Ўзбекистонда 2024 йилнинг май ойи қуруқ ва илиқ об-ҳаво билан бошланади, деб хабар бермоқда Ўзгидромет хизмати агентлиги матбуот хизмати.
Ойнинг дастлабки 3 кунлигида ҳаво ҳарорати +26…+29 даража иссиқ, баъзи жойларда +30…+32 даража иссиқ бўлади.
3 майда республиканинг жануби-ғарбида, 4−5 май кунлари кўп вилоятларда, 6 майда шарқий ҳудудларда ёмғир ёғади, баъзи жойларда момақалдироқ бўлиши мумкин. Ёмғир пайтида ҳарорат +20…+25 даража илиққача пасаяди.
Май ойи биринчи ўн кунлигининг охирида, шунингдек, иккинчи ва учинчи ўн кунликларда ҳаво ҳарорати +23…+28 даражадан +30…+35 даражагача, баъзи жойларда 38 даража иссиққача ўзгариб туради.
Айрим жойларда қисқа муддатли момақалдироқли ёмғирлар ёғади, баъзи жойларда жала хусусиятли маҳаллий ёмғирлар ёғади. «Ҳатто битта шаҳар ичида ҳам май ёмғири бир жойда кучли ёғиши ва бошқа жойда эса деярли ёғмаслиги мумкин», — дейилади хабарда.
Кучли жала ёмғирлари, айниқса, тоғ олди ва тоғли ҳудудларда хавфли бўлади, жалалар сел шаклланишига олиб келиши мумкин.
Ўзбекистонда май ойи одатда қандай ўтади?
Иқлим хусусиятларига кўра (кўп йиллик давр учун ўртача кўрсаткичлар) май ойи одатда апрель ойига нисбатан ўртача +4…+6 даражага илиқроқ бўлади. Ҳудуднинг катта қисмида ўртача кундузги ҳарорат ойнинг биринчи ярмида +24…+27 даража, иккинчи ярмида эса +28…+31 даражани ташкил этади.
Деярли ҳар йили май ойида ёзга ўхшаш иссиқ даврлар ҳам кузатилади, бунда ҳарорат +34…+37 даражагача кўтарилади. Метеорологик кузатувларнинг барча йиллари учун май ойининг мутлақ максимал ҳарорати +38…+41 даражани, шимолда, жанубда ва чўл ҳудудларининг баъзи жойларида +43…+45 даражани ташкил этади. Қорақалпоғистон Республикаси, Хоразм, Бухоро вилоятларида ва Навоий вилоятининг чўл ҳудудларида май ойининг ҳарорат рекордлари 2021 йил май ойида ўрнатилган.
Тошкентда май ойининг энг юқори ҳарорати +39,9 даража бўлиб, бу анча олдин — 1902 йилда қайд этилган.
Сўнгги ўн йилликда майнинг барча ойлари илиқ бўлган. Нафақат сўнгги йилларда, балки Ўзбекистондаги барча метеорологик кузатув йиллари учун 2021 йил май ойи энг илиқ бўлиб, барча жойларда меъёрдан +2…+4 даражага юқори бўлган.
Барча кузатув йиллари учун энг совуқ май ойи эса 1934 йилда кузатилган, бу меъёрдан −4…−6 даражага паст, ушбу асрда эса 2003 йилнинг май ойида меъёрдан −2…−3 даражага паст бўлган.
Май ойида ойлик ёғингарчилик меъёри март ва апрель ойларига нисбатан учдан бир қисмга кам, ёмғирли кунлар сони эса бу ойларга нисбатан 2−3 кунга кам бўлади. Аммо бу статистик маълумотлар, ҳақиқатда эса май ойлари ёғингарчилик бўйича жуда турли бўлади.
Май ойида ёмғирлар кўпинча қисқа муддатли хусусиятга эга бўлиб, деярли ҳар доим момақалдироқ билан кузатилади.
Ўзбекистонда май ойининг яна бир ўзига хос хусусияти — республика ҳудуди бўйича ёғингарчиликнинг жуда хилма-хил тақсимланиши. Масалан, Тошкентда 1998 йил май ойи метеорологик кузатувлар тарихдаги энг нам ой бўлган, Бухорода эса бу май ойи экстремал қуруқ ой (ойлик ёғингарчилик миқдори меъёрдан атиги 1 мм — 8 фоиз) бўлган.
Ўртача май ойида ҳар 2−3 йилда 1 марта кучли жала ёмғир ёғиши кузатилади, бунда бир кеча-кундузда, аниқроғи бир неча соатда ёғингарчилик ойлик меъёрининг 50 фоиз ва ундан кўпроғи ёғади.
