Кўпинча турли истеъмол маҳсулотларида қўлланувчи ёнишдан сақлайдиган антипирен моддалари саратон касаллигидан ўлим хавфини сезиларли даражада ошириши мумкин, деб ёзди CNN JAMA Network Open журналида чоп этилган тадқиқотга таяниб.
Гап полибромланган дифенил эфирлар (ПБДЭ) ҳақида бормоқда — бу антипирен, яъни озиқ-овқатнинг ёниш эҳтимолини камайтирадиган воситалар сифатида ишлатиладиган кимёвий бирикмалардир. Улар диван ва кресло каби барча турдаги юмшоқ маҳсулотларга қўшилади. Улар, шунингдек, гиламчаларда, айрим ўйинчоқ ва астарли болалар буюмларида ҳам учрайди. Электроника ва ошхона жиҳозлари ҳам ПБДЭ билан қопланиши мумкин.
Тадқиқот шуни кўрсатдики, қонида ПБДЭ юқори бўлган одамларнинг саратон касаллигидан ўлиш хавфи бу кўрсаткич паст бўлган одамларга қараганда тахминан 300 фоизга ошади.
Буни аниқлаш учун АҚШ ва Хитой олимлари гуруҳи 2003−2004 йиллар давомида 1100 кишидаги қоннинг кимёвий таркибини таҳлил қилган. Улар National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) Америка миллий дастури маълумотларидан фойдаланган. У мамлакат аҳолисининг соғлиғи ва овқатланишининг ўртача статистик баҳоси бўлиб хизмат қилади ва физиологик тадқиқотлар ва сўровларни ўз ичига олади. Сўнгра тадқиқотчилар ПБДЭ даражасини иштирокчиларнинг 2019 йил якунигача бўлган ўлим статистикаси билан таққослаган.
Нью-Йорк университетининг Лангон тиббиёт маркази педиатрия ва соғлиқни сақлаш профессори Леонардо Трасанде: «Янги тадқиқот антипиренлар ва саратон ўлими ўртасидаги боғлиқлик ҳақиқий эканини исботлайди», — деди. У пластмассалар, антипиренлар ва бошқа кимёвий моддаларнинг болаларга таъсирини ўрганади.
«Бу кимёвий моддалар узоқ ярим емирилиш даврига эга, шунинг учун инсон танасида йиллар давомида сақланиб қолади, уларни бир кечада атроф-муҳитдан олиб ташлай олмаслигимиз сабабли бу таъсирлар давом этаверади», — дея қўшимча қилди у.
CNN`нинг таъкидлашича, ПБДЭ инсон организмидаги гормонларга таъсир қилгани учун «эндокрин бузувчи» деб номланади. Тадқиқотлар шуни кўрсатдики, ПБДЭлар қондаги шакарнинг ёмон метаболизми, семизлик, қалқонсимон без касалликлари, айрим саратон касалликлари, репродуктив муаммолар ва нейроривожланиш касалликлари билан боғлиқ.
