Иқтисодиёт ва молия вазирлиги 2022 йилги Ўзбекистон давлат бюджети даромадларининг 2022 йилдаги ижроси бўйича дастлабки натижаларни эълон қилди.
Жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи бўйича тушумлар 2022 йилда 24,3 трлн сўмни (шу жумладан, тўлов
манбаида ушлаб қолинадиган солиқ бўйича — 22,5 трлн. сўмни) ташкил этиб, 2021 йилга нисбатан 5,4 мрлд сўмга ёки 28,4%га ошди.
Бунда, қатъий белгиланган миқдорда жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи бўйича тушумлар 2022 йилда
393,3 млрд сўмни ташкил этиб, 2021 йилга нисбатан 3,4 млрд сўмга ёки 0,9%га камайди.
Жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи бўйича тушумларнинг ўсишига бир қатор омиллар ижобий таъсир кўрсатди. Жумладан:
- бюджет секторида энг кам иш ҳақини 2021 йилга нисбатан ўртача 14,7%га оширилиши;
- иқтисодиётнинг барча секторларида ходимлар сони ва меҳнатга ҳақ тўлаш фондини легаллаштириб борилиши.
Натижада 2022 йилда жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи тўловчилари сони 5 018 мингтани ташкил этиб, 2021 йилга нисбатан 215 мингтага ёки 8%га ошди.
Эслатиб ўтамиз, 2021 йилда иқтисодий фаол аҳоли сони 14,9 млн кишини ташкил этган, яъни мамлакатда меҳнаткашларнинг атиги 33,6 фоизи иш ҳақи бўйича солиқ тўлаган.
Уларнинг аксарияти ҳали ҳам 1 млн сўмгача маош олади, бироқ йил давомида уларнинг улуши кескин — 31,4 фоиздан 28 фоизга (1,5 миллион сўмдан 1,4 миллион сўмгача) пасайди. Уларнинг аксарияти бюджетдан ташқари соҳада ишлайди.
Ўтган йилга нисбатан 1−2 млн сўм (25,6 фоиздан 24,6 фоизгача) ва 2−4 млн сўм (25,4 фоиздан 25,2 фоизгача) иш ҳақига эга бўлган ишчилар улуши ҳам камайди, гарчи уларнинг сони мос равишда 948 ва 43 290 нафарга ошган бўлса ҳам.
Маоши 4 млн дан 5,5 млн сўмгача (8 фоиздан 9,3 фоизгача) ва 5,5 млн сўмдан ва ундан ортиқ (9,5 фоиздан 12,9 фоизгача) бўлган солиқ тўловчилар сезиларли даражада кўпайган. Уларнинг сони мос равишда 83,7 минг ва 192,8 мингтага ошди.
2022 йилда иш ҳақи фонди 156,9 трлн сўмга етди, бу ўтган йилга нисбатан 30,7 трлн сўмга ёки 25 фоизга кўпдир.
Солиқ тўловчиларнинг дивидендлар ва фоизлар кўринишидаги даромадлари ҳисобидан давлат бюджетига 758,6 млрд сўм, мулкни ижарага беришдан олинган даромадлардан 361,6 млрд сўм тушди.
Жисмоний шахсларнинг дивидендлар кўринишидаги даромадлари 8,8 трлн сўмни ташкил этди ва улардан 429 млрд сўми жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи ҳисобланади.
