Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилотининг Демократик институтлар ва инсон ҳуқуқлари бўйича бюроси (ДИИҲБ) 30 апрель куни Ўзбекистонда ўтказиладиган конституциявий референдуми учун чекланган мониторинг миссиясини бошлади.

28 март куни Тошкентда ўтган матбуот анжуманида «Биз Ўзбекистон Ташқи ишлар вазирлигининг расмий таклифига биноан конституциявий референдумни кузатиш бўйича миссиямизни бошладик», дея таъкидлади бюро вакили Альберт Йонссон. Унинг қўшимча қилишича, офис Тошкентда ўз ваколатхонасини очган ва аллақачон Марказий сайлов комиссияси билан учрашган. Бу кузатув миссияси бюронинг Ўзбекистондаги 10-миссияси бўлди.

Миссия таркибига Тошкентда жойлашган асосий гуруҳнинг 10 нафар халқаро эксперти ва 5 апрелдан бошлаб бутун мамлакат бўйлаб иш бошлайдиган 14 нафар узоқ муддатли кузатувчилар киради.

Мутахассис бутун жараённи, шу жумладан ундан олдинги ва кейинги бўладиган воқеаларни назорат қилади. Бунга сайлов қонунчилигининг ижроси, сайловолди ташвиқотини ўтказиш, сайтдаги низоларни ҳал этиш, оммавий ахборот воситаларида ёритиш масалалари киради. Шунингдек, улар ДИИҲБнинг сайловлар бўйича олдинги тавсияларининг бажарилишини ҳам баҳолайдилар.

Кузатув давомида миссия давлат ҳокимияти ва сиёсий партиялар, фуқаролик жамияти, медиа ва ўзаро муносабатлар вакиллари билан мунтазам учрашувлар ўтказади.

альберт йонссон, ехҳт бииҳб, референдум

Альберт Йонссон (ўртада) 28 март куни Тошкентда бўлиб ўтган матбуот анжуманида.

«Мен иккита муҳим жиҳатни айтиб ўтмоқчиман. Биз бу ерда ДИИҲБ методологияси ва ЕХҲТ олдидаги иштирокчи давлатлар, жумладан, Ўзбекистон ўз зиммасига олган мажбуриятларга мувофиқ референдумни кузатиш учун келдик. Биз ЕХҲТга аъзо барча давлатлар учун бир хил стандартлар ва методологияни қўллаймиз», — деди Йонссон.

«Бизнинг ролимиз — аралашиш эмас, танлов жараёнини кузатиш ва ҳисобот беришдир. Бизни натижалар эмас, жараённинг шаффофлиги ва ЙХҲТ олдидаги мажбуриятларга мувофиқ амалга оширилаётгани қизиқтиради. Фактлар миссия учун гапиради», — дея таъкидлади ДИИҲБ миссияси раҳбари.

Журналистларнинг саволларига жавоб берар экан, Йонссон «[референдум жараёнида] оммавий ахборот воситаларининг иштироки жуда муҳим», деб айтди. Миссиянинг медиа гуруҳи давлат ва хусусий оммавий ахборот воситалари референдумни қандай ёритаётгани ва сайловчиларга онгли танлов қилишда қандай ёрдам бераётганини кузатиб боради.

Шунингдек, ДИИҲБнинг сайлов бўйича катта маслаҳатчиси Владимир Мисевнинг қўшимча қилишича, кузатувчилар биринчи навбатда «мамлакатда сўз эркинлиги ҳурмат қилинадими, чекловлар бор-йўқми ва улар нима эканлигини» текширади. Жараён доирасида миссия референдум тарафдорлари ва мухолифларининг оммавий ахборот воситаларида тенг вакиллик қилишини ҳам назорат қилади.

Шунингдек, ҳаракат ўзининг дастлабки кузатув натижаларини референдумнинг эртасига эълон қилади. Якуний ҳисобот тавсиялар билан референдумдан кейин икки ой ўтгач эълон қилинади.