Россия Украинага қарши урушда қурол сифатида фойдаланиши мумкин бўлган санкцияланган технологияларни қўлга киритишини тўхтатиш учун Европа Иттифоқи давлатлари етарлича ҳаракат қилмаяпти, деб ёзмоқда Bloomberg. 2023 йилнинг январь-сентябрь ойларида ЕИдан Россияга 450 млн евролик юқори устуворликка эга товарлар етиб борган.
Нашрнинг ўз манбаларига таяниб ёзишича, товарларнинг чорак қисми тўғридан-тўғри иттифоқ ҳудудидан жўнатилган, қолган қисмини эса Россия асосан учинчи давлатлар орқали импорт қилган.
Европа Иттифоқи санкцияларини четлаб ўтаётган савдода иштирок этаётган давлатлар қаторида Туркия, Бирлашган Араб Амирликлари, Сербия ва Хитой каби мамлакатлардан ташқари Россияга яқин жойлашган Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғизистон ва Арманистон ҳам борлиги айтилган. Иттифоқнинг Россия билан юқори устуворликка эга товарлар бўйича тўғридан-тўғри расмий савдоси уруш бошланганидан кейин тўхтатилган. Лекин бу товарларнинг ЕИдан учинчи мамлакатларга экспорти уларнинг ўрнини тўлдирмоқда.
Қайд этилишича, Европа Иттифоқи ва унинг ҳамкорлари сўнгги ойларда санкцияларни қўллаш бўйича кўп ишларини «умумий юқори устуворликка эга товарлар» рўйхатига қаратган. Бу рўйхатга Россия томонидан Украинага қарши қўлланган ракеталар ва бошқа ҳарбий тизимларда топилган ёки уларни ишлаб чиқариш учун зарур бўлган яримўтказгичлар ва электроникалар каби ўнлаб бутловчи қисмлар ҳамда илғор технологиялар киради.
Киев иқтисодиёт мактабининг маълумотларига кўра, Россия 2023 йилнинг январь-октябрь ойлари орасида 8,77 млрд долларлик жанговар товарларни импорт қилган — бу товарлар рўйхати ЕИнинг юқори устуворликка эга товарлар рўйхатининг аналоги ҳисобланади.
Bloomberg аввалроқ ушбу савдонинг аксар қисми Европа Иттифоқидан ташқаридаги минглаб кичик компаниялар тармоғи орқали амалга оширилишини, уларнинг аксарияти Хитойда жойлашганини ва кўпинча турли юрисдикцияларда бир неча босқичлар орқали фаолият юритишини маълум қилганди.
«Европа Иттифоқининг ички баҳолаш ҳисоботларига кўра, савдонинг бир қисми блокнинг ўзидан амалга оширилганини кўрсатмоқда, санкцияларни қўллаш учун масъул бўлган аъзо давлатлар ва компаниялар билиб ёки билмаган ҳолда буни тўхтатиш учун жуда кам ҳаракат қилмоқда», — деган расмийлардан бири нашрга.
Шунингдек, яна бир расмий нашрга Европа фирмаларининг чет элда фаолият юритаётган филиаллари санкцияланган маҳсулотларни ишлаб чиқариб, уларни ўртадаги мамлакатлардаги воситачилар орқали Россияга экспорт қилаётганини таъкидлаган.
Эслатиб ўтамиз, аввалроқ Sky News Британия корхоналари Ўзбекистон, Қирғизистон, Грузия ва Арманистонга кейинчалик Россияга кетадиган товарлар, жумладан, дрон ва оғир техника учун ускуналар жўнататаётгани ҳақида ёзганди. 2022 йилдан бери Британиядан ушбу 4 давлатга «юқори устуворликка эга товарлар» экспорти 500 фоиздан кўпроққа ошган.
