Университет танлаш ва ўқишга кириш ҳақида

Хориж университетига киришга Тошкент давлат шарқшунослик университети (ТДШУ) қошидаги академик лицейда ўқиб, IELTS имтиҳонига тайёргарлик кўриб юрган вақтларимда бирдан қарор қилдим. Мен ўзимиздаги халқаро университетларга, масалан, Вестминстерга киришимга ишончим комил эди. Аммо учинчи курсда APU вакиллари ўз университети ҳақида тақдимот қилиш учун учиб келишди.

Японияга ўқишга бориш таклифи бизда дарҳол қизиқиш уйғотди, аммо бу иложи йўқ нарсадек туюларди, чунки контракт нархи жуда катта эди — чипта ва турар жой нархини ҳисобга олмаганда 14 минг доллар.

APU`да нархнинг бундай эканлигига сабаб — бу хусусий университет бўлиб, беш мингдан кўпроқ талаба ўқир эди, уларнинг ярми 90 та мамлакат ва минтақалардан келган хорижликлардир. Университетда 50-50 тизими мавжуд. Бу тизим тенг миқдордаги маҳаллий ва чет эллик талабаларни қабул қилишни назарда тутади. Педагоглар таркибида чет эл фуқаролари ҳам бор, ўқитиш япон ва инглиз тилларида параллель равишда олиб борилади.

APU тақдимотчилари бизга университетда иқтидорли талабалар учун таълим чегирмалари мавжудлигини айтишди. Дўстим билан ўз кучимизни синаб кўришга қарор қилдик ва 2018 йил февраль ойида «Халқаро муносабатлар ва дунёни ўрганиш йўналиши»га (давлат университетларида асосий қабул октябрь-ноябрь ёки март-апрель ойларида) ҳужжат топширдик. Ҳужжатлар тўпламини йиғиш учун бир ой вақт кетди.

Март ойида номзодларни кўриб чиқишганидан сўнг, биз билан боғланишди ва суҳбат вақти белгиланди. Японияда аксарият саволлар ёзма иншо асосида берилади. Баъзи жавоблар сизнинг шахсингизни тўлиқ очиб бермаган бўлиши мумкин ва улар сиз ҳақингизда кўпроқ билишни хоҳлашади. Шунинг учун, матнда ёзилганлардан йироқлашган ҳолда, комиссия сизни келажакдаги талаба сифатида тасаввур қила олишига имкон берадиган батафсил ҳикояни олдиндан ўйлаб кўйган маъқул.

Мен талаба бўлишимга ишончим комил эди. Баҳоларим яхши эканлиги, IELTS бўйича юқори балл олганим ва япон тили асосларини билишим катта афзаллик эди. Натижалар май ойида эълон қилинди. Менинг почтамга табрик мактуби келди. Грант дастурига қабул қилинганим мен учун ёқимли «шок» бўлди. Университет ўқиш учун 15% дан 100% гача чегирма таклиф қилади. Ва агар мен 65% дан юқори чегирмага эга бўлсам, контрактни кўтара оламан ва у ерга ўқишга учсам бўлади деб ўйладим. Охир-оқибат, менинг контрактим атиги 5000 долларни ташкил этди.

Япон таълим тизими ҳақида

Биринчи йил ҳар доим энг ҳаражатлиси ҳисобланади. Ўқиш, турар жой ва суғурта учун тўлашга тахминан 11 000 доллар кетди. Ота-онам то ўқишга киргунимча қўллаб-қувватлашди, улар саъй-ҳаракатларимни кўриб, пулнинг бир қисмини тўлашга рози бўлишди. Ёз бўйи репетитор бўлиб ишладим ва бироз пул йиғдим, 12 сентябрь куни эса Японияга учиб кетдим.


Менинг университетимда ўқиш октябрь ойида бошланади, лекин биринчи курс талабалари эртароқ келишлари керак. Аэропортда бизни автобус кутиб олди ва кампусларга олиб борди, у ерда эса масъуллар турар жой борасида ёрдам беришди.

Кўпгина Япония университетларида биринчи йилда барча талабаларни маҳаллийлар билан бир ётоқхонага жойлаштиришади. Бу япон турмуш тарзига яхшироқ мослашиш ва ўрганиш учун зарурдир. Бундан ташқари, университетда кўплаб халқаро талабалар бор, бу эса “culture shock” ҳолатига тушиб қолмасликка ёрдам беради.

Мен дугонам билан бирга учдим, шунинг учун мен бунга жуда осон кўникдим. Мен битта ётоқли хонада яшадим, университет чет эллик талабаларга шундай имконият берди. Бир ярим йил ўтгач, биз кўчиб ўтдик ва шаҳарга яқинроқ квартирани ижарага олдик. Ижара ҳақини биргаликда тўлаш ётоқхона учун тўловга қараганда анча арзон. Ётоқхонадаги жой нархи барча талабалар учун бир хил. Бу ҳатто хонадаги жойлар сонига ҳам боғлиқ эмас.

Ягона қийинчилик керакли маҳсулотларни топиш ва мустақил овқат пишириш эди, чунки мен тайёр уй овқатларига ўрганиб қолган эдим. Биз у ерда таҳсил олган юртдошларимизга мурожаат қилдик. Улар озиқ-овқат дўконларини кўрсатишди. Кейинчалик ҳар ҳафта озиқ-овқат учун шаҳарга бора бошладик. Талабалар учун жуда қимматлик қилгани учун тайёр овқат сотиб олмасдик. Қолаверса, маҳсулотларнинг ҳалоллигига ишончимиз комил эмас эди.

Жойлашиб олганимиздан сўнг бизга таълим тизими тушунтирилди. Японияда бир академик семестр ҳар бири етти ҳафтадан иборат икки чоракка бўлинади. Кўпчилик дарслар чораклик тизимда ўтказилади.

Биринчи курснинг биринчи семестрида талабаларнинг иш жадвали раҳбарият томонидан тузилади. Аммо, агар талаба япон тилини яхши билса, талаба ўз жадвалини ўзи тузиши мумкин. Иккинчи семестрдан бошлаб бундай ўқитиш усули барча талабалар учун амал қилади.

Ҳар кимга нафақат фанларни, балки ўқитувчиларни ҳам танлаш ҳуқуқи берилади. Ўқув режаси ва ҳар бир профессор ҳақида маълумотни университет веб-сайтидан топиш мумкин. Мен хорижлик ўқитувчилар дарсларига боришга ҳаракат қилдим, чунки уларнинг дарс бериш усуллари ва баҳолаш тизими билан танишишга қизиқдим. Дарслар кўпинча интерфаол шаклда ўтказилди, бу эса ўқувчиларнинг жараёнда иштирок этиши ва бир-бири билан мулоқот қилишига имкон берди.

Ҳар бир фан бўйича ўринлар маълум миқдорда бўлади ва рўйхатга олиш ўқиш бошланишидан бир ҳафта олдин очилади. Ундан олдин ҳамма баҳоларга қараб тоифаларга бўлинади. Энг юқори тоифадаги талабалар биринчи навбатда фанларни танлаш ҳуқуқига эга. Тоифа қанчалик паст даражали бўлса, керакли курсни танлаш шунчалик қийин бўлади.

Барча фанлар 100 дан 300 гача кўрсаткичлардаги қийинлик даражаларига бўлинган. Сиз уларни фақат керакли миқдордаги кредитларни тўплаш орқали танлашингиз мумкин. Ҳар бир фан бўйича кредитлар (кредит баллари талабага ўқиш тартиби бўйича ижобий баҳолар учун берилади – таҳр.). Ўртача умумий фанлар икки баллдан, тил фанлари эса тўрт баллдан беради.

Университет «Ўз дунёйингни ярат» шиори остида бизга ўзимизни ва фикримизни ифодалаш эркинлигини берди. Айниқса, биринчи курсда машғулотлар гуруҳларга бўлиниб, жамоада ишлаш, ҳар кимнинг фикрини тинглаш қобилиятини талаб қилар эди. Японлар анча консерватив ва тизимли, шунинг учун бу ерда гуруҳ иши ва жамоавий фикрлаш жуда қадрланади.

Университетда ижтимоий ҳаёт жуда яхши йўлга қўйилган, раҳбарият талабаларнинг ҳар қандай ташаббусини қўллаб-қувватлайди. APU`да спорт, академик тадқиқотлар, санъат ва ижтимоий соҳаларни қамраб олган 100 дан ортиқ талабалар ташкилотлари мавжуд. Шунингдек, мунтазам равишда мамлакат маданияти ҳафталиклари ўтказиб келинмоқда, бу эса талабаларга дунёнинг турли бурчакларидаги халқлар турмуш тарзи ҳақида кўпроқ маълумот олишга ёрдам беради.

Ёзги таътилда халқаро мактаблар билан ҳамкорликда талабалар учун саёҳатлар ташкил этилади. Япония узоқ вақтдан бери ёпиқ мамлакат бўлиб келган, шунинг учун ҳозирда саёҳат элементлари бўлган кўплаб таълим дастурлари мавжуд. Уларнинг шарофати билан Япониянинг бир қанча шаҳарларига, жумладан Токиога ҳам боришга муваффақ бўлдим. Бундан ташқари, университетлар раҳбарияти Япониянинг йирик компаниялари билан ҳамкорлик қилади ва ўз талабаларини у ерга амалиёт ўташ учун юборади.

Японияда талабаларга ҳафтасига 28 соат ишлашга рухсат берилган. Биринчи йили биз ресторанда ярим кунлик тартибда ишладик, чунки биз ҳали япон тилини яхши билмасдик. Ўқишнинг иккинчи йилидан бошлаб йирик япон компаниялари ходимларига инглиз тилини яхшилашга ёрдам берадиган дастурда қатнашдик. Дарс бериш — пул ишлаш учун ажойиб имкониятдир, чунки японлар кўп ҳолларда инглиз тилини билишмайди.

Университетимизга юборилган ишчиларни тайёрладик, уларнинг тажрибасини ўзимиз ҳам ўзлаштирдик. Янги одамлар билан мулоқот менинг дунёқарашимни тубдан ўзгартирди ва кўп жиҳатдан менга ўз касбимни топишимга ёрдам берди. Ўқишни тугатгандан сўнг, битирувчилар бир йиллик иш билан таъминланади. Ҳозир мен рекрутинг билан шуғулланадиган компанияда ишлайман. Декабрь ойида мен АҚШга кўчиб ўтишни ҳамда маркетинг ва инсон ресурсларини бошқариш (HR) бўйича магистр даражасини олишни режалаштирмоқдаман.

Чет элда ўқишни режалаштираётган ҳар бир кишига шуни айтмоқчиманки, у албатта бунга арзийди. Ҳа, бу ерда ўқув тизими бошқача, унга кўникиш қийин, лекин охирида сиз бебаҳо тажриба, шахсий ўсиш ва кўплаб танишларга эга бўласиз.

Ҳаракат қилиш, уриниб кўриш, барча эшикларга ўзингизни уриб кўришингиз керак, шунда сиз муваффақият калитини албатта топасиз. Энди бунинг учун ҳамма имконият бор. Чет элда ўқиш қиммат эканлиги катта афсона. Агар хоҳиш бўлса бас, имкониятлар ҳар доим топилади.