Яшнобод политехника касб-ҳунар коллежида иккинчи курсда ўқиётганимда, корейс маданиятига қизиқиб қолганман. Тарихий фильм ва дорамаларни (Шарқий Осиё телесериалларнинг умумий номи — таҳр.) томоша қилиб, k-pop (Жанубий Корея эстрадаси жанри — таҳр.) мусиқасини тинглар, корейс миллий таомларини тайёрлашга ҳаракат қилардим. Кейинроқ корейс тили курсларига қатнаб, университетга ўқишга киргунча тилни базавий даражада ўзлаштирдим.

Чет элда таълим олиш мақсадида 1+3 дастури асосидаги ўқишга киришга қарор қилдим. Бундай дастур Корея университетларининг Ўзбекистонда фаолият юритувчи филиалларида бир йил, сўнг уч йил Жанубий Кореяда ўқишни назарда тутади. Шунингдек, Корея университетларининг Тошкентдаги филиалларида 2+2 ва 3+1 дастурлари ҳам мавжуд. Университет танлаш бўйича менда учта вариант бор эди: Ёджу техника институти, Пучон университети ва Ульсан университети. Мени қизиқтирган «Дастурлаш ва робототехника» йўналиши эса уларнинг фақат биттаси — Ульсан университети (University of Ulsan)да ўқитиларди.

Корея университетларига ҳужжатлар қабули йилига икки марта: баҳор ва кузги семестрларда, ўқиш бошланишидан бир-икки ой аввал очилади. Мисол учун, ўқиш сентябрда бошланадиган университетларга ариза июлда, энг яхши университетларга эса умуман олти ой олдин топширилиши керак. Ҳали очилганига кўп бўлмагани боис, менинг университетимда таълим октябрь ойида бошланди.

2018 йил ёзининг охирида ариза топшириб, суҳбатдан муваффақиятли ўтдим — тил ва информатикани билишим фойда берди.

Жанубий Корея элчихонасида бизни қайта суҳбатдан ва тўлиқ тиббий кўрикдан ўтказишди. Баъзилар суҳбат натижаси ёки саломатлиги туфайли виза олишда муаммоларга дуч келди. Ҳужжатларим Жанубий Кореяга кетишимга бор-йўғи бир ҳафта қолганида тайёр бўлди. Шундай қилиб, 2019 йил 9 сентябрь куни Сеулга учиб кетдим.

Бизни хоналарга икки кишидан жойлаштиришди. Менга омад кулиб боқиб, ўзбекистонлик дугонам билан бир хонага тушдим. Кўп ҳолларда маҳаллий талаба хонадош бўлади — чет эллик талаба янги мамлакатга тезроқ кўникиб кетиши ва корейс тили билан мунтазам шуғулланиши учун шундай қилинади.

Бир бутун гуруҳ бўлиб борганимиз учун бизни ажратиб ўтиришмади. Биз дарсларга худди Ўзбекистондагидек таркибда қатнайвердик ва бошида Кореяда эканимиз ҳам унчалик сезилмади. Дарслар келганимизнинг эртасигаёқ бошланган эди.

Корея таълим тизими Европа стандартларига тўлиқ мос келади. Аксарият университетлар хусусий. Улар ўртасидаги рақобат худди таълим сифати каби юксак даражада. Талаблари қатъий экани туфайли ҳам корейс университетларининг дипломлари бутун дунёда тан олинади.

Бакалавриат одатда тўрт йил давом этади. Ўқув йилини шартли равишда икки семестрга бўлиш мумкин — улар март ва сентябрда бошланади. Қишки таътил уч ой давом этса-да, кўпинча декабрь ойида имтиҳонлар бўлиб ўтади. Ёзги таътил икки ой — одатда июль ва августга тўғри келади.

Дарслар тонг соат 10:00 дан бошланиб — орада тушлик учун бир соатлик танаффус билан — кеч 18:00 гача давом этиши мумкин.

Ўқишни муваффақиятли тамомлаб, диплом олиш учун камида 130 кредит тўплаш керак. Агар талаба уларни тўплай олмаса, у ё таътил пайти керакли фанлар бўйича ўқийди, ёки яна бир семестр учун қайтадан тўлов қилади. Битта фан нархи 55 доллардан бошланади. Бунақаси — семестрни қайта ўқиш — камдан-кам бўлади, чунки университетда талабаларнинг ўзлаштиришини назорат қилувчи махсус бўлим бор. Агар кимдир бирор курс бўйича етарлича балл тўплай олмагани аниқланса, у чақирилиб, баллни қандай олиши мумкинлиги тушунтирилади.

Дарсларда қатнашиш ҳам ўзлаштиришга таъсир қилади. Ҳар бир талабанинг телефонига махсус мобил дастур ўрнатилади, бу дастур орқали ўқитувчи дарсга келган-келмаганлар ҳақида автоматик тарзда хабар топади. Раҳбарият давоматни шу тариқа назорат қилади. Уй вазифасини бажариш ҳам шунга ўхшаш тизим бўйича ишлайди — сиз уни ўз вақтида топширмасангиз, сизга имтиҳонларни топшириш учун рухсат берилмаслиги мумкин — бунда ҳеч қандай баҳона сизни қутқармайди.

Семестр давомида талабалар оралиқ ва якуний имтиҳонлар топширади. Баҳолар жаҳон миқёсида тан олинган GPA (Grade Point Average) тизими бўйича қўйилади, бунда энг паст балл 1,0 — D, энг юқори балл эса 4,5 — A+ ҳисобланади, баҳо ололмаганларга F қўйилади.

Чет эллик талабалар университетнинг стипендия ва грантларига даъвогарлик қилиши мумкин. Аълочи талабаларга ҳар ойда 300−400 доллар стипендия берилади. Бу сумма кундалик харажатлар учун бемалол етади.

Мамлакат ҳукумати Global Korea Scholarship дастури доирасида тўрт йил давомида барча ўқиш ва яшаш харажатлари тўлиқ қопланадиган стипендияларни тақдим этади. Ушбу стипендияни олиш учун нафақат яхши ўқиш, балки университет ҳаётида ҳам фаол иштирок этиш керак.

Ҳамма дарслар корейс тилида олиб борилса-да,инглиз тилидаги дастур ҳам бор. Ўқитувчилар жиддий саралашдан ўтади ва энг яхшиларгина университетларда ишлаш ҳуқуқини қўлга киритади. Семестр давомида уларни раҳбарият назорат қилиб туради. Мисол учун, талаба семестр учун якуний баҳосини кўришдан аввал ўз ўқитувчиси ва у дарс берадиган фан ҳақида аноним шарҳ қолдириши лозим . Билдирилган фикр-мулоҳазалар эътиборсиз қолдирилмайди. Университет сайтида эълон қилинадиган ушбу баҳолар асосида кейинчалик бошқа талабалар ўзига ўқитувчи танлаши мумкин.

Ўзбекистон университетларда ҳам шундай тизим жорий қилинса ёмон бўлмасди, деб ўйлайман. Ўзбекистон таълим тизимидаги жиддий муаммолардан бири бу — малакали кадрларнинг етишмаслиги. Кўпинча ўқитувчи етарли даражада малакали эмас ёки ўзи яхши билмайдиган фанни ўқитади. Оқибатда ўқувчилар мавзуни тушунишга қийналди, иштиёқ пасаяди.

Жанубий Кореяда ҳар бир ўқитувчи талабаларга ўз фанини сидқидилдан етказиб беришга интилади, ўтилган мавзуни тушунтириш ва уйга вазифани қабул қилиб олиш учун дарсдан кейин қолишга ҳам доим тайёр.

Кореядаги университетлар жуда катта ҳудудни эгаллайди. Улар кампусларда жойлашган бўлиб, у ерда ошхона, кутубхона ва ётоқхонадан тортиб, боғ ва ёпиқ муз майдончасигача ҳамма нарса бор. Қолаверса, турли хил спорт тўгараклари, ҳоббилар бўйича клублар ҳам бор. Университет ёқимли — ўқишга шўнғиш учун идеал муҳит яратилган.

Раҳбарият талабаларнинг ижтимоий ҳаёти сифати ҳақида қайғуради. Ҳар йили университетлар маҳаллий юлдузларни таклиф қилади ва концертлар ўтказади, фестиваллар ўтказилади, талабалар эса кўпинча имтиҳонлардан сўнг зиёфат уюштиради. Ҳар семестрда бир университетлараро чемпионатлар ўтказилади, ғолиблар пул мукофоти ва турли буюмлар билан тақдирланади. Бу ҳатто спортга қизиқмайдиган талабаларни ўзига қаратади.

Талаба картаси алоҳида эътиборга лойиқ. Унга стипендия тушади, бонуслар йиғилади. Озиқ-овқат дўконида ёки тиббиёт муассасасида турли чегирмалар беради. Карта билан автобус ёки поезд чиптасини ярим пулига сотиб олиш мумкин, бу эса саёҳатни янада қулайроқ қилади.

Биз бу имкониятдан фаол фойдаланиб, Жанубий Кореянинг кўплаб вилоятларига сафар қилдик. 3,5 йиллик ўқиш давомида Кореянинг деярли барча катта шаҳарларида бўлдим. Замонавий Сеул, тарихий Тэгу ва Пусан курорти энг севимли жойларимга айланди. Ульсанни ҳам яхши кўраман — у Япон денгизи бўйида жойлашган. Дарслардан кейин биз тез-тез соҳил бўйлаб сайр қилар, пикниклар уюштирардик.

Кореяда ресторан ва бар маданияти жуда ривожланган.Бу ерда инстаграмбоп интерьер ва таомларни ўзида мужассам қилган масканлар сероб, ўзига хос ичимлигу ширинликлари билан маълум, ажойиб муҳитга эга қаҳвахоналарнинг бир туманда жамлангани эса ҳайратлантиради. Ҳар куни янги жойни кашф қилиш мумкин.

Гастрономик бозорларда танлов катталигига қарамай, ўзига хос бўлган корейс ошхонаси ҳаммага ҳам бирдек маъқул келавермайди. Энг машҳур таомлар чўчқа гўштидан тайёрлангани боис биз университет ошхонаси ва кўчадаги тамаддихоналардан кўра овқат етказиб бериш хизматларини афзал кўрардик. Ётоқхонадан квартирага кўчиб чиққач, бозор қилиб, ўзимиз овқат пиширадиган бўлдик.

Ушбу мамлакатнинг яна бир афзаллиги — чет эллик талабаларнинг ҳафтасига 20 соатгача ишлашига қонуний жиҳатдан рухсат берилган. Бу ойига тахминан 1000 доллар даромад келтириши мумкин. Ўзим биринчи семестрда тўйхонада официант бўлиб ишладим, кейин кафеда бариста, сўнгра университет маъмуриятида профессор ассистенти бўлиб ишга кирдим.

Энг яхши университетларда ўқиш ёки иш билан боғлиқ ҳар қандай масалаларда сизга ёрдам берадиган International Office бўлади. Агар сизга ярим кунлик иш керак бўлса, ушбу бўлимга мурожаат қиласиз. Ташаббус рағбатлантирилади.

Кореяда ўқиган йилларим давомида ҳаётим жуда ўзгарди. Атрофимда бутунлай бошқача фикрлаш қобилиятига ва қадриятларга эга одамлар бор эди. Улар билан суҳбатлашиб, кўп нарсаларни ўзим учун қайтадан кашф қилдим, дунёга бошқача назар солишни, саёҳат қилишни бошладим. Янги дўстлар орттирдим, янги севимли машғулотларим пайдо бўлди, шунингдек, ёрдам беришга шай бўлганлар ҳар доим ҳам ёнимда бўлмаслиги ва аксарият ҳолларда қийинчиликларга ўзим ечим топишим кераклигини англадим.

Уйингиздан узоқда мустақил бўла бошлайсиз, қарор қабул қилишни ўрганасиз ва ҳаётий тажрибангиз ортади. Шунинг учун бўлса керак, хорижда яшаганларнинг кўпчилиги бутунлай бошқа одам бўлиб қайтади. Мен ҳам бу борада истисно эмасман.

Хорижий олий ўқув юртларига эндигина ўқишга кирганларга маслаҳатим шуки, университетдаги вақтингизни беҳуда ўтказманг — ўқинг, иш топишда ҳақиқатан ҳам қўл келадиган замонавий билимлар эгасига айланинг. Сабрли бўлинг ва ўзингизни ривожлантиришга имкон қадар кўпроқ вақт ажратинг — бундай имконият бошқа бўлмаслиги мумкин.