Марказий Осиё мамлакатлари иқтисодиёти юқори ривожланиш суръатларини сақлаб қолиш имкониятига эга. Бироқ улар бир қатор ташқи омилларга боғлиқ, дейилади Жаҳон банкининг Европа ва Марказий Осиё бўйича янги ҳисоботида.
2023 йил якуни бўйича ялпи ички маҳсулот ўсиши 4,8 фоизгача етиши кутилмоқда. Ташкилот таҳлилчилари аввалги прогнозларини қайта кўриб чиқиб, 0,8 фоизга яхшилаган, бунга асосан Қозоғистондаги яхшироқ шароит туфайли ялпи ички маҳсулотнинг кўпроқ ўсиши таъсир қилади.
Ўзбекистон учун кузги прогноз ўз кучида қолдирилган. 2023 йилда ўсиш ўтган йилга нисбатан бироз пасаяди ва 5,5 фоизни ташкил қилади, кейинроқ эса бироз кўтарилади.
Қирғизистон ва Тожикистонда иқтисодий тикланиш катта эҳтимол билан секинлашади ёки ҳозирги даражада қолади. Бу мамлакатлардаги истеъмол даражасига Россияда ишлаётган меҳнат муҳожирлари пул ўтказмаларининг қисқариши салбий таъсир кўрсатмоқда.
Таҳлилчилар 2024−2025 йилларда минтақа иқтисодиётининг ўртача йиллик ўсиши 4,7 фоиз даражасида бўлишини кутмоқда. Аммо бу кўрсаткичга эришиш учун инфляция секинлашиши, шунингдек, ташқи бозорларда ижобий конъюнктуралар сақлаб қолиши лозим.
Жаҳон иқтисодиётидаги рецессия давом этиши ва хомашё нархининг пасайиши Россиядан пул ўтказмаларининг янада қисқариши билан биргаликда асосий рисклардан ҳисобланади. Бундан ташқари, санкцияларга амал қилиш бўйича назоратнинг кучайиши минтақавий савдони беқарорлаштириши мумкин.
Мутахассислар Марказий Осиёда ўсишни секинлаштириши мумкин бўлган яна бир омил сифатида Россия иқтисодиётининг узоқ давом этувчи ва секин тикланиш жараёнини кўрмоқда. Бундай ҳолатда трансчегаравий пул ўтказмаларининг қисқариши ҳам кучайиши мумкин.
Минтақа давлатларининг узоқ муддатли истиқболда ривожланиши иқлим ўзгариши оқибатларига жуда боғлиқ, дея таъкидлаган Жаҳон банки. Ялпи ички маҳсулот таркибида сувни кўп талаб қилувчи қишлоқ хўжалиги ва гидроэнергетиканинг устунлиги ҳисобга олинса, сувдан фойдаланиш масаласи олдинги планга чиқади.
Минтақа иқтисодиёти ёғингарчилик ва ерости сувлари даражасининг ўзгаришига тобора кўпроқ сезгир бўлиб бормоқда. Янада экологик иқтисодиётга ўтишнинг локомотивига айланиши мумкин бўлган хусусий сектор кўплаб мамлакатларда ривожланмаган.
Жаҳон банкининг қайд этишича, давлат сектори иқтисодиётда ҳамон ҳаддан ташқари кўп роль ўйнамоқда. Шу билан бирга, экспертлар «Ўзбекистон 2030» стратегиясини ортга суриб бўлмайдиган таркибий ислоҳотлар зарурлигини англаш намунаси сифатида алоҳида қайд этган.
Гарчи бундан олдин пасайиш давом этиши тахмин қилинган бўлса ҳам, Россияда йил охирига келиб ялпи ички маҳсулотнинг ўсиши 1,6 фоиз бўлиши кутилмоқда. Бироқ қувватлар етишмаслиги, меҳнат бозоридаги тақчиллик ва технологиялардан фойдаланиш имконияти чекланганлиги сабабли ўсиш сурати келажакда 1,1 фоизгача секинлашиши кутилмоқда.
ЕМО субминтақаларидан Туркия (4,2 фоиз) ва Жанубий Кавказ (3,3 фоиз) бу йил Марказий Осиёдан кейин энг юқори ўсиш суръатларига эга бўлиши кутилмоқда. Келгуси йилларда бу кўрсаткичлар Кавказ ва Ғарбий Болқонда (3,3 фоиз) энг юқори бўлиши прогноз қилинган.
