Ўзбекистон асосий ресурслар нархининг кескин ошиши туфайли қашшоқлик даражасининг ошиши хавфи юқори бўлган давлатлар гуруҳига киритилган, дея хабар бермоқда Spot БМТ Тараққиёт дастури ҳисоботига таянган ҳолда.
Таъкидланишича, Украинадаги можаролар ва савдо чекловлари фонида иқтисодчилар инфляциянинг глобал ўсишини қайд этишмоқда. Углеводородлар, бензин, ўғитлар, шунингдек, бир қатор озиқ-овқат маҳсулотлари кескин қимматлашди.
Май ойининг охирига келиб, Brent нефт котировкалари 12 ой давомида 66,8 фоизга, бензин 82,5 фоизга ошган. Буғдой 63,9 фоизга, кунгабоқар ёғи эса 42,4 фоизга қимматлашди. Нархларнинг ўсишининг асосий қисми ҳарбий ҳаракатлар бошланганидан кейинги даврга тўғри келди.
Март ойидан бери дунё аҳолисининг қашшоқлик чегарасидан пастдаги улуши 71 млн кишига ошди. Инфляцияни ушлаб туриш мақсадида асосий ставкаларни ошириш рецессияга айланиши ва муаммони янада кучайтириши мумкин, дея огоҳлантиради экспертлар.
БМТТД дунёнинг 159 мамлакатидан олинган маълумотларга асосланиб, қашшоқлик чегарасидан пастга тушиши мумкин бўлган аҳоли улушини ҳисоблаб чиқди. Кунига киши бошига даромаднинг учта даражасидан фойдаланилган — 1,9 доллар (ЖБ маълумотларига кўра мутлақ қашшоқлик), 3,2 доллар (ўртача даромад даражаси паст бўлган мамлакатларда) ва 5,7 доллар (ўртача юқори даромадли мамлакатларда).
Таҳлилчилар ресурс нархларининг ўсиши таъсири энг кучли сезиладиган бир қанча ҳудудларни аниқладилар. Булар Саҳрои Кабирнинг жанубидаги Африка, Болқон ва Каспий бўйи давлатлари.
Ўзбекистон барча қашшоқлик гуруҳларида ўсиш кутилаётган давлатлар қаторига киради. Ушбу гуруҳга Осиёдаги Арманистон, Покистон, Шри-Ланка, Африкадаги Гана, Кения, Руанда, Судан, Буркина-Фасо ҳам киритилди.
Тожикистон ва Қирғизистонда даромади кунига 5,7 доллар ёки 3,2 доллардан паст бўлган аҳоли сони сезиларли даражада ошиши кутилмоқда. Қозоғистон юқори тоифа бўйича қашшоқликнинг ошишига дуч келиши мумкин.
Аҳолини қўллаб-қувватлаш учун расмийлар бир нечта воситаларга эга, дейилади хабарда. Бунга бир марталик ёки даврий моддий ёрдамлар, ишсизларни қўллаб-қувватлаш, нархларни субсидиялаш, солиқларни камайтириш ва пул кўринишида бўлмаган ёрдам (рацион карталари каби) киради.
Аксарият ривожланаётган мамлакатлар ҳукуматлари энг оддий вариантлар — нархларни субсидиялаш ва солиқларни камайтиришни танлайдилар. Бу чора-тадбирлар манзилли ёрдамни ташкил этиш билан солиштирганда тез ва нисбатан осон жорий этилиши билан фарқланади.
Бироқ узоқ муддатда улар бюджетга юкни оширади, дея огоҳлантиради ҳисобот муаллифи Жорж Грей Молина. Қўллаб-қувватлашнинг бошқа муҳим йўналишлари — таълим, соғлиқни сақлаш, ижтимоий ҳимоя учун ресурслар ҳажми қисқартирилмоқда.
Бундан ташқари, бундай чораларнинг таъсири нотекис тақсимланади. Масалан, ёқилғи-энергетика субсидиялари, биринчи навбатда, бойларга иккаласини ҳам кўпроқ истеъмол қилиш орқали фойда келтиради.
Шу сабабли, мутахассис муҳтожларга пул маблағларини мақсадли ўтказишга ўтишни тавсия қилади. Уларнинг таърифи билан боғлиқ қийинчиликлар замонавий рақамли технологияларни (шу жумладан биометрикани) ҳал қилишга ёрдам беради, шунингдек, маҳаллий ташаббус гуруҳлари билан ҳамкорлик қилади.
Молина, шунингдек, халқаро кредиторларни ривожланаётган давлатларнинг ташқи қарзларига икки йиллик мораторий жорий этишни таклиф қилмоқда. Ярим аср давомида улар ташқи қарзининг рекорд даражада ошгани сабабли бу чора уларга шошилинч эҳтиёжлар учун маблағлар ажратишга ёрдам беради.
