Навоий вилоятининг Конимех туманида ёнувчи сланецларни қазиб олиш ва қайта ишлаш бўйича истиқболли лойиҳа 8 миллиард долларга баҳоланмоқда. Бу ҳақда Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёевнинг 1 ноябрь куни вилоятга ташрифи чоғида тақдим этилган тақдимот слайдларида келтирилган. «Газета.uz» унга эътибор қаратди.
Истиқболли лойиҳа давлат раҳбари иштирокидаги тантанали маросимда ишга туширилган 15 та янги лойиҳалар қаторига киритилган.
«Ёнувчи сланецларни қазиб олиш ва қайта ишлаш сланецлардан энергия, ёқилғи ва кимёвий маҳсулотлар олиш учун ишлатилиши мумкин бўлган ёнилғи компонентларни ажратишни назарда тутади. Ёнувчи сланец — бу органик моддаларни ўз ичига олган ва қиздирилганда нефть ва газ каби углеводородларни чиқаришга қодир чўкма тоғ жинси. Бу жараёнга сланецларни қазиб олиш ва уни синтетик ёқилғи ҳамда бошқа маҳсулотларни олиш учун қайта ишлаш кириши мумкин».
Eriell компанияси раисининг маслаҳатчиси Азизбек Назаров тақдим этган лойиҳа Shale Resources компанияси томонидан амалга оширилмоқда. Ундаги харажатларнинг 46 фоизи ёки 3,67 миллиард долларини технологик жиҳозлар, жумладан, қайновчи циркуляция қатлами технологиясини (ЦҚТ-1500), 8 фоизи ёки 648 миллион долларини қурилиш материаллари, 80 миллион долларини (1 фоизи) техник хизмат кўрсатиш, шу жумладан, логистика ташкил этади.
Циркуляция қатлами технологиясидан (ЦҚТ-1500) фойдаланадиган дастлабки тўртта агрегатни 2025 йил 1 январда, яна 10 та ЦҚТни 2025 йил декабрда ва 2027 йилдан кейин яна 60 та ЦҚТни ишга тушириш режалаштирилган. ЦҚТ технологияси нефть, газ ва электр энергияси ишлаб чиқариш учун сланец рудаларини қайта ишлашга мўлжалланган.
Тақдимотда компаниянинг активлари 400 миллион долларни ташкил этиши ва ишчилар сони 56 нафарни ташкил этиши қайд этилган.
Ўтган йилнинг ноябрь ойида «Газета.uz» Сурхондарё вилоятининг Бойсун туманида ҳам худди шундай лойиҳа амалга оширилаётгани, Saneg компанияси сланец конини ўзлаштиришни бошлагани ҳақида хабар берганди. Мирзиёевга 16 ноябрь куни кон-кимё мажмуасига ташрифи чоғида тақдим этилган эди. Геологик қидирув натижаларига кўра, коннинг захиралари C1 тоифасидаги сланец рудаси 55 миллион тоннани ташкил этади, дея таъкидлайди компания.
Ўшанда Азизбек Назаров коннинг геологик тузилиши, сланец чуқурлиги ва тарқалиш майдонини ўрганиш давом этаётганини айтганди. Унинг сўзларига кўра, келажакда кон захиралари 400 миллион тоннагача етиши мумкин. Бунга эришиш учун яқин бир неча йил ичида умумий қиймати 10 миллион доллардан ортиқ бўлган топографик тадқиқотлар, электр қидирув, разведка қудуқларини бурғилаш режалаштирилган.
Компания синтетик нефть, газ ва электр энергияси ишлаб чиқариш учун сланец рудаларини қайта ишлашни йўлга қўймоқчи. 2024 йил охиригача қайновчи циркуляция қатлами технологиясидан (ЦҚТ-1500) фойдаланган ҳолда тўртта қурилмани ишга тушириш режалаштирилган. Уларнинг ҳар бири йилига 1,5 миллион тоннагача сланец рудасини қайта ишлаш орқали 800 минг тонна нефть, 300 миллион куб метр газ ва 150 МВт электр энергияси ишлаб чиқариш имкониятига эга бўлади.
Келгуси беш йил ичида Saneg ЦҚТ-1500 қурилмалари сонини 25 тага етказишни режалаштирмоқда. Улар йилига 37,5 миллион тоннагача хомашёни қайта ишлаш имкониятига эга бўлади.
Ушбу лойиҳани амалга ошириш фонида икки-уч йил ичида мамлакатнинг тўлиқ нефть мустақиллигига эришиши бўйича режалар айтилганди.
Сланец ресурслари ҳақида
Корхона ва ташкилотларнинг ягона давлат реестрига кўра, Shale Resources компанияси 2024 йил 20 мартда Конимех туманида рўйхатга олинган. Компаниянинг устав капитали 39,3 млрд сўм бўлиб, асосий фаолияти кокс маҳсулотлари ишлаб чиқариш ҳисобланади.
Shale Resources компанияси раҳбари лавозимига Самарқанд вилояти ҳокимининг туризм, спорт, маданият, маданий мерос ва оммавий коммуникациялар масалалари бўйича собиқ ўринбосари — вилоят Туризм ва спорт бош бошқармаси бошлиғи Ботиржон Ўткирович Нуруллаев тайинланган. 2022 йилдан буён у INVEXI хусусий инвестиция консалтинг компаниясининг ҳаммуассиси ва бошқарувчи ҳамкори ҳисобланади.
Компаниянинг таъсисчиси Гонконгда рўйхатдан ўтган Belvor Holding (Hk) Limited бўлиб, у Enera холдингда ҳам улушга эга.
Enera гуруҳи активларига, унинг сайтига кўра, Saneg, Самарқанд сайёҳлик маркази, Humo Arena муз саройи мажмуаси, Самарқанд халқаро аэропортининг операцион компанияси Air Marakanda, TEG Central Asia (халқаро транспорт ва логистика хизматларини кўрсатувчи компания), Tepelen Group, Самарқанд, Наманган, Навоий, Тошкент ва Бухоро вилоятларида қуёш электр станциялари, Jizzax Organic гўшт-сут комплекси, Самарқанд халқаро технология университети (SIUT), ADL-Ulanish логистика компанияси, OsiyoTech IT компанияси ҳам киради.
«Газета.uz» лойиҳа юзасидан Saneg матбуот хизматига сўров юборди.