4 март куни тонгда Украинанинг Запорожье АЭС (Европодаги энг катта АЭС) ўққа тутилди. Натижада атом электр станцияси ёнида жойлашган беш қаватли ўқув биносида ёнғин содир бўлди. Бу ҳақда УНИАН ахборот агентлиги маълум қилди. АЭСнинг ўққа тутилишини станция камераларидан онлайн тарзда кузатиш мумкин эди.
Тонгги соат 04:00 га яқин Запороже атом электр станцияси ходимларидан бири видеомурожаат йўллаб, унда у Россия атом электр станциясини ўққа тутаётганини айтди. Кейинчалик Запорожье АЭС ёнаётгани маълум бўлди.
«Диққат! Запорожье АЭСда Россия Федерациясининг техникаси ўқ узмоқда. Европадаги энг йирик атом электр станциясида ҳақиқий ядровий хавф мавжуд. Биз Запорожье АЭСидаги оғир техникадан ўт очишни тўхтатишни талаб қиламиз!», — дея таъкидлаган у.
Энергодар ҳокими Дмитрий Орловнинг маълум қилишича, кеча соат 16:30 атрофида Россиянинг зирҳли техникалари шаҳарга бостириб кирган ва тўғридан-тўғри АЭС томон йўл олган. АЭС бино ва иншоотларига деярли яқин жойда ўт очиш бошланганини айтилган. Ушбу қувват блоки тармоққа бир ҳафта олдин уланган ва бир неча кун олдин режали таъмирлаш ҳолатига ўтказилган эди.
Украина фавқулодда вазиятлар давлат хизматининг хабар беришича, давом этаётган жанг туфайли қутқарувчилар дарҳол ўт ўчиришни бошлай олмаган. Кейинроқ улар ёнғинни ўчириш ишларини бошлашга муваффақ бўлишган. Ёнғинни ўчиришга 45 киши ва 11 та техника жалб қилинган. Эрталаб соат 06:00 да (Тошкент вақти билан 9:00) 2000 кв. м майдонда ёнғин ҳолати бартараф этилган. Дастлабки маълумотларга кўра, қурбонлар ва жароҳатланганлар йўқ. Айни пайтда олтита қувват блокидан бири ишламоқда.
Ёнғин натижасида Запорожье АЭСнинг асосий ускунасига зарар етмаган. Радиация даражасида ўзгаришлар кузатилмади. Атом электр станцияси ҳудудидаги жанглар ҳозирги вақтда тўхтаган.
Украина президенти Владимир Зеленский Россиянинг Запорожье атом электр станциясига ҳужуми туфайли шошилинч мурожаат қилиб, Россиядан ташқари ҳеч бир давлат атом энергетика блокларини ўққа тутмаганини таъкидлади.
«Европа ҳозир уйғониши керак: Европадаги энг йирик атом электр станцияси ёнмоқда. Айни дамда рус танклари ядро блокларини ўққа тутмоқда. Булар термал камералар билан жиҳозланган танклар. Яъни улар қаерга ўқ отишаётганини билишади. Улар бунинг учун тайёргарлик кўришган», — дея таъкидлади Зеленский.
У Чернобиль воқеасини эслади ва Россия уни такрорламоқчи ва аллақачон такрорламоқда, деб қўшимча қилди.
«У ерда 6 та энергоблок бор!.. Чернобилда битта энергоблок портлаган!», — деди президент.
Зеленский Украина ҳамкорлар билан аллақачон келишганини айтди. «Мен аллақачон Чарлз Мишель (Европа Кенгаши раҳбари), Шольц (Германия канцлери) билан гаплашдим, Дуда (Польша президенти) билан гаплашдим, президент Байден (АҚШ раҳбари) билан гаплашдим. Биз МАГАТE раҳбари Гросси билан, шунингдек, бош вазир Жонсон (Буюк Британия) билан боғландик», — деган Зеленский.
«Россия ҳарбийларини ҳозироқ тўхтатиш керак… Украинада 15 та атом блоклари бор: агар портлаш бўлса, бу барчанинг охири, Европанинг тугаши! Бу Европа эвакуацияси! Фақатгина Европанинг тезкор ҳаракатлари Россия қўшинларини тўхтата олади!» — дейди Владимир Зеленский.
МАГАТЭ маълумотларига кўра, Украинадаги тўртта объектда 15 та ядро реактори мавжуд бўлиб, улар мамлакатдаги электр энергиянинг ярмини ишлаб чиқаради.
Эслатиб ўтамиз, аввалроқ Россия ҳарбийлари Чернобил АЭС устидан назорат ўрнатган эди. Украина МАГАТЭга Чернобиль АЭСи тақиқланган зонадаги барча объектлар устидан тартибга солувчи назоратни йўқотгани ҳақида маълум қилди.
МАГАТЭ бош директори Украина атом электр станциясининг хавфсизлиги ёки хавфсизлигига таҳдид соладиган ҳар қандай ҳарбий ёки бошқа ҳаракатлардан қочиш зарурлигини таъкидлади.
«Ҳарбий тўқнашув туфайли юзага келган ҳар қандай бахтсиз ҳодиса Украинада ҳам, унинг ташқарисида ҳам инсон саломатлиги ва атроф-муҳит ҳолати учун жуда жиддий оқибатларга олиб келиши мумкин», — дея таъкидлади Мариано Гросси.
