Иқтисодчилар Сергей Гуриев ва Олег Ицхоки Германиянинг Spiegel нашрида эълон қилинган мақоласида Европанинг Россия энергосекторига нисбатан санкциялари Украинадаги урушни тўхтатиши мумкинлигини таъкидлади.
Мутахассисларнинг фикрича, Украинадаги урушни тўхтатишнинг энг тез йўли — Россия нефть ва газини Европага импорт қилишни тақиқлаб, Кремлни ҳарбий ҳаракатларни давом эттиришга кўмаклашувчи маблағлардан маҳрум қилишдир.
️Қайд этилишича, Россия асосан Европага нефть ва газ етказиб бериш эвазига катта миқдорда маблағ ишлайди (кунига 500 миллион евро). Нефть ва газ даромадлари Россия бюджетининг энг муҳим манбаи ҳисобланади. 2021 йилда нефть нархи сезиларли даражада пасайган ҳолатида нефть ва газ солиқлари Россия бюджетнинг 40 фоизини ташкил этган.
Иқтисодчиларга кўра, Владимир Путин хом ашёни сотишдан тушган даромадларни, жумладан, Украинадаги урушни молиялаштиришга ҳам йўналтиради.
«Агар Россия бюджети нефть ва газ экспортидан тушадиган даромаддан маҳрум бўлса, Путин аскар ва офицерларнинг маошларини қисқартириши ёки пулни босиб чиқариши керак. Аммо пулни босиб чиқариш хавфли — инфляция шундоқ ҳам ҳафтасига 2% га етди, экспортга тақиқ қўйилган вақтда пул босиб чиқариш эса инфляцияни янада тезлаштиради. Яъни Россиядаги режимнинг устунлари — полиция, бюрократлар ва пропагандачиларнинг реал маоши камаяди», — дейилади мақолада.
Мутахассисларнинг фикрича, Россия нефтини тақиқлаш Европа иқтисодиётига жиддий зарба беради, аммо бунга дош бериш мумкин. Немис иқтисодчилари эмбаргонинг қийматини мамлакат ялпи ички маҳсулотининг (ЯИМ) 0,5−3 фоизига, ёки аҳоли жон бошига тахминан 120−1200 еврога тенг деб ҳисоблашди. Маълум қилинишича, бу мўътадил турғунлик (иқтисодий инқироз) даврига тенг ёки коронавирус пандемияси немис иқтисодиётига етказган зарардан камроқдир. Шунингдек, Нобель мукофоти совриндори Пол Кругман ҳам Россиянинг нефть ва газига тақиқни Германиянинг чўнтаги кўтара олишини билдирган.
Бундан ташқари, мутахассислар Россия нима сабабдан Европага экспорт қилинган газни Хитойга йўналтира олмаслиги ҳақида ҳам фикр юритган.
«Россия нефтининг ярми ва газ экспортининг тўртдан уч қисми Европага тўғри келади. Транспорт инфратузилмасидаги чекловлар ва Европа бозорининг ҳажмини ҳисобга олган ҳолда, Хитой ва бошқа мамлакатлар ҳисобига экспортни қоплашнинг иложи йўқ».
Мутахассисларга кўра, агар эмбарго тезда киритилмаса, Украинадаги уруш Европада катта иқтисодий йўқотишларни келтириб чиқариши мумкин. Таъкидланишича, у шундоқ ҳам хўжалик алоқаларига зарар етказмоқда.
«Россия хом ашёсининг Европага импортини тақиқлаш Путинни урушни давом эттириш учун зарур бўладиган пуллардан маҳрум қилади ва уни мамлакат ичида заифлаштиради. Бошқа вариантлар кўпроқ иқтисодий йўқотишлар ва сиёсий хатарларга олиб келади», — дея ўз мулоҳазаларини якунлаган мутахассислар.
22 март куни Европа иттифоқи давлатлари ташқи ишлар вазирларининг Брюссель шаҳрида бўлиб ўтган йиғилишида мамлакатлар Россиянинг энергия секторига нисбатан санкциялар қўллаш масаласида бир қарорга кела олмаётгани маълум бўлди. Жумладан, Германия ва Нидерландия вакиллари Европа иттифоқи Россия нефти ва газига қарамлиги ва ундан айнан ҳозир узила олмаслигини таъкидлаган.
Сал аввалроқ Россия президенти матбуот котиби Дмитрий Песков Европа Россия энергосекторига нисбатан қўллаши мумкин бўлган санкциялар ҳақидаги хабарларга изоҳ бериб, Россия нефть етказиб беришига нисбатан эмбарго Европада энергия балансларига жиддий путур етказиши, бу қарор барчага зарба бўлишини таъкидлаган эди.
Европада содир бўлаётган энергия инқирози 2021 йилда бошланган эди. Европа иттифоқи таркибига кирувчи 27 давлатнинг умумий газ импортида Россиянинг улуши 40 фоизни ташкил этади. Шу сабаб 2022 йил февраль ойида Украинада бошланган «ҳарбий операция» ортидан Россияга нисбатан қўлланилган санкциялар қаторида газ ва нефть сектори ҳам қўшилиши эҳтимоли ва Европа Россия газисиз яшай олиши масаласи кўплаб муҳокамаларга сабаб бўлди.
