Аргентина

Ҳар сафар жаҳон чемпионати бошланишидан олдин аргентиналикларнинг чемпионлик салоҳияти ҳақидаги фикрлар салмоқли ва бир хил янграй бошлайди. «Альбиселеста» 1978 ва 1986 йилларда икки марта жаҳон чемпиони, шунингдек, учтасида кумуш медал (1930, 1990, 2014) соҳибига айланган. Аргентина терма жамоасининг рўйхати бизга жамоанинг имкониятларини фақат чемпионлик векторида кўриб чиқишга имкон беради, аммо сўнгги йилларда бу жамоада ҳаммаси унчалик ҳам яхши эмас эди.

Асосий аргентиналик ва кўпчилик учун жаҳон футболи юлдузи Лионел Месси асосий терма жамоада ўйнашни бошлаганидан бери ҳар бир бош мураббий ушбу даҳонинг атрофида жамоавий ўйинни қуришдек машаққатли миссияга дуч келмоқда. 2018 йилда Аргентина терма жамоаси бош мураббийлиги лавозимига яна бир Лионел — Скалони тайинланди.

Фото: AFA / Twitter

Copa America-2021'да Месси ниҳоят «Албиселеста» билан чемпионликни қўлга киритди ва янги мураббий етти карра «Олтин тўп» соҳибининг имкониятларини очадиган схемани топди.

Аргентиналиклар Қатарга яхши, мувозанатлаштирилган таркибни олиб келишмоқда. У фаол ҳужумкор ўйин учун ҳам, иккинчи рақамли жамоа сифатида ўйнаш учун ҳам мос келади — бундай ҳолат ҳозир ушбу жамоада ҳам кузатилади. Ҳужумкор ўйин Родриго де Паул ёки Паредес ва Месси каби креатив ўйинчилар томонидан таъминланади. Сўнгги чегарада эса хотиржамликни «Астон Вилла» дарвозабони Эмилиано Мартинес сақлайди.

Аргентина асосий таркибининг бирданига учта ўйинчиси — Лаутаро Мартинес, Ло Челсо ва Анхел Ди Мария давом этаётган мавсумда унчалик ҳам ёрқин кўринмаяпти. Аммо, ишонамизки, уларнинг «спорт формаси»дан қўрқиш миллий терма жамоага хос иш эмас. Мусобақа тарихининг асосий қаҳрамонларига плей-офф босқичига қадар юқори «формага» чиқиб олиш тавсия этилади — Аргентина терма жамоаси Жаҳон чемпионатини Саудия Арабистонига қарши ўйин билан бошлайди, кейин эса аста-секин ўйинларга куч қўшиш мумкин.

Мексика

Бу мамлакат терма жамоаси жаҳон чемпионатларида 17 марта қатнашган ва 1994 йилдан буён доимий равишда қатнашиб келмоқда. 1970 ва 1986 йиллардаги уй турнирларида «учранглилар» ўйинчилари ўзларининг энг яхши натижасига эришиб, чорак финал босқичига етиб боришган ва «ўз уйингда деворлар ҳам ёрдам беради» деган сийқаси чиққан гапнинг ҳақиқат эканлигини тасдиқлашди.

Мексиканинг амалдаги терма жамоасига нисбатан қўлланиладиган «техник футбол» ва «энг яхши кунлари ортда қолган фахрийлар» мазмунидаги стереотиплар қисмангина тўғри. Аргентиналик мутахассис Херардо Мартино мексикаликларнинг ўйинини ажойиб тарзда ўзгартириб, жамоага максимал натижа учун зарур бўлган «экспулсивлик» ва «фахрийлик» нисбатини аниқ ўлчаб чиқди. Агар керак бўлса, Европада ўзини кўрсатган футболчилар: Италиянинг «Наполи» клуби вингери Ирвинг Лозано, Нидерландиянинг «Аякс» клуби ҳимоячиси ярим ҳимоячи Эдсон Алварес ва инглизларнинг «Вулверхэмптон» жамоаси ҳужумчиси Раул Хименес туфайли жамоа тез ва содда тарзда ҳаракатлана олади. Бироқ ҳужумчи бошидан олган оғир жароҳатидан тузалиши учун жуда узоқ вақт керак бўлди, бу эса Мексиканинг ҳужумдаги имкониятларига таъсир қилиши мумкин эди.

Ветеранлик балансини жамоа камчилиги сифатида баҳоламаслик керак. Янгиланган жамоани афсонавий 37 ёшли посбон Гильермо Очоа ва 32 ёшли ярим ҳимоячи Эктор Эррера қўллаб-қувватламоқда. Биринчисини мухлислар ва мутахассислар ғайриоддий қилиқларини бошқа ўйинчиларга қувват улашиши ва умидсиз ўйинни ўзгартириш қобилияти учун кечиришади. Иккинчиси, пул ишлаш учун Европадан АҚШга кўчиб ўтиб, терма жамоада ўнг қанотда фаол ҳаракатланишда давом этмоқда.

Фото: MiseleccionmxEN / Twitter

Мексикаликлар жаҳон чемпионатидаги сўнгги олтита иштироки давомида бир марта ҳам гуруҳ босқичида қолиб кетишмади — энди ҳам, шубҳасиз, гуруҳдан чиқишади. Мексиканинг учинчи ўйини Саудия Арабистонига қарши бўлади — унда жамоа нафақат уч очкони қўлга киритиши, балки тўплар ўртасидаги фарқни сезиларли даражада ошириши мумкин. Ва бундан кейин нима бўлиши нафақат уларнинг юқори мақсадли жамоасига, балки юқорироқ кучларга ҳам боғлиқ бўлиб қолади. Майялар ва Ацтекларнинг авлодлари мамлакатида, албатта, уларсиз бўлмайди.

Польша

Польша терма жамоаси тўққизинчи бор жаҳон чемпионатига чиқмоқда. Унинг асосий ютуқлари — 1974 ва 1982 йиллардаги жаҳон чемпионатларидаги бронза. Гуруҳдаги рақиблари каби поляклар ҳам мураббий алмашинувини бошдан кечиришмоқда. Аммо Аргентина ва Мексикадан фарқли ўлароқ, Польша футбол майдонида футболни ислоҳ қилиш жараёни славян анъаналарига хос бўлмаган эффект билан кечмоқда.

Январь ойидан бошлаб мураббийлик фаолиятини бошлаган 52 ёшли Чеслав Михневич ўшандан бери ундан кутилган индивидуалликни кўрсата олмади. Польшаликлар гуруҳдан тез-тез такрорланадиган эҳтиёткор, арча каби 4−3-2−1 тактик схемаси билан, фақат Левандовскийнинг Аргентина ва Мексиканинг жуда моҳир ҳимоячиларини ортда қолдиришга қодир иқтидори эвазигагина чиқишлари мумкин.

Фото: Leszek Szymański / PAP

«Оқ бургутлар» етакчисида ҳам ҳаммаси яхши эмас. Гўёки иккита Левандовский борга ўхшайди. Ҳақиқий Роберт Левандовский Польша терма жамоаси сафида саралаш турнирларида тўп суради. Бошқа бир Левандовский — халқаро турнирларда финал босқичида Польша жамоаси учун тўп суради. Терма жамоа сафида 129 та ўйинда Левандовскийнинг ҳисобида 74 та гол бор — финал босқичларда 15 та ўйин ўтказиб, 5 та гол урган, шундан 3 тасини Евро-2020'да киритган.

Ижодкорлик нуқтаи назаридан, ҳозирги Польша терма жамоаси «Збигнев Бониек ва Ко.» давридаги жамоадан анча паст ва буни қуйидагича изоҳлаш мумкин: «Наполи» клуби аъзоси Пиотр Зиелински, «Олимпик Марсел» ўйинчиси Аркадиуш Милик, Нидерландиянинг «Фейеноорд» клуби футболчиси Себастян Шимаанский индивидуал равишда жуда кучли, лекин уларнинг барча маҳорати ҳали йирик турнирларда жамоавий тарзда жипслашмаган. Бошида поляклар Мексика билан ўйин ўтказишади, улар ҳам плей-оффга чиқиш вазифасини кейинги турларга қолдиришмоқчи эмас.

Саудия Арабистони

Саудияликлар учун Қатардаги жаҳон чемпионати кетма-кет иккинчи ва миллий терма жамоа тарихидаги олтинчи мусобақа бўлади. 1994 йилда АҚШда бўлиб ўтган жаҳон чемпионатида «Яшил лочинлар»нинг Марокаш ва Бельгия устидан қозонилган ғалабаси ва 1/8 финалга чиққанидан сўнг, «нефт-доллар футболи»га нисбатан енгил муносабат барҳам топди. Лекин бугун жамоадан ўзгача натижа кутишга ҳожат йўқ.

2018 йилда Россияда бўлиб ўтган жаҳон чемпионатида миллий терма жамоа муваффақиятсизликка учрагач, Саудия Арабистони шаҳзодалари узоқдан хорижлик мутахассис изламасликка қарор қилиб, яқин атрофда ишлаган футбол миссионерига эътибор қаратишган. Франциялик Эрве Ренар Марокашни ЖЧ-2018'га 20 йил ичида илк бор олиб чиққан ва Африка Футбол Конфедерациясининг энг яхши мураббийи деб топилганидан кейин 2019 йилда Саудия Арабистони терма жамоасига мураббий бўлди.

Фото: Saudiff / Twitter

Саудия Арабистонининг кадрлар салоҳияти камтарона ва тўрт йил аввал Россияда порламаган фахрийлар асосан Қатарда ўйнашади. Жамоа етакчиси миллий терма жамоанинг таянч клуби ҳисобланувчи «Ал-Ҳилол»да тўп сўрувчи «араб Неймари» Салим Ал-Досарий ҳисобланади. Бироқ бу мавсумда жамоанинг гол уриш минимализми шу қадар чўзилиб кетдики, ҳужум ҳақида жамоанинг асосий қуроли сифатида гапиришга ҳожат йўқ.

Катта эҳтимол билан Саудия Арабистони терма жамоаси яна ҳимояга таянади. Учинчи ўн йилликларини ўтказаётган Ёсир Аш-Шаҳрани ва Салмон Ал-Фараж каби ўйинчиларнинг барчаси бир жамоа «Ал-Ҳилол»дан бўлиб, Осиёнинг сокин футбол денгизида, Араб чўлидаги мағрур туялар кабидир. Бироқ, на поляклар, на мексикаликлар, на аргентиналиклар саудияликларнинг тўртинчи қатордан юқорига кўтарилишига имкон берадиган даражада қўпол хато қилмасалар керак.

«D» гуруҳи билан танишув — 8 ноябрь, сешанба куни «Газета.uz»да.