҳтиёжлари учун ишлатилганда, ушбу товарларни ўз эҳтиёжлари учун олиб киришни амалга оширган шахслар солиқ тўловчилари бўлиб эътироф этилади.
Ишлаб чиқарувчилар томонидан туристик маршрутлар бўйлаб ташкиллаштирилган дегустация (татиб кўриш) зоналарида (жойларда) сотиладиган табиий винолар (бутилкалардан ташқари) солиққа тортилмайди.
Уяли алоқа хизматларининг акциз солиғи ставкаси 25 фоиздан 15 фоизгача пасайтирилади.
Фото: Давлат солиқ қўмитаси
Фото: Давлат солиқ қўмитаси
Фото: Давлат солиқ қўмитаси
Фойда солиғи
Фойда солиғини ҳисоблаш ва тўлаш тартиби, шунигдек, 2020 йилда амал қиладиган солиқ ставкалари сақлаб қолинди.
Солиқ кодексининг 304-моддаси 8, 9, 14, 15 ва 17-бандларига мувофиқ келиб тушган маблағлар ҳисобидан олинган ёки сотиб олинган (барпо этилган) мол-мулк, шунингдек, солиқ ва божхона имтиёзлари берилгани натижасида бўшаган маблағлар ҳисобидан олинган ёки сотиб олинган (барпо этилган) мол-мулк амортизация активлари сифатида тан олинмайди ва амортизация қилинмайди.
Солиқ тўловчи кейинги ҳисобот (солиқ) даврларида амортизация қилинадиган активлар қийматини қайта баҳолашни амалга оширса, бундай қайта баҳолаш натижаси амортизация ажратмаларини ҳисоблашда солиқ мақсадлари учун ҳисобга олинмайди.
Амортизация қилинадиган активнинг қиймати уларни қайта баҳолашни ҳисобга олмаган ҳолда дастлабки қийматидан ҳисобланган амортизация тўловлари орқали ҳисобланади.
2021 йил 1 январдаги бухгалтерия маълумотларига асосан солиқ тўловчида мавжуд бўлган, аввал амалга оширилган қайта баҳолашни ҳисобга олган ҳолда амортизация қилинадиган активлар қиймати солиқ солиш мақсадида бошланғич қиймат ҳисобланади.
Шу билан бирга, солиқ тўловчи солиқ органларига жорий чоракда кутилаётган фойда миқдоридан келиб чиққан ҳолда аванс тўловлари миқдори тўғрисида кейинги чорак биринчи ойининг 10-кунигача маълумотнома тақдим этишга ҳақлидир. Илгари ушбу норма президентнинг 2020 йил 3 апрелдаги фармонида назарда тутилган эди (ПФ-5978).
Жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи
Жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғини ҳисоблаш ва тўлаш тартиби, шунингдек, 12 фоизлик солиқ ставкаси сақлаб қолинди.
Белгиланган миқдорда солиқ тўлайдиган солиқ тўловчилар учун қуйидагилар тақдим этилади:
- Солиқ ставкалари Солиқ кодекси билан белгиланади. Шу билан бирга, 2020 йилда амал қиладиган солиқ ставкаларининг ҳажми бир хил бўлиб қолмоқда;
- Ушбу солиқ ставкаларини қўллаш билан боғлиқ 2020 йилги давлат бюджети тўғрисидаги қонунда назарда тутилган айрим нормалар Солиқ кодексига ўтказилади.
- Жисмоний шахсларнинг мол-мулкни ижарага беришдан олган даромадлари 12% ставка бўйича солиққа тортилади. Солиқ мақсадида мол-мулкни ижарага берадиган жисмоний шахслар учун ижара ҳақининг минимал ставкалари 2021 йилги Давлат бюджети тўғрисидаги қонуннинг 8-иловасида белгиланган.
- Туманлар ва шаҳарлар халқ депутатлари Кенгашлари ЯТТ фаолияти жойининг ўзига хос хусусиятларига, шунингдек амалга оширилган тадбирларнинг мавсумийлигига қараб якка тартибдаги тадбиркорлар (ЯТТ) учун белгиланган миқдордаги солиқ миқдорига 0,7 дан 1,3 гача камайтириладиган ёки ошириладиган коеффициентларни белгилаш ҳуқуқини сақлаб қоладилар.
Якка тартибдаги тадбиркор билан меҳнат муносабатларида бўлган жисмоний шахслардан олинадиган солиқ тўлов манбаида солиқ агенти — якка тартибдаги тадбиркор томонидан солиқ тўловчига даромад тўланганда ҳисоблаб чиқариш ва ушлаб қолиш тартиби жорий этилади.
Шу билан бирга, якка тартибдаги тадбиркор билан меҳнат муносабатларида бўлган жисмоний шахслар шахсий даромадларидан солиқни белгиланган миқдордаги ёки йиллик декларация асосида тўлашни танлаш ҳуқуқига эга бўлган тартиб бекор қилинади.
Ижтимоий солиқ
Ижтимоий солиқни ҳисоблаш ва тўлаш тартиби, шунингдек, 2020 йилда юридик шахслар учун 12 фоиз, бюджет ташкилотлари учун эса 25 фоиз солиқ ставкалари сақланиб қолган.
Айрим тоифадаги шахслар учун қуйидагилар мавжуд:
1) хизмат муддатини ҳисоблаш учун йилига ҳисобланган асосий қийматнинг камида 1 ўлчови миқдорида солиқ тўлаш:
ихтиёрий равишда:
- Ўзини ўзи банд қилган шахслар;
- меҳнат шартномаси асосида чет элда ишлаётган Ўзбекистон фуқаролари, шунингдек савдо уйларида, ваколатхоналарда (шу жумладан юридик шахс бўлмаган), Ўзбекистоннинг давлат органлари ва бошқа ташкилотлари томонидан чет давлатларида яратилган (очилган) ташкилотларда ишлайдиган фуқаролар.
мажбурий равишда:
- «Уста — шогирд» мактаби ўқувчилари (25 ёшга тўлгач);
- деҳқон хўжаликлари, шунингдек, деҳқон хўжалигида ишлаётган жисмоний шахслар, камида 4 гектар майдонга эга бўлган шахсий ер участкасида ёки ушбу ҳудудда камида 50 бошли қорамол ёки парранда боқиш билан шуғулланадиганлар. Шу билан бирга, деҳқон хўжалиги раҳбари солиқни мажбурий равишда, бошқа аъзолар ва кўрсатилган шахслар эса — ихтиёрий равишда тўлайди;
2) ушбу тоифадаги жисмоний шахслар учун солиқ тўлаш муддати ҳисобот йилининг 1 декабрь куни қадар белгиланади. Бундай ҳолда, солиқ миқдори тўлов кунида белгиланган асосий ҳисобланган қиймат ҳажмига қараб ҳисоблаб чиқилади.
Бошқа жисмоний шахслар учун солиқни ҳисоблаш ва тўлаш тартиби 2020 йилдаги каби сақланиб қолган.
Оборот солиғи
Оборот солиғини ҳисоблаш ва тўлаш тартиби сақланиб қолди.
Ушбу солиқ тури солинмайдиган шахслар рўйхати маълум бир тоифадаги тўловчилар учун ҚҚС тўлашни ҳисобга олган ҳолда тўлдирилади. Қуйидаги шахслар савдо солиғини қўллаш ҳуқуқига эга эмас:
- алкоголли ичимликлар, шу жумладан, пивони чакана сотиш учун стационар савдо шохобчалари;
- бозорлар ва савдо марказлари.
Кўчмас мулк фаолияти билан шуғулланадиган шахслар учун солиқ ставкаси 25% дан 13% гача туширилди.
Қолган солиқ тўловчилар тоифалари учун 2020 йилда амал қиладиган солиқ ставкалари сақланиб қолмоқда.
Фото: Давлат солиқ қўмитаси
Мол-мулк солиғи
Юридик ва жисмоний шахслар учун мол-мулк солиғини ҳисоблаш ва тўлаш тартиби, шунингдек, юридик шахслар учун базавий солиқ ставкаси 2 фоиз миқдорида сақланиб қолинди.
Солиқ кодексининг 415-моддаси тўртинчи қисмида назарда тутилган объектларга нисбатан пасайтирилган солиқ ставкасини 0,2 дан 0,4 фоизга ошириш йўли билан юридик шахслар учун пасайтирилган солиқ ставкасини босқичма-босқич базавий ставкага етказиш давом эттирилмоқда.
Жисмоний шахслар учун 2020 йилда амал қиладган солиқ ставкалари 1,15 бараварга индексланади. Бунинг сабаби шундаки, жисмоний шахслар учун кўчмас мулкка бўлган ҳуқуқларни давлат рўйхатидан ўтказишни амалга оширувчи органлар томонидан белгиланадиган солиқ солинадиган объектларнинг кадастр қийматининг (солиқ базаси) катталиги 2018 йилда сақланиб қолади.
Шу билан бирга, 2021 йилда жисмоний шахслар учун 2018 йилда аниқланган кадастр қиймати асосида ҳисобланган солиқ миқдори 2020 йил учун ҳисобланган солиқ миқдоридан 30 фоиздан ошмаслиги керак.
Солиқ имтиёзи сайёҳлик зоналарида жойлашган санаторий-курорт муассасаларининг бир қисмида бекор қилинади.
Шу билан бирга, Қорақалпоғистоннинг Жўқорғи Кенгеси ва халқ депутатлари вилоят Кенгашларига туристик зоналарда жойлашган алоҳида санатория муассасалари эгаллаб олган ер участкаларига нисбатан солиқ ставкасини камайтириш ёки мол-мулк солиғидан озод қилиш ҳуқуқи берилди.
Жисмоний шахсларнинг мол-мулк солиғи бўйича солиқ солиш объектига кўп қаватли уй билан узвий боғлиқ бўлган автотураргоҳ киради. Ушбу мол-мулк солиқ базасига 0,23% солиқ ставкаси бўйича солиқ солинади.
Фото: Давлат солиқ қўмитаси
Ер солиғи
Юридик ва жисмоний шахслардан ер солиғини ҳисоблаш ва тўлаш тартиби, шунингдек, қишлоқ хўжалиги ерлари учун белгиланган солиқ ставкаси қишлоқ хўжалиги ерларининг стандарт қийматига нисбатан 0,95 фоиз миқдорида сақланиб қолинди.
Мева-сабзавотчилик қишлоқ хўжалиги корхоналари учун мева-сабзавот маҳсулотлари эгаллаган ерлар бўйича, шунингдек, деҳқон хўжаликларининг суғориладиган ва суғорилмайдиган қишлоқ хўжалиги ерлари учун қишлоқ хўжалиги ерларининг норматив қийматидан келиб чиққан ҳолда ер солиғи тўлаш тартиби жорий этилади.
Деҳқон хўжалиги учун берилган қишлоқ хўжалиги ерларига солиқни ҳисоблаш солиқ солиш объекти бўлмаган қишлоқ хўжалиги ер участкаларини чиқариб ташлаган қишлоқ хўжалиги ерларининг стандарт қийматини белгилайдиган орган маълумотлари асосида ер участкаси жойлашган жойда солиқ органлари томонидан амалга оширилади.
Жисмоний шахсларга якка тартибдаги уй-жой қуриш ва турар жой биносини ободонлаштириш учун бериладиган уй-жой мулкдорлари ер участкалари якка тартибдаги уй-жой қурилиши учун ажратилган ер участкалари учун белгиланган солиқ ставкасига қўлланади.
Солиқ кодексида юридик ва жисмоний шахслар учун қишлоқ хўжалигига тегишли бўлмаган ерлар учун солиқларнинг асосий ставкаларини (мутлақ маънода) мамлакат ҳудудлари шароитидан келиб чиқиб белгиланади.
Қишлоқ хўжалиги бўлмаган ерлар учун солиқ ставкаларининг ўзига хос миқдори қуйидаги тартибда белгиланади:
- Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгеси ва вилоятлар халқ депутлари Кенгашлари 0,5 дан 2,0 гача бўлган камайтурувчи ва оширувчи коэффициентларни қўллаган ҳолда, белгиланган базавий солиқ ставкалари асосида туман ва шаҳарлар кесимида уларнинг иқтисодий ривожланишига қараб, солиқ ставкаларини белгилайди;
- туманлар ва шаҳарлар халҳ депутатлари Кенгашлари белгиланган солиқ ставкаларига Тошкент шаҳри учун эса — белгиланган базавий солиқ ставкаларига 0,7 дан 3,0 гача бўлган камайтурувчи ва оширувчи коэффициентларни уларнинг ҳудуларида жойлашган даҳа, массив, маҳалла, кўча кесимида киритади.
Шу билан бирга, туманлар ва шаҳарлар Кенгашлари якка тартибдаги ер участкаларига нисбатан 3 бараваргача оширилган ер солиғи ставкаларини, шунингдек, сайёҳлик зоналарида жойлашган майдони 1 гектардан ортиқ жисмоний шахслардан фойдаланишда ер участкаларини белгилаш ҳуқуқига эга.
Юридик шахслар 2021 йил учун қишлоқ хўжалигига тегишли бўлмаган ерлар бўйича солиқ ҳисоботларини солиқ идораларига 2021 йилнинг 10 январигача тақдим этишлари лозим.
2021 йилда жисмоний шахслардан олинадиган солиқ миқдори (якка тартибдаги тадбиркорлар бундан мустасно) 2020 йилда ҳисобланган солиқ суммасидан 30 фоиздан ошмаслиги керак.
2020 йилги давлат бюджети тўғрисидаги қонунда назарда тутилган солиқ ставкаларини қўллаш билан боғлиқ айрим нормалар ҳам Солиқ кодексига ўтказилади.
Солиқ кодексининг 429-моддасида назарда тутилган, илгари солиқ имтиёзлари берилган алоҳида объектлар эгаллаган ер участкаларига нисбатан солиқ ставкасининг камайтирувчи солиқ коэффициенти 0,1 дан 0,25 га оширилади.
Барча турдаги чиқиндиларни сақлаш ва уларни йўқ қилиш учун ажратилган ер участкалари юридик шахслардан олинадиган ер солиғи бўйича солиқ солиш объектидан чиқариб ташланади.
Қуйидаги ерларнинг эгаллаган қисмида юридик шахслар учун солиқ имтиёзлари бекор қилинади.
- сайёҳлик зоналарида жойлашган курорт муассасалари;
- оналарнинг дам олиш ва соғломлаштириш жойлари, дам олиш уйлари.
Шу билан бирга, Жўқорғи Кенгес ва ҳудудий кенгашларга туристик зоналарда жойлашган алоҳида санаторий-курорт объектлари эгаллаб олган ер участкаларига нисбатан солиқнинг камайтирилган ставкасини белгилаш ёки ер солиғидан озод қилиш ҳуқуқи берилди.
Сувни тежайдиган технологияларни жорий этиш учун солиқ имтиёзлари сувни тежайдиган технологияларнинг бошқа турларини ўз ичига олган ҳолда кенгайтирилмоқда. 2021 йилнинг 1 январигача солиқ имтиёзидан фақат томчилатиб суғориш тизимидан фойдаланган солиқ тўловчилар фойдаланиши мумкин эди.
2021 йилнинг 1 январидан бошлаб сувни тежайдиган суғориш технологиялари жорий қилинган ой (сув пуркагич, дискрет ва бошқа (шу жумладан томчилатиб юбориш)) жорий қилинган ер ҳам солиқдан беш йилгача озод қилинади.
Сувни тежайдиган суғориш технологиялари тизими жорий қилинган ой бошидан бошлаб беш йил ичида фойдаланишга яроқсиз ёки демонтаж қилинган тақдирда, солиқ имтиёзлари солиқ имтиёзлари қўлланиладиган бутун давр учун солиқ мажбуриятлари тикланиши билан бекор қилинади.
Балиқларни кўпайтириш (етиштириш) учун самарасиз фойдаланиладиган сунъий сув ҳавзалари эгаллаган ерларга нисбатан юқори солиқ ставкаларини белгилаш ва ер солиғи бўйича солиқ имтиёзларини бекор қилиш чоралари қўлланилади.
Фото: Давлат солиқ қўмитаси
Фото: Давлат солиқ қўмитаси
Ер солиғини ҳисоблаш бўйича қўлланма.
Сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ
Сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқни ҳисоблаш ва тўлаш тартиби сақланиб қолди.
Солиқ ставкалари Солиқ кодекси билан белгиланади, уларнинг индексацияси 15 фоизни, иқтисодиётнинг айрим тармоқлари учун эса 30 фоизни ташкил этади.
Шу билан бирга, солиқ ставкалари коммунал хизматлар учун 2020 йил даражасида қолади ва қишлоқ хўжалиги ерларини суғориш ва деҳқон хўжаликларини ҳам ўз ичига олган балиқларни кўпайтириш (етиштириш) учун ишлатиладиган сув ҳажми бўйича ягона солиқ ставкаси 1 кубометр учун 40 сўм миқдорида белгиланади.
Сунъий сув ҳавзаларида балиқ етиштирувчи балиқчилик хўжаликлари солиқ базасини табиий ва сунъий сув ҳавзаларидан олинган ва ушбу сув ҳавзаларига қайтариб қуйиладиган сув ҳажмининг фарқига қараб аниқланади, коллектор-дренаж тармоғига қайтариб қуйиладиган сув ҳажми бундан мустасно;
сув ресурсларини ҳисобга олиш воситалари мавжуд бўлмаган ва фойдаланилган сув ресурсларининг ҳақиқий ҳажмини аниқлашнинг иложи бўлмаган тақдирда қишлоқ хўжалигида, шу жумладан балиқ етиштиришда солиқ базаси сувдан фойдаланиш ва сувни истеъмол қилиш соҳасидаги ваколатли орган томонидан тасдиқланган сув ресурслари истеъмолининг нормативларига мувофиқ аниқланади.
Солиқ солиш объекти ва (ёки) солиқ ставкаси турли бўлган бир неча турдаги фаолият билан шуғулланувчи солиқ тўловчилар бундай фаолият турлари бўйича алоҳида-алоҳида ҳисоб юритишлари шарт ва тегишли солиқ ставкалари бўйича солиқ тўлаш тартиби киритилмоқда.
Сувдан фойдаланиш ва сувни истеъмол қилиш соҳасидаги ваколатли орган ҳар йили улар фойдаланадиган сув ресурсларининг кутилаётган ҳажми тўғрисида маълумот беради:
- жорий солиқ даврининг 10 декабридан кечиктирмай — солиқ базасини аниқлаш учун қишлоқ хўжалигида, шу жумладан балиқ етиштиришда сув ресурсларидан фойдаланадиган юридик шахсларга;
- ҳисобот йилидан кейинги йилнинг 20 январидан кечиктирмай — деҳқон хўжаликлари учун солиқни ҳисоблаш учун сувдан фойдаланилган ёки сув истеъмол қилинган жойдаги солиқ органларига.
Фото: Давлат солиқ қўмитаси
Ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ
Ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқни ҳисоблаш ва тўлаш тартиби сақланиб қолди.
Қуйидаги фойдали қазилмалар учун 5 фоиз миқдорида, бироқ 1 куб. м учун 7 500 сўмдан кам бўлмаган миқдорда ягона солиқ ставкаси белгиланмоқда: қурилиш қумлари, қум-шағал аралашмаси, қумтошлар, қурилиш майда тошлари (карбонат жинслар), қурилиш майда тошлари (гранитлар, порфиритлар ва сланец жинслари).
«Навоий кон-металлургия комбинати» ДК ва «Олмалиқ кон-металлургия комбинати» ОAЖ учун олтин, кумуш, палладий (20% эди) ва мис (15%) учун солиқ ставкалари 15% этиб белгиланди.
Бошқа фойдали қазилмалар турлари учун 2020 йилда амал қиладиган солиқ ставкалари бир хил бўлиб қолмоқда.
Бошқа солиқлар
Чакана савдода сотилган олтин заргарлик буюмлари учун тўлов миқдори 1 грамм учун 1000 (бир минг) сўм миқдорида сақланади.
1 январдан бошлаб барча хўжалик юритувчи субъектлар учун, мулк шаклидан қатъи назар, асосий воситаларни йиллик мажбурий қайта баҳолаш бекор қилинади.
19 турдаги товарларни Ўзбекистон ҳудудига олиб киришда божхона божининг нол ставкасини қўллаш муддати узайтирилди.
