АҚШ, Европа Иттифоқи ва бошқа давлатлар 24 февраль куни Россиянинг Украинага қарши уруши бошланганининг йиллиги муносабати билан Россия Федерациясига қарши санкцияларни кенгайтирди.
Хусусан, Қўшма Штатлар Савдо вазирлиги саноат тармоқлари ва «ҳашаматли товарлар» бўйича экспорт назоратини кучайтирди. Экспорт чекловлари, хусусан, «МегаФон» ва «Сколково» технопаркига нисбатан жорий этилди.
«МегаФон» АҚШ Савдо вазирлиги, шунингдек, шунга ўхшаш санкцияларни қўллаган Европа Иттифоқининг санкцияларига қарши чиқиш имкониятларини ўрганмоқда. «Биз компанияни АҚШ Савдо вазирлигининг экспорт чекловлари рўйхатига киритиш мотив ва сабабларини чин дилдан тушунмаяпмиз. Биз ушбу қарорга эътироз билдириш имкониятини кўриб чиқяпмиз», — дейилади компания матбуот хизмати хабарида.
Таъкидланишича, «Мегафон» киритилган чекловлар тоифасини ҳисобга олган ҳолда, оператор ўз абонентлари ва мижозлари учун тўғридан-тўғри оқибатларни кўрмайди, чунки компания экспорт савдоси билан шуғулланмайди. «Ушбу чекловнинг телекоммуникация хизматларига, жумладан, роумингга таъсири қўлланилмайди», — дея қайд этди компания ва янги ҳужжат операторга икки томонлама мақсадли товарлар етказиб беришни тақиқлашини таъкидлади.
Санкциялар қўлланилишидан бир неча кун олдин, 22 февраль куни Forbes «МегаФон» 2021 йил февралида USM Telecom, «МегаФон» ва Ўзбекистон ҳукумати томонидан ташкил этилган Digital Invest МЧЖдаги 50% улушини ўз эгаси — USM Telecom`га (Алишер Усмоновнинг USM холдинг компаниясининг рақамли бўлими) сотгани ҳақида хабар берганди. Қўшма корхона (Digital Invest улуши 51%, Ўзбекистон Давлат активларини бошқариш агентлиги — 49%) таркибига Ucell алоқа оператори, шунингдек, Ўзбекистондаги USM активлари — CRPT Turon рақамли маркировка тизими оператори ва ICS Holding Uzbekistan киради.
Digital Holding Ўзбекистонда бир қатор имтиёз ва енгилликларга эга бўлган, жумладан, дивидендлар тўлаш ва фойдани тақсимлашда дивидендлар кўринишидаги даромадлар бўйича тўлов манбаида даромад солиғидан озод қилинган. Бундан ташқари, давлат органларига у билан тендерларсиз шартномалар тузишга рухсат берилган.
«МегаФон»нинг ўзи ҳам Тошкентда атроф-муҳит мониторинги тизимини яратиш лойиҳасида ҳамкор бўлди. Digital Holding, шунингдек, МегаФон ва IT-Med билан «Электрон соғлиқни сақлаш» 2025 стратегиясини амалга ошириш бўйича ҳамкорлик меморандумини имзолади.
Қуйидаги Россия банклари ҳам АҚШ санкциялари остида қолди:
- Москва кредит банки;
- «Уралсиб» банки;
- МТС банки;
- «Зенит» банки ва тегишли компаниялар;
- Металлургия инвестиция банки (Металлинвестбанк);
- СДМ-банк;
- Ланта-Банк;
- «Левобережний» Новосибирск банки;
- «Санкт-Петербург» банки;
- «Приморье» денгиз қирғоғи;
- Урал тикланиш ва тараққиёт банки (УБРИР).
Рўйхатга киритилган юридик шахслар орасида ахборот хавфсизлигига ихтисослашган IT-компаниялар («Инфорус», «Российские наукоёмкие технологии» ва бошқалар), илмий марказлар ва илмий-тадқиқот институтлари, аэрокосмик соҳага оид корхоналар («Алабуга-Волокно»), «НИИ Графит) Сингапур, Мальта, Кипр ва бошқа давлатларнинг бир қанча хорижий ташкилотлари ҳам бор.
«Тинькофф-Жоурнал» маълумотларига кўра, бошқа чора-тадбирлар қаторида, америкалик корхоналарга Россия ва Белоруссияга маълум чегарадан ошиб кетадиган электроника ва маиший техникаларни олиб кириш тақиқланган. Мисол учун, смартфонлар, идиш ювиш машиналари ва микротўлқинли печлар учун энг баданд қиймат 300 доллар, чангютгичлар учун 100 доллар, музлатгич ва кондиционерлар учун 750 долларни ташкил қилади. АҚШ ҳукумати уларни қуролли кучлар эҳтиёжлари учун ишлатилиши мумкин бўлган икки мақсадли товарлар деб ҳисоблайди.
Шунингдек, Россия алюминий ва ундан олинган товарларнинг АҚШга экспорти ҳам амалда тақиқланди. Бунинг учун Оқ уй алоҳида буйруқ чиқарди, унда бундай таъминот учун 200% ҳимоя божи жорий этилади.
Шахсий санкциялар АҚШ Давлат департаменти томонидан эълон қилинди. Рўйхатга Россиянинг 48 та ҳудуди раҳбарлари ва 9 та вазир киритилган. 1000 дан ортиқ аскарга виза чекловлари қўйилган.
АҚШ молия вазирлиги 83 нафар юридик ва 22 жисмоний шахсни ҳам санкциялар рўйхатига киритди. Чекловлар металлургия ва тоғ-кон комплексларига қаратилган. «Бугунги ҳаракатлар Давлат департаменти, Савдо вазирлиги ва АҚШ Савдо вакили идораси томонидан G7 бўйича иттифоқчилар ва ҳамкорлар билан келишилган қўшимча чора-тадбирлар билан биргаликда Россияни халқаро иқтисодиётдан янада яккалаб қўяди ва Россиянинг капитал, материаллар, технология ва қўллаб-қувватлов олиш қобилиятига тўсқинлик қилади», — дейилади вазирлик баёнотида.
Европа Иттифоқи санкциялари
Европа Иттифоқининг янги санкцияларининг асосий нишони ҳарбий-саноат комплексида фойдаланиш мумкин бўлган товарлар савдоси бўлди. Россияга электроника ва махсус жиҳозлар, жумладан юк кўтарувчи ва кранларни экспорт қилишга чекловлар қўйилди.
Юк автомобиллари ва реактив двигателлар учун эҳтиёт қисмлар ва деталлар етказиб бериш ҳам тўхтатилмоқда. Снегоходлар, электр генераторлари, насослар, металлга ишлов бериш ускуналари, шунингдек, Европада ишлаб чиқарилган компаслар, дурбинлар ва радарларни сотиш тақиқланди.
Қарама-қарши йўналишдаги савдога ҳам бир қатор тақиқлар қўйилди: синтетик каучук, асфальт, битум ва техник углеродни Россиядан Европага етказиб бериш тақиқланган.
Санкцияларнинг молиявий блоки учта йирик Россия кредит ташкилотига таъсир қилди: «Альфа-банк», «Росбанк» ва Тинькофф Банк. Уларнинг Европа Иттифоқидаги активлари музлатилади, Европа қарз бозорига кириши эса ёпилади.
Россия миллий қайта суғурта компанияси ва Миллий бойлик жамғармаси ҳам санкциялар остида қолди.
Бундан ташқари, ЕИ RT Arabic ва Sputnik Arabic телеканалларининг лицензиясини тўхтатиб туриш, россияликларга газ сақлаш қувватларини беришни тақиқлаш (табиий газни суюлтириш қувватларининг бир қисми бундан мустасно) ва Россия ҳарбий-саноат комплексини «тўғридан-тўғри қўллаб-қувватловчи» 96 ташкилотга экспортга чекловлар қўйиш ҳақида қарор қабул қилди.
34 ташкилотдан ташқари, 87 нафар фуқаро, жумладан 20 вазир ўринбосарлари Европа Иттифоқининг янги санкциялари остида эди. Уларнинг активлари ҳам блокланади, Европа Иттифоқига кириши тақиқланади.
Европа Иттифоқи санкцияларининг ўнинчи пакети 11,4 млрд еврога баҳоланмоқда. Яъни Европадан Россияга экспорт шу миқдорга камайиши керак. Олдинги тўққизта пакет 32,5 млрд еврони ташкил этган эди.
Австралия, Янги Зеландия, Буюк Британия ва Канада ҳам санкциялар жорий этди.
