Ўзгидромет — 102 ёшда
Ўзбекистонда гидрометеорология хизмати қандай ривожланган?
Ўзбекистон Гидрометеорология хизмати бу йил 102 йиллигини нишонламоқда. Туркистон метеорология институти ташкил этилган 1921 йилнинг 7 майи Ўзгидромет таваллуд топган кун сифатида нишонланади. XIX асрнинг иккинчи ярмидан ҳозирги кунгача хизматнинг қандай ривожлангани — «Газета.uz» фотоматериалида.
Ўзбекистон Гидрометеорология хизмати бу йил 102 йиллигини нишонламоқда. Туркистон метеорология институти ташкил этилган 1921 йилнинг 7 майи Ўзгидромет таваллуд топган кун сифатида нишонланади. XIX асрнинг иккинчи ярмидан ҳозирги кунгача хизматнинг қандай ривожлангани — «Газета.uz» фотоматериалида.
Ўзбекистон гидрометеорология хизматининг ривожланиш тарихида учта асосий даврни ажратиб кўрсатиш мумкин.

Биринчиси XIX асрнинг иккинчи ярми – XX аср бошларига тўғри келади.

Тошкентда метеорологик кузатувлар 1867 йилда, шаҳарнинг жануби-шарқий қисмида биринчи метеорологик станция фаолиятига старб берилган пайтдан бошланган. 1876 ​​йил сентябрда Тошкент астрономик ва физика обсерваториясида иккинчи ана шундай станция очилди. Қарийб ўн йил давомида иккала станцияда кузатувлар параллель равишда олиб борилди.

Ёғингарчилик миқдорини кузатиш. Якуний ёмғир ўлчагич. 1954 йил

Бутун мамлакат бўйлаб фуқаро авиацияси метеорологик станциялари (ФАМС) – фуқаро авиациясини метеорологик таъминлаш бўйича ихтисослаштирилган муассасалар: Андижонда – 1882 йилда, Нукусда – 1883 йилда ва Бухоро-1890 йилда, шунингдек, Фарғонада – 1880 йилда, Жиззахда - 1881 йилда ва бошқа жойларда метеорологик станциялар очилди.

XX аср бошларига келиб ҳозирги Ўзбекистон ҳудудида 11 та гидрометеорологик станция ташкил этилган.
Иккинчи босқич 1918-1945 йилларни қамраб олади. Бу, айниқса баланд тоғларда станциялар тармоғини тиклаш ва ривожлантириш билан тавсифланади. Ҳозирги вақтда олиб борилаётган тадқиқотлар, биринчи навбатда, миллий иқтисодиётни таъминлашга қаратилган. Уруш йилларида эса асосий эътибор фронт ва фронт орти эҳтиёжларини қондиришга қаратилган эди.
реклама
реклама
1931 йилдан буён гидрометеорология хизмати ҳам метеорологик, ҳам гидрологик кузатишларни олиб боради.
Марказлаштирилган гидрометеорология хизматининг ташкил этилиши асосий ҳодиса саналади.

Ундан аввал эса 1921 йилда Тошкент астрономия ва физика обсерваторияси Тошкент астрономия обсерваториясига ҳамда Тошкент магнит-метеорологик обсерваториясига бўлинган эди.

Магнит-метеорологик обсерватория ҳамда Туркистон ўлкаси Гидрометрия қисми метеорологик бўлими негизида эса Туркистон метеорология институти (Туркмет) ташкил этилди. Бу 1921 йилнинг 7 май кунида содир бўлди. Айнан ушбу сана Ўзгидрометнинг расмий туғилган куни ҳисобланади.
Термограф ва гигрограф жиҳозлари ёрдамида ҳарорат ва ҳаво намлигини график қайд қилиш учун ўзиёзар ускуна будкаси. 1961 йил
Метеорологик майдонча ҳамда ва Асосий жисмоний ва астрономик обсерваториянинг кўриниши. 1967 йил.
реклама
реклама
Учинчи давр - урушдан кейинги, яъни Ўрта Осиё гидрометеорологияси сифат жиҳатидан янги ривожланишга эга бўлган давр ҳисобланади. Бу компьютерларни жорий этиш, ўлчаш воситаларини автоматлаштириш ва маълумотлар, шу жумладан сунъий сунъий йўлдошлардан олинган маълумотларнинг тўпланиши шарофати билан содир бўлди.
ТМ-3 тезкор термометри ёрдамида ҳаво ҳароратини кузатиш учун замин усти платформаси. 1971 йил.
1950-1960 йиллардан бошлаб метеорологик станцияларда қуёш радиацияси интенсивлигини қўшимча кузатиш турлари, шу жумладан актинометрик кузатувлар ўтказила бошланди.

1970 йилларнинг бошларида метеорология тармоғи кенгайиб, тўрт муддатли кундузги кузатишдан саккиз муддатли туну кун кузатувларига ўтилди.
Ҳаво ҳарорати ва намлигини кузатиш учун асбоблар билан жиҳозланган метеорологик майдонча. Ёғингарчилик миқдорини ўлчаш учун Третьяков ёмғир ўлчагичи. 1972 йил.
Тошкент минтақавий телекоммуникация маркази 1967 йилдан бери Ўрта Осиё давлатларида гидрометеорологик маълумотларни йиғувчи, об-ҳаво хариталари ҳамда прогнозларини тайёрловчи ва тарқатувчи 29 та ҳудудий метеорология марказларидан бири ҳисобланади. У Жаҳон Метеорология Ташкилоти (ЖМТ) тизимига киради, унинг асосий мақсади об-ҳаво ва иқлимни кузатиш, атроф-муҳит ҳолатининг метеорологик, гидрологик ва бошқа кузатувлари бўйича маълумотларни тўплаш ҳамда алмашишда ҳамкорлик қилишдан иборатдир.

Бугунги кунда республикада 95 та метеорологик станция фаолият кўрсатмоқда. Улардан 12 таси юз йилдан ортиқ вақтдан бери кузатув олиб бормоқда.

Халқаро грантлар ва минтақавий лойиҳалар доирасида 76 та автоматик станция (АМС) ўрнатилди.

100 дан ортиқ агрометеорологик станция ва постлар постлар атрофидаги экин майдонларида кузатувлар олиб бормоқда. 134 та гидрологик пост гидрологик станциялар ва уларга бириктирилган постлар томонидан амалга оширилаётган Ўзбекистон сув оқимларининг гидрологик ҳолатини назорат қилади. Мамлакат аэропортларида 13 та фуқаро авиацияси метеорологик станциялари (ФАМС) мавжуд.
Об-ҳаво башоратини тузишнинг назарий таҳлили. 1981 йил.
Муз-булдуруқ қатламларини ўлчаш учун мўлжалланган махсус муз ўлчаш ускунаси. 1994 йил.
IT -технологиялар, телекоммуникацияларнинг такомиллашуви туфайли метеорологик маълумотларнинг GSM сунъий йўлдоши орқали мунтазам узатилиши таъминланмоқда.

Аҳоли пунктларида ҳаво сифатини кузатиш ҳамда гидрометеорологик маълумотларни визуаллаштириш учун веб-сайт ва геопортал яратилди.
Ер юзасидаги ҳароратни ТМ-1 максимал, ТМ-2 минимал, ТМ-3 тезкор ва ТМ-5 тирсакли (Савинова) метеорологик термометрлари ёрдамида кузатиш. 1994 йил.
2025 йилгача метеорологик кузатувлар тармоғи тиғизлигини ошириш, уни замонавий ўлчаш воситалари ва кузатиш усуллари билан модернизация қилиш режалаштирилмоқда.
Давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари, иқтисодиёт тармоқлари, қуролли кучлар ва республика аҳолисини об-ҳаво, иқлим, сув объектлари ва асосий қишлоқ хўжалиги экинларининг жорий ва кутилаётган ҳолатлари тўғрисидаги маълумотлар билан куну тун узлуксиз таъминлаш Гидрометеорология хизмати (Ўзгидромет) агентлигининг асосий вазифаси бўлиб қолмоқда.
Матн Виктория Абдураҳимова томонидан тайёрланган.
Суратлар Ўзгидромет матбуот хизмати томонидан тақдим этилди.
«Газета.uz» интернет-нашрида эълон қилинган материаллардан фойдаланиш шартлари билан ушбу ҳавола орқали танишишингиз мумкин.

Қизиқарли нарсаларни биласизми? У ҳақида бошқаларга айтиб бермоқчимисиз? Ўз ҳикоянгизни sp@gazeta.uz электрон манзилига юборинг.

Изоҳ

Жунатиш Чиқиб кетиш Бекор қилиш Муаллиф: 6000 та белги қолди.
"Газета.uz"да рўйхатдан ўтиш

Қўшимча имкониятларга эга булиш учун сайтда рўйхатдан ўтинг