«Газета.uz» 2024 йил 1 январдан кучга кирадиган қонунчиликдаги ўзгаришлар рўйхатини тақдим этади. Дайжест Aдлия вазирлиги маълумотлари асосида тайёрланди. Қуйида уларни тўлиқлигича эътиборингизга ҳавола этамиз.
1. Пенсионерга ҳисобланган, лекин ўз вақтида олинмаган пенсияни тўлаш муддати узайтирилади.
Президентнинг 2023 йил 28 февралдаги фармони билан фуқароларнинг пенсия таъминотини яхшилаш ва пенсионерларни қўллаб-қувватлаш мақсадида пенсионерга ҳисобланган, лекин ўз вақтида олинмаган пенсияни тўлаш муддати 12 ойдан 24 ойга узайтирилади.
2. Маъмурий судларда давлат божи ишни кўриб чиқиш натижасига кўра айбдор тарафдан ундирилади.
Президентнинг 2023 йил 8 майдаги фармони билан маъмурий судларга шикоят қилишда фуқаро ва тадбиркорлардан давлат божини ундирмаслик, бунда давлат божини ишни кўриб чиқиш натижаси бўйича айбдор тарафдан ундириш тартиби жорий этилади.
3. Бир неча шаҳарларда йўловчиларни ташиш брутто-шартнома асосида ташкил қилинади.
Президентнинг 2023 йил 16 февралдаги қарори билан Андижон, Самарқанд, Наманган, Қарши ва Урганч шаҳарларида йўловчилар ташишни брутто-шартнома асосида ташкил этиш ва молиялаштириш тизими ишга туширилади.
4. Педагогик касбга биринчи марта ишга қабул қилинганлар касбий сертификатланади.
Президентнинг 2023 йил 26 майдаги фармони билан умумий ўрта таълим муассасаларининг педагогик касбларига биринчи марта ишга қабул қилинаётган талабгорларни касбий сертификатлаш тизими жорий этилади. Бунда:
- 2023/2024 ўқув йилидан педагогик касбларга биринчи марта ишга қабул қилинадиган олий маълумотли талабгорлар стажёр-ўқитувчи сифатида фаолият юритади ва улар ишга қабул қилинган вақтдан бошлаб бир йил муддат давомида касбий сертификатга эга бўлиши талаб этилади;
- стажёр-ўқитувчиларга улар касбий сертификат олгунига қадар олий маълумотли (тоифасиз) ўқитувчининг базавий тариф ставкаси қўлланади.
Шунингдек, давлат боғча, мактаб ва мактабдан ташқари таълим ташкилотлари педагогларига малака тоифасини беришнинг янги тартиби жорий қилинади.
Бунда малака тоифаси учун синовлар 1 йилда камида бир маротаба икки босқичда ўтказилади ҳамда биринчи босқичда талабгорнинг мутахассислик фани ва касб стандарти бўйича билим даражаси, иккинчи босқичда — педагогик маҳорати баҳоланади.
5. Мактаб директорлари ҳар 5 йилда касбий сертификатланади.
Президентнинг 2023 йил 26 майдаги фармони билан умумий ўрта таълим муассасалари директорларини ҳар 5 йилда бир маротаба касбий сертификациялаш тизими жорий этилади. Бунда сертификациядан ўта олмаган директорлар белгиланган тартибда лавозимидан озод этилади.
6. Гаров билан таъминланган талабларни қаноатлантириш тизими янада такомиллаштирилади.
Президентнинг 2023 йил 29 апрелдаги фармони билан:
- тўловга қобилиятсизлик тартиб-таомиллари жараёнида кредиторларнинг гаров билан таъминланган талабларини гаровга қўйилган мол-мулк қийматидан қаноатлантиришда уларга мутлақ устунлик бериш;
- гаровга қўйилган мол-мулкни такрорий аукционда сотиш мумкин бўлган энг паст нархни аукцион объекти бошланғич нархининг 80 фоизи миқдорида белгилаш жорий этилади.
Бунда мол-мулк такрорий аукционда реализация қилинмаса, ундирувчига ушбу мол-мулкни аукцион бошланғич нархидан 25 фоиз паст қийматда ўзида қолдириш таклиф қилинади.
7. Уй шароитида дарахт кўчатларини етиштириш ўзини ўзи банд қилиш ҳисобланади.
Президентнинг 2023 йил 31 майдаги фармони билан уй шароитида ёки касаначилик асосида дарахт ва бута кўчатларини (ниҳол) етиштириш фаолияти ўзини ўзи банд қилган шахслар шуғулланиши мумкин бўлган фаолият (ишлар, хизматлар) ҳисобланади.
Бундан ташқари, синов тариқасида ўрмон хўжаликлари ҳудудида кўчат етиштириш, экилган кўчатларни парваришлаш, ўрмонзорлар барпо этиш ишлари аутсорсинг асосида жисмоний ва юридик шахсларни жалб этган ҳолда амалга оширилади.
Шунингдек, ўрмон хўжаликларида кўчат етиштирувчи питомникларни ташкил этиш мақсадида хўжаликлар ҳудудларининг узоқ муддатли ижарага бериладиган участкалари белгиланади. Бунда давлат ўрмон фонди участкалари фақат E-auksion платформаси орқали ижарага берилади.
8. Янги объектларни лойиҳалаштиришда чанг-газ тозалаш ускуналари ўрнатилиши кўзда тутилмаган лойиҳалар экологик экспертизадан ўтказилмайди.
Президентнинг 2023 йил 31 майдаги фармони билан атроф-муҳитга таъсири бўйича I тоифага ва II тоифага кирувчи янги объектларни лойиҳалаштиришда юқори самарадорликка эга чанг-газ тозалаш ускуналари ва (ёки) локал сув тозалаш иншоотлари ўрнатилиши кўзда тутилмаган лойиҳаларни давлат экологик ва шаҳарсозлик экспертизаларидан ўтказиш ҳамда қурилиши тугалланган объектларни уларни ўрнатмаган ҳолда фойдаланишга қабул қилиш ман этилади.
9. Ишсиз хотин-қизларнинг замонавий миллий либосларни ишлаб чиқаришида бино ва иншоотнинг дастлабки 3 ойлик ижара тўлови қопланади.
Президентнинг 2023 йил 21 декабрдаги қарори билан ишсиз хотин-қизлар замонавий миллий либосларни ишлаб чиқариш ва реализация қилиш мақсадида тадбиркорлик субъекти сифатида давлат рўйхатидан ўтгандан сўнг бино ва иншоотнинг дастлабки 3 ойлик ижара тўлови 2024 йил 1 январдан БҲМнинг 10 бараваригача миқдорда Аҳолини тадбиркорликка жалб қилиш жамғармаси томонидан қоплаб берилади.
Шунингдек, хотин-қизларнинг ҳақ тўланадиган жамоат ишлари асосида фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органларида иш юритувчи бўлиб ишлашига 11 ойгача муддатга рухсат этилади.
Ташкилот (иш берувчи) томонидан иш ўринлари захирага қўйиладиган ижтимоий ҳимояга муҳтож, иш топишда қийналаётган ва меҳнат бозорида тенг шартларда рақобатлаша олмайдиган шахслар тоифаларига оилавий (маиший) зўравонлик натижасида жабрланганлар ҳам киритилади. Фуқаролик ишлари бўйича туманлараро судларда оилавий низоларни кўришга ихтисослашган судьялар корпуси шакллантирилади.
10. Нукус шаҳрида «Тежамкор уй» ва «Тежамкор хонадон» рейтинг тизими ишга туширилади.
Президентнинг 2023 йил 31 майдаги фармони билан Нукус шаҳрида ичимлик сувидан фойдаланиш бўйича кўп қаватли уйлар ўртасида «Тежамкор уй» ва «Тежамкор хонадон» рейтинг тизими ишга туширилади.
Йил якунига кўра, энг кам сув ишлатган 20 та хонадон ҳамда хонадонларининг 50 фоизидан ортиғи белгиланган меъёрлардан кам сув ишлатган 20 та кўп қаватли уйлар рағбатлантирилади.
Ғолиб хонадон ва уйларга қуёш панеллари ёки уй атрофини ёритиш мосламалари бепул ўрнатиб берилади. Шунингдек, мазкур тажриба 2025 йилдан Тошкент шаҳри ва барча вилоят марказларида ҳам жорий қилинади.
11. Микроқарзларнинг энг юқори миқдори 100 млн сўмгача оширилади.
Президентнинг 2023 йил 10 ноябрдаги қарори билан микроқарзнинг энг юқори миқдори 50 млн сўмдан 100 млн сўмгача оширилади.
Микромолия ташкилотлари тегишли лицензия олган ҳолда тўлов ташкилоти фаолиятини амалга ошириш ҳуқуқига эга бўлади. Жисмоний ва юридик шахслар томонидан нобанк кредит ташкилотининг устав капиталидаги улушга эгалик қилиш учун Марказий банк дастлабки рухсатномасини олиш талаби қонунчиликда белгиланган 10 фоизлик улушни 20 фоизга ошириш орқали юмшатилади. Бунда олинаётган улуш миқдори 10 фоиздан 20 фоизгача бўлганда Марказий банкни хабардор қилиш тартиби жорий этилади.
Микромолия ташкилотларига тижорат банкларидан кредит ресурслари жалб этилганда ёки тадбиркорлик субъектларига микромолия ташкилотларидан микрокредит олинганда «Тадбиркорликни ривожлантириш компанияси» АЖ кафиллигини бериш имконияти яратилади.
12. Профессионал футболдаги фаолиятини якунлаган футболчиларга имтиёзли кредит ажратилади.
Президентнинг 2023 йил 3 ноябрдаги қарори билан профессионал футболдаги фаолиятини якунлаган футболчи ва мутахассисларга Ўзбекистон футбол ассоциациясининг ижобий хулосаси асосида уларнинг хусусий секторда амалга оширадиган футболни ривожлантириш лойиҳалари учун миллий валютада 1,5 миллиард сўмгача 5 йилдан кам бўлмаган муддатга имтиёзли кредит ажратилади.
13. «Саноат ипотекаси» тизими жорий этилади.
Вазирлар Маҳкамасининг 26 декабрдаги қарори билан «Саноат ипотекаси» тизими жорий этилади. Бунда:
тадбиркорларга ер участкалари (ишлаб чиқариш майдонлари) қурилиш учун тегишли рухсатномалар ва лойиҳа ҳужжатлари расмийлаштирилган ҳолда, «тайёр бизнес» шаклида аукцион савдоларига чиқарилади;
ишлаб чиқаришни ташкил этиш мақсадида бино ва иншоотлар харид қилиш учун тижорат банкларига 7 йил муддатга, 2 йилгача имтиёзли давр билан миллий валютада йиллик 10 фоиз ставкада кредитлар ажратилади. Бунда тижорат банкининг маржаси 4 фоиз миқдорида белгиланади.
14. Кичик тадбиркорларга ўзлари ишлаб чиқарган товарларни давлат буюртмачиларига тўғридан-тўғри сотишга рухсат берилади.
Президентнинг 2023 йил 15 ноябрдаги қарори билан 2026 йил 1 январгача давлат харидлари махсус ахборот порталида давлат иштирокидаги йирик корхоналар билан кооперация асосида ташкил қилинган кичик тадбиркорларга ўзлари ишлаб чиқарган товарларни давлат буюртмачиларига бир йилда 10 миллиард сўмгача тўғридан-тўғри шартномалар асосида сотишга рухсат берилади.
15. Айрим поездларда йўловчиларни ташиш хизматлари тарифларини давлат тартибга солмайди.
Президентнинг 10 октябрдаги қарори билан юк вагонлари ва контейнерларни тақдим этиш ҳамда юқори тезликда ҳаракатланадиган ва тезюрар поездларда йўловчиларни ташиш хизматлари тарифларини давлат томонидан тартибга солиш амалиётидан воз кечилади ва уларни бозор тамойиллари асосида тартибга солиш механизмига ўтилади.
Шунингдек, темирйўлда юкларни маҳаллий, экспорт ва импорт йўналишларида ташиш тарифларига тақдим этилган чегирмалар бекор қилинади ҳамда уларни фақат Вазирлар Маҳкамаси қарори билан тақдим этиш тартиби жорий этилади.
16. Мактабларнинг қабул режаси my.maktab.uz платформасида шакллантирилади.
Президентнинг 2023 йил 26 майдаги фармони билан бола туғилганидан сўнг доимий яшаш манзилидаги микроҳудудга бириктирилган мактабда онлайн ҳисобга қўйилади. Мактабларнинг ҳар ўқув йили учун қабул режаси my.maktab.uz электрон платформасида шакллантирилади.
17. Айрим истеъмол товарларига нисбатан божхона божи ноль ставкада қўлланиши узайтирилади.
Президентнинг 2023 йил 28 декабрдаги фармони билан 2025 йил 1 январга қадар янги сўйилган, совитилган ёки музлатилган уй паррандаси гўшти ва қўшимча озуқабоп маҳсулотлар (ТИФ ТН коди 0207) ва кунгабоқар, махсар ёки пахта мойи ва уларнинг фракцияларини Ўзбекистонга олиб киришда божхона божининг ноль ставкаси қўлланиши белгиланди.
18. Балиқчилик лойиҳалари учун гаровсиз кредит ажратилади.
Президентнинг 2023 йил 18 августдаги қарори билан «Ҳар бир оила — тадбиркор» дастури доирасида аҳоли ва тадбиркорларга балиқчилик лойиҳаларини амалга ошириш учун 50 миллион сўмгача гаровсиз кредит ажратилади.
