Ўзбекистон ташқи ишлар вазири в. б. Владимир Норов Шанхай ҳамкорлик ташкилотига аъзо давлатлар Ташқи ишлар вазирлари кенгаши йиғилишида сўзга чиқиб, ҳамкасбларига 15−16 сентябрь кунлари Самарқанд шаҳрида бўлиб ўтадиган ШҲТ саммитига тайёргарликнинг бориши ҳақида маълумот берди.

Учрашувда Ҳиндистон (Субраманям Жаишанкар), Қозоғистон (Мухтор Тлеуберди), Хитой (Ван И), Қирғизистон (Жеенбек Кулубоев), Покистон (Билавал Бхутто Зардари), Россия (Сергей Лавров) ва Тожикистон (Сирожиддин Мухриддин) ташқи ишлар вазирлари ҳам иштирок этди.

«Биз саммитни юзма-юз форматда ўтказишга қатъий қарор қилдик, бу эса етакчиларимиз ўртасида минтақавий ва глобал кун тартибининг долзарб масалалари бўйича, айниқса, жорий халқаро тенденцияларни ҳисобга олган ҳолда ишонч билдирувчи фикр алмашишини ташкил этиш имконини беради», — деди у.

Владимир Норовнинг сўзларига кўра, миллий координаторлар саммит учун «ШҲТнинг жадал ривожланиши, ташкилотнинг ўсиб бораётган салоҳияти ҳамда замонавий чақириқларга адекват ва самарали жавоб бериш қобилиятини намойиш этиш учун ишлаб чиқилган» мустаҳкам ҳужжатлар тўпламини келишиб олдилар.

Саммитнинг асосий сиёсий ҳужжати — Самарқанд декларацияси лойиҳасида мамлакатларнинг энг муҳим минтақавий ва глобал муаммолар бўйича мужассамлашган позициялари ўз ифодасини топган, деди ТИВ раҳбари в.б. Минтақавий барқарорлик, хавфсизлик ва барқарор иқтисодий ривожланишни таъминлаш, транспорт алоқаларини мустаҳкамлаш, шунингдек, маданий мулоқотни чуқурлаштириш бўйича қўшма ёндашувлар белгилаб берилган.

Саммитда, Владимир Норовнинг сўзларига кўра, узоқ муддатли яхши қўшничилик, дўстлик ва ҳамкорлик тўғрисидаги битим, транспорт алоқаларининг ўзаро боғлиқлиги концепцияси, саноат кооперацияси дастури ва «ШҲТнинг яхши ният элчиси фахрий унвони» тўғрисидаги низомни амалга ошириш бўйича комплекс режани имзолаш белгиланган.

«Пандемиядан кейинги қийинчиликлар ва мураккаб халқаро контекстга қарамай, ШҲТ тўғридан-тўғри мулоқот қилиш, кўплаб асосий масалалар бўйича давлатлараро мулоқотни қўллаб-қувватлаш учун оммабоп ва самарали платформа бўлиб қолмоқда, шунингдек, олдимизда турган умумий вазифаларни ҳал этишга ўз ҳиссасини қўшмоқда», — деди. Владимир Норов.

Шу муносабат билан у ҳамкасблари эътиборини ташкилот фаолиятини янада ривожлантириш жиҳатларига қаратди.

«Биз халқаро муносабатларда туб ўзгаришлар ва глобал қайта қуриш даврининг гувоҳи бўляпмиз. Бу жараён беқарорлик ва иқтисодий ноаниқлик омилларининг кучайиши билан бирга келади, — деди Владимир Норов. — Ахборот хавфсизлиги соҳасида хавфли тенденциялар кучайиб бормоқда, улар интернетда тобора кўпроқ намоён бўлмоқда, кибертаҳдидларни яратиш, экстремистик, сепаратистик ва террористик чақириқларни, шунингдек, қўпорувчилик мақсадидаги сохта хабарларни тарқатиш шулар жумласидан».

«Шу нуқтаи назардан, ушбу муаммолар ва „уч ёвуз“ кучларига қарши курашишда янада катта бирлик намоён бўлиши ҳар қачонгидан ҳам долзарб бўлиб бормоқда. ШҲТ давлатлари ахборот ва бошқа янги таҳдидлардан ҳимояланиш бўйича биргаликдаги саъй-ҳаракатларини бирлаштириши зарур», — деди ташқи ишлар вазирлиги раҳбари в.б. «ШҲТ МАТТ (Минтақавий аксилтеррор тузилмаси — таҳр.) фаолиятини хавфсизлик соҳасидаги, жумладан, кибержиноятчиликка қарши курашдаги ўзгарувчан воқеликка мослаштириш масаласи пишиб етилди».

Шунингдек, у «сўнгги тенденциялар ШҲТнинг географик ўзаги — Марказий Осиёда барқарорлик ва тараққиётни таъминлашнинг ғоят муҳимлигини тасдиқлаётганини» таъкидлади.

Афғонистонда узоқ кутилган тинчлик ва барқарорликнинг ўрнатилиши ШҲТ маконида хавфсизлик ва барқарор ривожланишни таъминлашнинг стратегик шарти бўлиб қолмоқда, дея қўшимча қилди Владимир Норов.

Унинг таъкидлашича, яқинда Тошкентда бўлиб ўтган Афғонистон бўйича халқаро конференция «тарихдаги биринчи форум бўлиб, у ердан мамлакатни чуқур инқироздан олиб чиқиш бўйича аниқ таклифлар билдирилган».

«Жаҳон ҳамжамияти Афғонистоннинг иқтисодий тикланишига кўмаклашишга устувор аҳамият бериб, мамлакатнинг янги ҳокимиятларига нисбатан танқидлар даражасини пасайтирди», — деди Владимир Норов ва Ўзбекистон Афғонистон активларини музлатиш тарафдори бўлишда давом этишини қўшимча қилди.

Бундан ташқари, унинг таъкидлашича, Ўзбекистон Афғонистон иқтисодиётини тиклашга янада фаолроқ ҳисса қўшиш, йирик инфратузилма лойиҳаларини, шу жумладан, ШҲТ давлатлари иштирокида амалга ошириш, Афғонистоннинг ҳар томонлама минтақавий иқтисодий жараёнларга қўшилиш истагини қўллаб-қувватлаш зарур, деб ҳисоблайди.

«Афғон томони билан халқаро терроризм, уюшган жиноятчилик ва гиёҳванд моддалар савдосига қарши кураш бўйича мулоқот ва ҳамкорликни йўлга қўйиш муҳим», — деди у.

ТИВ раҳбари в.б. ШҲТнинг ҳали фойдаланилмаётган захираларини чуқур таҳлил қилиш ва янгича кўздан кечириш зарурлигини таъкидлади.

«Ташкилотимизнинг улкан салоҳиятини рўёбга чиқаришнинг энг самарали йўли савдо, транспорт, саноат ва технологик ҳамкорлик, рақамли трансформация ва сунъий интеллект, яшил иқтисодиёт ва иқлимга мослашиш каби талаб қилинадиган соҳаларда реал ҳамкорликни фаоллаштиришдан иборат», — деди у.

Хусусан, Ўзбекистоннинг Самарқанд вилоятида «Ўзбекистон — ШҲТ» саноат зонасини ташкил этиш ташаббуси ана шу вазифаларни амалга оширишга қаратилган, дея қўшимча қилди вазир в.б.

«ШҲТ ривожида янги босқич ташкилот кенгайишининг иккинчи тўлқини бошланиши билан белгиланади. Ўзбекистон буни ташкилотимиз эволюциясидан далолат берувчи табиий жараён деб билади. Эроннинг тўлиқ аъзо бўлиши йўлида эришилган ютуқларни қайд этишни истардим. Беларусь аризасини ўрганиш жараёни бошланди», — деди Владимир Норов. Унинг сўзларига кўра, Миср, Саудия Арабистони ва Қатарга ШҲТ мулоқотида шерик мақомини бериш бўйича меморандумлар имзолашга тайёр. Самарқанд саммитида Баҳрайн ва Мальдив оролларига мулоқот бўйича ҳамкор мақомини бериш тартибини бошлаш бўйича ҳам қарорлар қабул қилинмоқда. Озарбайжон, Арманистон, Камбоджа ва Непалга ШҲТда кузатувчи мақомини бериш масаласида ҳам умумий ёндашувларни ишлаб чиқиш зарур.

«Биргаликдаги саъй-ҳаракатлар билан биз олдимизда турган барча вазифаларни уддалай оламиз, — деди якунида Владимир Норов.

Учрашувдан кейинги брифингда ТИВ раҳбари в.б., шунингдек, Самарқанддаги саммит доирасида ШҲТ ва Араб давлатлари лигаси, БМТнинг ихтисослашган ташкилотлари — ЭСКАТО ва ЮНЕСКО ўртасида ўзаро англашув меморандумларини имзолаш режалаштирилганини ҳам маълум қилди. Ташқи ишлар вазирлари саммитда давлат раҳбарлари томонидан тасдиқланиши режалаштирилган барча ҳужжатлар лойиҳаларини имзоладилар.

Шанхай ҳамкорлик ташкилотига аъзо давлатлар ташқи ишлар вазирлари учрашуви якунлари бўйича, Владимир Норовнинг сўзларига кўра, мавжуд минтақавий ва халқаро муаммоларни ҳал қилишда блок ва конфронтацион ёндашувларни истисно қилган ҳолда, ШҲТ линиясини жаҳон миқёсида мустаҳкамлаш бўйича умумий ният тасдиқланди.