24 февраль куни эрта тонгда Россия Украинага кенг кўламли босқинни бошлади. РФ президенти Владимир Путин халққа мурожаатида уруш бошлангани тўғрисида эълон қилиб, уни «махсус ҳарбий операция» деб атади ва бундан кўзланган мақсад Украинани «демилитаризация ва денасификация» қилиш эканини таъкилади. «Газета.uz» халқаро ҳамжамият Россия ҳужумига қандай муносабат билдирганини ўрганиб чиқди.
Буюк Британия
Буюк Британия бош вазири Борис Жонсон пайшанба куни халққа қилган мурожаатида Россиянинг Украинага бостириб киришини «Шарқий Европа ва бутун дунёда демократия ва эркинликка ҳужум» деб атади.
«Россия президенти Путин […] ҳеч қандай провокациясиз ва асосли баҳоналарсиз дўст давлатга ҳужум қилди. Бегуноҳ аҳоли устига сон-саноқсиз ракеталар ва бомбалар тушмоқда», — деди Британия ҳукумати раҳбари.
«Путин дунё ва тарих олдида қораланади: у ҳеч қачон Украина қонини қўлидан юволмайди […] Энди биз уни қандай бўлишини кўрамиз: императорлик истилосига ишонадиган қонхўр тажовузкор», — деди Жонсон кейинроқ парламент аъзолари йиғилишида сўзлаган нутқида.
«Дипломатик, сиёсий, иқтисодий ва охир-оқибат, ҳарбий жиҳатдан Владимир Путиннинг бу жирканч ва арварларча авантюраси муваффақияциз якунланиши керак», деди бош вазир Россияга қарши янги санкциялар пакетини эълон қилар экан.
Санкциялар
1. Россиянинг барча йирик банклари, шу жумладан Россиядаги иккинчи йирик банк ВТБ активлари музлатилади;
2. Россиянинг барча йирик компанияларига Британия бозорларига молиялаштиришни жалб қилиш, Россия давлатига эса суверен қарзни жалб қилиш тақиқланади;
3. 100 дан ортиқ жисмоний, юридик ва шўба компанияларга нисбатан якка тартибдаги санкциялар. Улар орасида «Ростех» давлат мудофаа компанияси ва айниқса Кремлга яқин саналган олигархлар гуруҳи киради;
4. «Аэрофлот» самолётларининг Буюк Британияга қўниши тақиқланди;
5. Фуқаролик ёки ҳарбий мақсадларда қўллаш мумкин бўлган иккиламчи мақсадларда фойдаланиладиган товарларни экспорт қилиш лицензияларининг амал қилиши тўхтатилди. Масалан, юк машиналари учун электр компонентлар ва эҳтиёт қисмлар;
6. Юқори технологияли товарлар, жумладан, нефтни қайта ишлаш ускуналари экспорти тўхтатилади;
7. Россия фуқаролари Буюк Британиядаги банк ҳисоб рақамларида сақлаши мумкин бўлган омонат миқдори чекланади. Ушбу чора икки фуқароликка эга шахсларга ҳам тегишли бўлади.
Россияга қарши жорий қилинган барча санкциялар Беларусга ҳам жорий қилинади.
Аввалроқ, 22 февраль куни, Россия ДНР ва ЛНР мустақиллигини тан олганидан сўнг, Буюк Британия Россиянинг бешта банкига, шунингдек, ишбилармонлар Геннадий Тимченко, Борис ва Игор Ротенбергларга қарши санкциялар жорий қилган эди.
АҚШ
Пайшанба куни АҚШ президенти Жо Байден ҳам Украинадаги вазият юзасидан мурожаат қилди.
«Россия ҳарбийлари Украина халқига провокациясиз, асоссиз ва заруратсиз шафқатсиз ҳужум уюштирди», — деди АҚШ раҳбари. — […] Путин тажовузкор. Путин бу урушни танлади. Энди эса бунинг оқибатларини ўзи ва мамлакати кўради".
Байден АҚШнинг Россияга қарши янги санкциялар пакетини эълон қилди. Унинг сўзларига кўра, бу Россия иқтисодиёти учун «дарҳол ва вақт ўтиши билан» «жиддий тўхталишлар»га олиб келади. Бундан ташқари, у АҚШ шахсан Владимир Путиннинг ўзига ҳам санкциялар жорий этилиши мумкинлигини истисно қилмади.
Байденнинг қўшимча қилишича, Қўшма Штатлар Украинада Россияга билан можарога киришмайди, бироқ НАТО давлатларини ҳимоя қилиш учун Европага қўшимча кучларни жойлаштиради.
Санкциялар
1. ВТБ, «Открытие», Совкомбанк ва Новикомбанк актиклари музлатилади. «Сбербанк»нинг барча мухбирлик ҳисоблари ёпилади.
2. 11 та давлат компанияси, жумладан «Газпром», «Газпром нефть», «Транснефть», «Ростелеком» ва бошқаларнинг Америка капитал бозорига кириши чекланди.
3. Владимир Путинга яқин элитанинг оила аъзоларига нисбатан шахсий санкциялар жорий этилди. Булар — РФ президенти маъмурияти собиқ раҳбари Сергей Иванов, Хавфсизлик кенгаши котиби Николай Патрушев ва «Роснефт» раҳбари Игор Сечиннинг ўғилларидир. Шунингдек, «Сбербанк» биринчи вице-президенти Александр Ведяхин ва ВТБ раиси ўринбосари Андрей Пучков ва Юрий Соловёвга нисбатан ҳам санкциялар жорий этилган.
4. Юқори технологияли маҳсулотларни Россияга экспорт қилишни тақиқлаш. Рўйхатга ярим ўтказгичлар, компьютерлар, телекоммуникация ускуналари, лазерлар ва сенсорлар киради.
22 февраль куни АҚШ Россиянинг икки банки, Путинга яқин элитанинг оила аъзолари ва Россия суверен қарзига қарши санкциялар киритган эди.
Канада
«Канада Россиянинг Украинага уюштирган ҳужумини кескин қоралайди. Бу асоссиз ҳаракатлар Украина суверенитети ва ҳудудий яхлитлигини янада очиқдан-очиқ бузишдир. Улар, шунингдек, Россиянинг халқаро ҳуқуқ ва БМТ Низомидаги мажбуриятларини бузади», — дея маълум қилди пайшанба куни Канада бош вазири Жастин Трюдо.
Канада ҳукумати раҳбари Россияни ҳужумни тўхтатишга ва ўз қўшинларини Украина ҳудудидан олиб чиқиб кетишга чақириб, Россия расмийларининг ҳаракатлари «жиддий оқибатларга» олиб келишини қўшимча қилди. У, шунингдек, Россияга қарши 22 февралда Россия ДНР ва ЛНР мустақиллигини тан олганидан кейин қабул қилинган чекловларни тўлдирадиган янги санкцияларни эълон қилди.
Санкциялар
1. Россиянинг қўшимча 58 нафар жисмоний ва юридик шахсларига, шу жумладан банклар, молиявий элиталар ва уларнинг оилаларига чекловлар;
2. Россия Хавфсизлик Кенгаши аъзоларига, жумладан мудофаа вазири, молия вазири ва адлия вазирига нисбатан санкциялар;
3. Россия учун барча экспорт рухсатномаларини беришни тугатиш ва аввал берилган рухсатномаларни бекор қилиш.
Япония
Япония бош вазири Фумио Кисида 24 февраль куни бўлиб ўтган матбуот анжуманида Россиянинг Украинага бостириб киришини изоҳлар экан, «Бу нафақат Европада, балки Осиё ва ундан ташқарида ҳам халқаро тартиб учун ўта жиддий вазиятдир», — деди.
Россияга қарши санкцияларнинг иккинчи пакети экспортни чеклаш, Россия молия институтлари активларини музлатиш ва визалар беришни тўхтатиб туришни ўз ичига олган. 22 февралда қабул қилинган биринчи санкциялар пакети Россия суверен қарзига чекловларни ўз ичига олган эди.
Санкциялар
1. Россиянинг айрим фуқароларига виза беришни тақиқлаш ва бир қатор ташкилотларнинг активларини музлатиш (рўйхат ҳозирча номаълум);
2. Россия молия ташкилотлари активларини музлатиш (рўйхат ҳам келтирилмаган);
3. Россияга ҳарбий мақсадларда фойдаланиш мумкин бўлган товарларни, масалан, ярим ўтказгичларни экспорт қилишни чеклаш.
Европа Иттифоқи
24 февраль куни кечқурун Еврокомиссия раҳбари Урсула фон дер Ляйен Европа кенгаши раҳбари Шарл Мишель ва Франция президенти Эммануэл Макрон билан қўшма матбуот анжуманида Европа Иттифоқининг Россияга қарши янги санкциялар пакетини ҳам эълон қилди.
«Путин дўст Европа давлатини ўзига тобе қилмоқчи. У куч билан Европа харитасини қайтадан чизишга ҳаракат қилмоқда. У омадсизликка учраши керак ва учрайди ҳам», — деди фон дер Ляйен.
Унинг сўзларига кўра, санкциялар асосан Россия молия сектори ва муҳим технологиялар экспортига таъсир қилади. Чекловларнинг аниқ рўйхати кейинроқ Европа Иттифоқи мамлакатлари раҳбарлари томонидан тасдиқланганидан кейин эълон қилинади.
