Ўқув йилининг илк кунини талабалар қандай кутиб олганини ёритиш мақсадида «Газета.uz» мухбирлари пойтахтдаги «Талабалар шаҳарчаси»да бўлишганди. Унда аксарият талабалар ва уларнинг ота-оналари университет талабалар турар жойидан умидворлиги, ижара уйларда туриш учун ё имконият ёки хоҳиш йўқлигини билдиришганди.
Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги матбуот хизмати «Газета.uz»га маълум қилишича, бугунги кунга қадар Тошкент шаҳрида 35053 нафар талаба ТТЖга жойлаштирилган. 73384 нафари ўз уйи ва яқин қариндошлариникида, 36970 нафари эса ижарада яшамоқда. Ҳозирда 3 мингга яқин талабаларда турар жойга эҳтиёж борлиги аниқланган. 2022 йил 11 октябр ҳолатига кўра, 1013 нафар талаба «Tashkent Index»да истиқомат қилмоқда. Вазирлик вакилининг изоҳлашича, жорий йилнинг 3−5 октябрь кунлари «Индекс» савдо мажмуасида яшаб келаётган 124 нафар талаба қиз бўш турган Тошкент педагогика коллежининг ётоқхонасига жойлаштирилган. Шунингдек, Ўзбекистон жаҳон тиллари университетининг 520 нафар талабасига Чилонзор туманидаги Қатортол савдо МЧЖ ҳудудидан жой берилган.
Қизиқ, йилдан-йилга бинолар билан бойиб, янгидан-янги уйлар қурилаётган, номи турли City`лар бунёд бўлаётган нон шаҳри — пойтахтда нега талабага бошпана топилиши қийин? Нима учун уй эгалари ижарачи сифатида талабаларни танламайди? Ижара уйлари ҳақидаги эълонлар пештахтасига «Талабалар безовта қилмасин, фақат оилага берилади» жумласининг одатий ҳолга айланишига сабаб нима? Муаммонинг ечими қандай? «Газета.uz» талабалар, уй эгалари, уй олди-сотдисидаги воситачилар билан суҳбатлашиб, бир қанча саволларга жавоб излади.
Муаммо нимада: талабалар нима дейди?
ЎзЖОКУ Халқаро журналистика факультетини шу йили тамомлаган Дилруҳ Исомиддинова Қашқадарё вилоятидан. 1 курс пайти қариндошиникида яшаган, 2 курсдан ижара уйга кўчган. Шу вақтгача 4 та ижара уйда турган.
Фото: Шахсий архивидан.
Дилруҳ Исомиддинова:
— 2019 йилдан бери ижарада яшайман. Тўрт марта квартира алмаштирдим. 1 курслигимда Бектемир туманида, аммамникида турганман. Еб-ичиш, коммунал тўловлар ҳақида бош қотирмаган эканман. Фақат йўлга кетадиган харажатларга пул сарфлардим, холос. Аммам худди онамдек меҳрибон, поччам талабчан эдилар. Ўзлари ҳам икки қиз, бир ўғилни ўстиришарди. Болалар улғайгани сари хона, уй кўзимга тораяётгандек туюларди. Улардан ҳечам бунақа муносабат бўлмаса-да, ўзимни ортиқчадек ҳис қилганман. Иккинчи курсда яқин дугоналарим ҳам талаба бўлгач, бирга ижара уйда туришга келишдик.
Яшаш жойи сифатида ётоқхона варианти менда умуман бўлмаган. Чунки ётоқхонанинг белгиланган вақти, тартиб-қоидалари бор. Аммо ижод одами қандайдир режим, тартибга амал қилгиси келмайди. Қолаверса, университетимиз янги бўлгани учун у пайтда ётоқхонаси ҳали битмаганди.
2 курс бошланишига саноқли кун қолганда уй излашга тушганмиз. Тоғамнинг таниши Юнусободдан жой топиб берган. Шошилинчда, фақат «хозяйкали» уйнинг дараги чиққан. Икки хонали уйда эр-хотин икки боласи билан туришган. Тоғамнинг танишлари уларнинг яхши оила экани, аёли ҳам жуда камтар, эри кечки пайт киракашлик қилиши ва уйда бўлмаслиги, ҳеч қанақа зарари тегмаслигини айтган. Квартира жудаям оддий, кичкина хонада уч қиз турганмиз. Мен тушдан кейин, дугоналарим эса эрталабки сменада ўқирди.
Бир кун ўқишдан қайтсам, келинойи (уйнинг бекаси) йўқ экан. Билсак, қариндошиникига кетибди. Келаси куни тонгда қизлар ўқишга кетди, мен одатдагидек уйда қолдим. Келинойининг эри ҳам ишдан қайтганди. Жуда хижолат бўлдим. Орадан қанчадир кун ўтиб, келинойи билан гаплашиб қолсак, у эрининг рақамини «блок»ка солишимиз, уйнинг тўловлари масаласида унинг ўзи билан гаплашишимизни айтди. Ҳайрон қолдик. Гапида давом этиб, эрининг қизларга «суяги йўқ»лиги, бир неча марта бегоналар билан тутиб олгани, хавфсизлик нуқтаи назаридан шундай қилишимиз яхшилигин таъкидлади.
Англадикки, бу ерда ортиқ туролмаймиз. Бошқа уй излашга тушдик. Бир курсдошимнинг таниши орқали Чилонзордаги «Чўпонота» мавзесидан топдик. Вақт зиқлигидан тезроқ кўчиш керак эди, бу сафар ҳам «хозяйкасиз»ини тополмадик. «Чўпонота»да биздан кичикроқ қиз икки укаси билан бир хонали уйда яшарди. У ерда икки йилдан кўпроқ яшадик. Опа-сингилдек, укалари ҳам укамдек бўлиб кетган эди. Лекин қишлоқдан келган қариндошлари турли юмуш билан бир неча кун, ҳафталаб қолишарди. Бир-икки марта эркак қариндошлари келганида норозилигимизни айтсак, қизнинг Россияда ишлаётган дадаси: «Ўзимнинг уйим бўлиб туриб, яқинларимни бегонаникига қўяманми?», қабилида жавоб қайтарди.
2021 йилнинг августида Афғонистон чегарасидан репортаж тайёрлагани кетгандим. Уйнинг эгаси cентябрь бошида акалари ўқишга келиши ва шу уйда туриши, биз эса бошқа жой топиб чиқиб кетишимизни айтди. Нега эртароқ айтмаганини сўрасам, ўзи ҳам энди хабар топганини билдирди. Сурхондарёда кечаси ухламасдан телефонимдаги рақами бор ҳаммага ёзиб, ёрдам сўрадим, топилмади. Тошкентга қайтганимизда ҳам Telegram каналлар, гуруҳлар, ОLХ`дан излайвердим. Ахийри «Шаҳристон» метро бекати томондан топилди. Бир қиз опаси турмушга чиққани учун ёнига қиз олмоқчи бўлиб юрган экан. Бошқа жой топилмаганидан, яна ноилож «хозяйкали» уйда яшайдиган бўлдик.
Бир хонали, шароитлари, уй эгаси билан ҳам муносабатларимиз яхши эди. Аммо муаммолар яна эшик қоқа бошлади. Қизнинг онаси эрта маҳалдан қайтишимизни айтиб, кўп тергаб турарди. Уларни ҳам тушунаман, аммо мен ишлардим. Юмушим исталган пайтгача чўзилиши мумкин, ҳар доим эрта қайтиш эса имконсиз. Қолаверса, яна ўша муаммо — қариндошлар келди-кетдиси кўпайди. Юриш-туришимизга қарар, ўта шахсий — тўй, унаштирув, йигитлар масаласида ҳар хил саволлар беришар, бу эса менга ёқмасди.
Кейин билдимки, «хозяйкасиз» уй ҳар хил бошоғриқларга даво экан. Шундай манзил изладим. Яшаш жойи одамнинг фақатгина кундалик эҳтиёжларини қондирадиган манзил бўлмаслиги керак. Ухлаш, овқатланиш, жон сақлашдан ташқари яна хотиржамлик тушунчаси ҳам бор. Кўнгил тинчлик топмаган манзилда яшаб, ўзимни қийнашдан нима фойда? 2022 йил апрелидан бери кўп уй изладим. Танишлар, интернетдаги эълонлар орқали менга учраган вариантларнинг аксари ё бериб юборилган, ё «талабаларга берилмайди» шарти бўлар, ёки шароити ёқмасди. Ўқиш ва ишимга яқин жой — Мирзо Улуғбек туманидан бир хонали уй топилди. Аммо унда ҳам эгаси «фақат оилага бераман», деган шарт қўйганди. Биз ҳам яхши вариантлигимизни айтиб, уларнинг фикрини ўзгартиришга уриндик. Ишхонамиздаги менежер опа билан уйга бориб, нафақат ўқишимиз, балки ишлашимиз, оилага қўйиладиган талабларга жавоб беришимизни айтдик, муросага ҳаракат қилиб келишдик. Бирга ишлайдиган дугонам билан кўчиб ўтдик кейин.
Уй эгаси ёки бирор вакили билан яшаш — чеклов дегани. Ижара нархи кам бўлганигами турли буйруқлар кўпаяди. Масалан, ҳозир икки киши бир хонали уйга 200 доллар тўлаймиз. Коммунал тўловлар ҳам ўзимиздан бўлгани учун кўп нарсани эҳтиёжимизга қараб, эркин ҳолатда ишлатамиз. Аввал уй эгаси билан яшаганда 300−350 минг сўм, 60 долларлар тўлаганмиз. Уй эгаси ёки бирор вакили ниманидир ишлатишга миқдор белгилаб қўйишлари мумкин. Масалан, «Чўпонота» тарафда яшаганимизда сув кўп кетмаслиги учун ҳафтада икки марта соч ювиш, фақат якшанба куни ҳамма кирларни йиғиб, кир машина ишлатиш мумкин бўлган.
Шу йили Жаҳон тиллари университети Инглиз тили ва адабиёти факультетини тамомлаган Маъруфжон Абдуғаниев эса ётоқхонадан жой берилмагани учун 4 йил ижарада яшаган. Бу вақт оралиғида 7 марта квартира алмаштирган.
Фото: Шахсий архивидан.
Маъруфжон Абдуғаниев:
— Баъзи хонадонлардан бир ҳафтада ҳам чиқиб кетган пайтларимиз бўлган. Асосий сабаб — квартирага меъёридан ортиқ одам олиниши ёки юқори нарх эди. Масалан, 3 хонали квартирага 8 киши олиниб, тўлови киши бошига 60 доллардан тушарди. 8 киши билан на яшаб бўлади, на ўқиб.
Бир хонали квартирада 2 кишидан 5 кишигача турганмиз ҳам. Коммунал тўловларни одатда ўзимиз кўтарардик.
Бундан ташқари, маклер хизмати ўта қиммат (квартира тўловининг 50 фоизи). Интернетдан излаганимдаям эълонларда одатда «ўғил бола қўймаймиз» ёки «талабалар олинмайди» деган жумлалар бўларди.
ЎзЖОКУ 4 босқич талабаси Шер-Али Бўрибоев ҳам тўрт йилдан бери ижарада яшаб келмоқда. Шу вақт ичи олти марта квартира алмаштирган. Пойтахтда талаба учун ҳадеганда уй топилавермаганидан совуқ кунлари деразаси йўқ, таъмири бир аҳвол уйда яшашга мажбур бўлганини айтади.
Фото: Шахсий архивидан.
Шер-Али Бўрибоев:
— Тўрт йилдан бери Тошкентда бўлсам, фақат квартирада яшадим, ётоқхонадан жой ололмадим. 6 марта квартира алмаштирдим. Топиш ҳам қийин бўларди. Ўғил бола ижарачилар яхши турмайди, хоналарни тоза тутмайди деган нохолис, ҳар доим ҳаммага тўғри келмайдиган қараш бор. Шунинг касрига қолганмиз.
Биринчи марта «Беруний» метро бекати яқинида турганман. Ҳовли эди. Катта ҳовлида жудаям кўпчилик яшар ва бу анча ноқулай эди. Устига-устак ўқишга узоқлик қилган. Бошқа жой излаётсам, университет талабаларига «Кўзи ожизлар» мактабидан вақтинчалик ётоқхона қилиб берадиган бўлишди. Кейин ўша ерга ўтдим. У ерда ҳам икки ойча тургандик, кейин чиқариб юборишди. Совуқ, ноябр ойи эди. Уч кун кетма-кет квартира излаганмиз. 250 долларга Юнусободдан бир хонали уй топилди. Олти жон яшашга келишдик.
Уй жудаям абгор ҳолатда эди. Баъзи деразалари йўқ, целлофан қоқиб қўйилган. Деворларини моғор босганди. Ҳожатхона, ҳаммом ҳам айтиб бўлмас аҳволда эди. Ундан қишлоқнинг иссиқ-совуқ суви йўқ ҳаммомлари яхши эди. Хонадошимиз бир марта овқатни қозонга солиб, қопқоғини ёпмаган. Ошхонанинг оҳакли қатламидан каттагина бўлаги қозонга тушиб эриб кетибди. Кўрмаганмиз. Овқатни суздик, ичиб турсак, оҳак ғуборлари чиқиб келди. Ноилож бир қозон маставани ташлаб юбордик. Шу ҳолатни бошимга ҳар қийинчилик келганда эслайман.
Лекин у ердан чиқиб кетолмаганмиз. Нархлар қиммат, унинг устига талабага уй ҳадеганда топила қолмайди. Уй эгасининг талаби ва кўчада юриш-туришда осон бўлиши учун ижара шартнома тузганмиз. Аммо даромад солиғини ўзимиз тўлаганмиз. Шартнома тузиш тўлови ҳам бизнинг ҳисобдан бўлган. Бу 2019−2020 йилларга тўғри келади.
Ўшандан бери бир нечта жой алмаштирган бўлсак, икки хонали уйга 300 ёки 350 доллардан 6−8, баъзан 9 кишилашиб турганмиз. Бир ойда 300 минг сўмга яқин коммунал тўловларга берардик. Ижара нархининг эса оёғи осмонда. Бундай харажат қилиб 4−5 киши турсак ҳам қийналиб қолишимиз тайин эди.
Чилонзордаги квартира эгаси мол-мулк солиғини ҳам бизга тўлатгани эсимда. Уй эгаси талаба қўйиб, ўша уйдан даромад оляптими, ер-мулк солиғини ўзи тўлаши керак. Қанчалик норози бўлмайлик, у-бу деб, хоҳласак, чиқиб кетишимиз мумкинлигини айтиб, мажбурлаб тўлатган.
ЎзМУ Иқтисодиёт факультети 4 босқич талабаси Ҳусниддин Умаралиев ҳам квартирада туришни ўзи маъқул кўрган. У дастлабки икки курсда 7 маротаба ижара уйи алмаштирган.
Фото: Zakovat Quiz.
Ҳусниддин Умаралиев:
— Менда ҳайдалиш деган нарса бўлмаган. Кўпроқ нарх, шароит, масофа масаласи туфайли яшаш жойимни ўзгартирардим. 1 курсимда акамнинг шаҳарда ишлайдиган ўртоғининг ёнига борганман. «Юнусобод-18» дан «Беруний»га қатнардим. Ундан кейин интернетда ётоқ-жойли иш сўрадим, қўйган эълоним бўйича қўнғироқ бўлди, гаплашдик. Улар ортопедик пойабзал тайёрлаб сотишар экан. Бордим, шароитларни кўрдим, ҳаммаси яхши, косиблар учун алоҳида ошхона, ётоқхона бор эди. Устахона ҳам қулай. Бошида ўрганиб, шогирдлик қиладиган бўлдим, кейин-кейин ишбай маош олишга келишдим. Бир ҳафтача юрдимми, билмайман, уста билан чиқишолмадик. Устага ишим ёқмадими ёки бошқа сабабми, умуман тўнини тескари кийиб олди, кетадиган бўлдим. У пайтда «Чорсу»да талаба қариндошларим яшарди. Ўша ерга боришга мажбур бўлдим. 2 курсда эса ўқишга карантиндан кейин — қишда чақирилдик. Университетда назоратлар яқин, топшириқлар платформаларга жойланган, бу ёқда эса ижарага уй топиш муаммоси. 2−3 кун курсдошлар билан Чилонзордаги уй бозорга қатнадик. Топилмади. Ҳаммамиз тўғри келган, топилган жойга кетдик. Мен яна акамнинг таниши билан турдим.
3 босқич талабаси Холида Мусулмонова Жиззах вилоятидан. Икки йил университет (ЎзЖОКУ) ётоқхонасида туриб, учинчи йили мустақилроқ бўлиш ниятида квартирага кўчган. Ҳаммаси шундан кейин бошланган.
Фото: Шахсий архивидан.
Холида Мусулмонова:
— Тошкентга келгач, икки йил университет ётоқхонасида турдим. Ўйлаб қарасам, у ерда тилла балиқчадек яшаган эканман. Шу ўқув йилидан ўзимни катта санаб, яна 1 курсларнинг квотаси анча кўпайгани, ётоқхона ҳам кўпроқ уларга берилса керак деб, дугоналаримиз билан бирга дидимиз ва чўнтагимизга мос квартира изладик. Сергели, Юнусобод, ҳамма ҳудудларни кўрдик.
Бир куни дугонам Юнусобод тумани 6 мавзе, ўқишга яқин жойдан интернет орқали квартира топганини айтди. У билан гаплашган опа ижара пули ва маклер ҳақини олдиндан тўлаш шарти билан ижара шартнома тузиш ваъдасини берибди. Ўша пайти ижарадорлар негадир шартнома қилишга кўнавермасди. Битта учқунни кўриб, қувонганимиздан квартирага кўчиб ўтаверибмиз. Кейин билсак, ўзини маклер деб таништирган Лола опа қизи билан аслида ўша уйда яшаркан. Бошида чиқиб кетиши, бошқа квартираси борлигини айтганди. Аммо ҳадеганда кетавермади. У уйда биздан ташқари бошқа талаба қизлар ҳам бор эди. Ижара шартномасини ҳам эрта-индин деб чўзаверди.
Бир куни икки йигит милиция ходимлари билан эшик қоқиб келди. Уйда Лола опанинг қизи бор эди. Ойисининг вилоятга кетганини айтди. Боя шу ерда юрган одам тўсатдан кетиши ғалати эди. Билсак, йигитлар биздан олдин шу уйда 2 ёки 3 кун яшаган, адашмасам, олдиндан 300 доллар тўлаган, кейин чиқиб кетган экан. Аёл эса 200 долларини қайтариб, қолганини қарз-ҳавола қилиб, ана бераман, мана бераман, деб алдаб юрган. Йигитлар эса бошқа чора тополмай, нозир билан келишибди. Аслида она-бола ҳам бизга ўхшаган ижарачилар экан.
Алдангандик. Икки киши 700 минг сўмдан 1,4 млн сўмни кўчганимизга ҳали бир ҳафта бўлмай тўлагандик. Бунақа ёлғончилар билан бир уйда яшашга кўзимиз етмай, опанинг қизига тилхат ёздирдик. Дастлаб қайтариб беришлари, хоҳласак, улар билан бошқа квартирага чиқишимиз мумкинлигини айтишди. Шубҳа-гумонлар ичида қолдик. Пулни олишимиз билан ўзимиз бошқа жойга чиқиб кетишни режаладик.
Пулимизни қайтаришларини талаб қилавердик. «Яшасанг, тинч яша, бўлмаса, чиқиб кетларинг. Берган пулинг 500−700 минг сўм бўлса, шунга шунчами?», — деб ҳақоратлашга ўтди опа. Жаҳлимиз чиқиб, хунобимиз ошиб, иш-ўқишга бориб келавердик. Икки кундан кейин ўша йигитлар эшик қоқиб келди. Лола опа эса яна йўқолиб қолди.
Аёл фирибгарлик йўлларига ўтди. Биз у йигитлардан аёлнинг қандайлигини эшитдик. Буни билиб қолган аёл: «Нега улар билан гаплашасанлар, ўрталарингда нима бор?», деб бизни ёмонотлиққа чиқарди. «Қизимга тилхат ёздириб олишга нима ҳаққинг бор? Мен Тошкентга кеча пайдо бўлиб қолган одам эмасман. Сенлар кечагина йўлимдан учраб қолган талаба эмассанлар. 20 йилдан бер шу ерда яшайман. Керак бўлса, мана шу уйга икки аёлни киргизиб, ўғриликда, шахсий мулкка ҳужумда айблайман. Сумкаларингга шундай нарсаларни ташлаб қўйманки, қутулиб чиқолмайсанлар!», деб таҳдидлар қилди. Бир томондан бизни ўғрига, иккинчи тарафдан беодоб қизларга чиқарди. Учинчидан, пулга тушганмиз.
Квартирадан тезда чиқиб кетиб, махсус орган ходимларига хабар бермоқчи бўлдик. Лекин байрам кунларига тўғри келиб, кўчада қолдик. Муаммоларга ўралашиб, йўл тополмай, вилоятга қайтишга қарор қилдик. Юкларимизни эса ишхонамизга олиб бориб қўйишга келишдик.
Уйдагиларга ўтган воқеалар ҳақида тиш ёрмадим. Менимча, айтишим хато бўларди. Олисда ўқиётган фарзандининг бундай сарсон юрганини билиш ота-она учун оғир. Фақат мен эмас, кўпчилик дўстларим келажагига халал берадиган бундай майда муаммолар ҳақида уйдагиларга айтишни, дод-вой солишни хоҳламайди. Аслида, мана шу шаҳарда ўқишимизга рухсат бериб қўйгани ота-оналаримизнинг бизга берган энг катта имконияти.
Уй эгалари нима дейди?
Юқоридаги беш талабани уй эгаси билан боғлиқ муаммоли вазият бошқа бошпана излашга мажбур қилган. Тошкентдаги уй эгаларининг талаба ижарачилар борасидаги фикрига қизиқдик. Жами 7 йил ичида иккита уйида талабаларни ижарага қўйган, исми сир тутилишини хоҳлаган опа уларнинг яхши ижарачи эмаслигини таъкидлади.
Фото: Мадина Аъзам / «Газета.uz».
Уй эгаси:
— 2012−2019 йиллари, 7 йил давомида талабаларни иккита уйимизда ижарага қўйганмиз. Тахминан, бир ва беш хонали уйларимизда талаба ижарачи алмашган. Хулосам шуки, талабалар — яхши ижарачи эмас. Улардан ҳеч қачон рози бўлмаганман. Менга учраганларининг ҳаммаси ёлғончи, масъулиятсиз эди.
Муддати доим бир йил бўлган. Аммо шу даврда талабларимизга жавоб бермагани учун аксариятини вақтидан олдин чиқариб юборишимизга тўғри келарди. Уй эгаси ижарачига ҳеч қачон ёмонлик тиламайди. Ўз боласи, укаси, синглисидек кўради. Масалан, ота-онанинг айтганини қилмаса, улар ҳам урушади-ку, уй эгаси ҳам шундай. Учта ўзгармас талабим бўлган: тозалик, ижара, коммунал тўловларни вақтида тўлаш ва уйга бегоналарни олиб келмаслик.
Сотиб олганимизда иккала уйимнинг ҳам ичи бўм-бўш эди. Ойлигимиз ҳисобига битталаб нарса йиғганмиз. Шунга яраша ҳаммасини тоза тутишларини хоҳлардим. Талабалар ошхона, ҳаммомни ораста тутмайди. Айниқса, қизлар меҳмоннавозликни ёқтиради. Қўшниларимнинг ҳаммаси кексалар бўлгани учун улардан эътироз эшитишни истамасдим.
Илк талаба ижарачиларни тозаликка беэътибор бўлгани, кейингиларини коммунал тўловларни вақтида тўлмагани, учинчи ижарачиларни эса уйга ўғил болаларни олиб келгани учун чиқариб юборганман. Орадан қанчадир муддат ўтиб, яна талабаларга дуч келдим. ЎзМУда ўқийдиган самарқандлик икки талаба қиз мендан квартирани олиб, ўзлари яшамай бошқа бир оилани ижарага қўйган. Улар уйим узоқдалигини билишарди.
Бир сафар ишим тушиб, ўша манзилга боришимга тўғри келди ва огоҳлантирмасдан эшикни қоқдим. Бир аёл ва эркак чиқди, ҳайрон қолдим. Ўзимни поликлиникадан келган ҳамшира сифатида таништириб, улардан кимлигини сўрадим. Шу уйда туришларини айтишди. Овозларини телефоним диктофонига ёзиб олдим. Эртаси куни огоҳлантириб, қайтадан бордим. Уйдан қизлар чиқиб келди. Кеча келганимда оила турганини айтиб, ёзиб олган овозимни эшиттирдим. Лом-лим дейишмади. Қизларни ҳам, оилани ҳам ўша заҳоти чиқариб юбордим. Қизлар уй эгаларидан квартирани арзонроққа олишаркан-да, устига сумма қўшиб бошқаларга яшаш учун беришаркан. Жуда кўп ижарачи уйини талабага беришни хоҳламайди. Мен ҳам энди фақат оила учун бераман.
Бировнинг уйида турибсизми, ҳамма нарса омонат. Уларни асрамаслик, шикаст етказиш омонатга хиёнат. Тасаввур қилинг, сиз пайпаслаб юрган музлаткичда пишлоқ, нон ёки бошқа нарсалар моғор босиб ётибди. Ҳар ижарачига уйни беришдан олдин гиламларни ё ўзим юваман ёки ювдираман. Лекин талабаларга берганимда кўп вақт ўтмасдан шу даражада кир бўлардики, устига тупроқ сепсангиз ҳам ундай ҳолга келмайди-да! Талаба ижарага турадиган уйида узоқ муддат, дейлик, 3−4 йил бўлса ҳам яшамаслигини билади. Бир ўқув йилида тураман-ку деб, ўзининг уйидек кўрмайди.
Мен энди талаба қўйсам, 150 долларлик уйимни 300 долларга бераман. Чунки биламан, улар менга яна 150 долларлик зарар етказади. Шунинг учун қимматга бераман.
Вилоятдан Тошкентга ўқишга келган қариндошларига, турмуш ўртоғининг бошпанасиз қолган талабаларига ўзи яшаб турган уйидан жой бериб келувчи Мадинабону Нуриддинова ҳам талабаларга уй берилмаслигини уларнинг бетартиблиги билан изоҳлади.
Мадинабону Нуриддинова:
— Тошкентда яшовчи вилоятлик аксарият одамларнинг уйида ўқишга кирган қавм-қариндошининг болалари келиб яшайди. Жумладан, бизникида ҳам кўп танишларимиз ўқишга киргач, анча муддат яшашади. Турмуш ўртоғим Толиб Нажмиддинов узоқ йиллар Жаҳон тиллари университетида декан ўринбосари бўлиб ишлаганларида бошпана топмаган талабаларни уйимизга олиб келардилар. Улар 2−3, баъзан уй тополмаса бир неча ойлаб, айрим пайтлари квартирасидан чиқариб юборилганда бизникида қўним топишарди. Билишимча, фақат биз эмас, университетдаги жуда кўп устозлар шундай бағрикенглик қиларкан.
Ижарачилар нега талабага уй бермайди? Қариндошларим, яқин танишлардан эшитаман — талабалар уйни бетартиб тутади. Шунинг учун ижарадор чоғгина квартирасини оилага беришни хоҳлайди. Яқинда биринчи йўлакдаги ижара уйдан талаба қизларни чиқариб юборишди. Янги таъмирланган икки хонали уйни олти қиз жуда ёмон аҳволга келтирган. Оддийгина гигиеник тозалашга ҳам қўл силташган экан.
Ижара уйлар нархлари қанча?
Telegram`даги турли гуруҳу каналлар, ОLХ ва шу каби бошқа манбаларда ижара уйлари тўғрисидаги маълумотлар бериб борилади. Шунингдек, Тошкентнинг турли нуқталарида уй бозорлари ҳам мавжуд. Ҳақиқий манзарани кўриш ниятида «Чилонзор» деҳқон бозори ичидаги уй бозорида бўлдик. Ҳам ўқиб, ҳам маклерлик қиладиган Ҳожиакбар Юсупов ижара нархлари cентябрь бошидан кўтарилиб кетгани, 400−500 долларга икки хонали уйлар борлиги, бунга маклерларнинг алоқаси йўқлиги, нархларни уй эгалари кўтаришини айтди. Унинг таъкидлашича, бундай уйларда талаба бир ойгина яшаши, кейин нархи кўтармай чиқиб кетиши эҳтимоли юқори.
Фото: Мадина Аъзам / «Газета.uz».
Ҳожиакбар Юсупов:
— Ҳам маклер, ҳам талабаман. ТДПУда 4 курсда ўқийман. Биринчи курсдан бери шу иш билан шуғулланаман. Ҳозир уй бозорига талаб сийраклашди. Сентябрь бошларида кўп эди. Бу йил талабалар август ўрталарида келишди. 300 дан 500 долларгача нархланди уйлар. Ичи бўм-бўш, фақат таъмир ва гилами бўлган 150−200 долларлилари ҳам бор эди. Икки хонали уйда 5 киши юз доллардан тўлаб туради. Лекин бир-икки ой яшагач, нархини кўтаролмай нисбатан арзонроқ бўлган «хозайка»ли уйга чиқиб кетади. Улар мажбурликдан, кўчада қолмаслик учун шу нархда олишaди.
Нархни уй эгалари кўтаради, маклерлар шунчаки воситачи, холос. Биз 50 фоизга ишлаймиз. 300 долларлик уй учун ижарачидан 150 доллар оламиз. Ҳамманинг вазиятига қараб, албатта. Тушунтиришса, нархидан ўтиб ҳам юборамиз. Бизга ҳам иш бўлгани яхши-да. Йил давомида ҳар куни келаман. Уй эгалари ҳам, ижарага уй олувчилар ҳам шу ерга келади. Бирови уйини кўрсатади, бошқаси кўради.
Ундан «Маклерликда тажрибангиз бор экан, бундай қиммат ижарадан талабалар тез чиқиб кетиши, уйи бўшаб қолса, эгасига зарар бўлиши, ундан кўра ўртача нархда узоқ муддатга бергани яхши эканини айтмайсизми?», деб сўрадик.
Юсупов Ҳожиакбар:
— Пули яхши-да, барибир. Улар узоқни ўйламайди. Агар бундай таклиф берсам, мени ақл ўргатганга йўйиб, бошқа маклерга ўтиб кетади. Орада ўзим нонсиз қолиб кетаман. Шунинг учун ижарага уй берувчи кўп тарафдан устун келади.
Бозорнинг бир четида маклер олдидаги қоғозга тикилиб турган йигитларга кўзимиз тушди. Талабалар экан. Ораларидан фақат бирига савол беролдик.
Фото: Мадина Аъзам / «Газета.uz».
Санжар Жумабоев:
— Квартира излаб келдим. Ҳозир уйдан қатнаяпмиз. Ангренликмиз. Нархлар қиммат. Кўпчилик икки хонали уйга тўрт кишини 400 долларга қўйишини айтяпти. Шунда киши бошига юз доллардан тушади. Буни эшитибоқ имконимиз етмаслигини билиб, шароитига қизиқмаяпмиз ҳам. Ўтган йили ҳам шу ердан қидиргандик, топилмагач, икки ҳафтача уйимиздан қатнагандик, кейин ётоқхонадан жой беришганди. Сергелидаги Тashkent Indeks’дан жой беришларини айтишди. Ариза бериб қўйдик. Лекин Сергели анча узоқ-да. Ўқишимиз «Беруний» метро бекатининг ёнида, Тошкентнинг икки тарафида сарсон бўламиз деб қўрқамиз. Топилиб қолар, уч кишилашиб излаяпмиз. Беш киши турса бўладиган жой излаяпмиз. Одам бошига 50 доллардан тушса, кўтара оламиз. Ўқишимизга яқинроқ бўлса, янада яхши.
Фото: Мадина Аъзам / «Газета.uz».
Исми сир тутилишини хоҳлаган маклер ҳам талабаларнинг бетартиб ҳаёт кечиришидан шикоят қилди. Ўртача шароити бор уйларни ҳам уларга камдан кам беришларини таъкидлади. Аммо айрим ҳоллар мустасно экан. Масалан, талабанинг қайси олий ўқув юртида ўқишига қараб, яхши уйлар ҳеч муаммосиз берилиши мумкин.
Маклер:
— Талаба янги ва яхши уйнинг расвосини чиқаради. Одамда фаросати бўлмаса, минг талаб қўйсангиз ҳам фойдаси йўқ. Кўп уй эгалари талаба қўймаслигини билдирганда сабабини сўрайман. Уларнинг тажрибасида талабалар билан боғлиқ нохуш ҳолатлар кузатилган бўлади. Дейлик, 10−15 минг долларлаб таъмир учун пул сарфлаган уйига талабалар бир ой туриб, нимасинидир бузган, синдирган, кир қилган бўлади. Ўша уй қайтадан таъмирталаб бўлади. Хароброқ уйларга оилалар турмаслигини билиб, «талабалар қўйилади», деб эълон беришади.
Яхши, тозаликка риоя қиладиган талабалар ҳам йўқ эмас. Уларга уй берадиганлар ҳам бор. Масалан, Вестминстер, Дипломатия университетлари, Сингапур институтида ўқийдиганларга сўзсиз беришади.
Бир йилдан бери маклерман. Талабалар йил бўйи уй сўраб келади. Мижоз cентябрь ва февралда кўпаяди. Нархлари кўтарса, шароитлари маъқул келса, олиб беравераман.
Ҳозирча талабалар учун энг арзони 400 доллар бўлди. 500−600 долларга ҳам олишади. Битта уйга тўрт киши турамиз дейишадию, бир ойдан кейин саккиз киши яшаётган бўлади. Кейин уйнинг эгаси чиқариб юборади. Айб кимда? Талабадами, уй эгасидами ёки маклерда? Айбдорни топиш қийин. Ҳаммасига сабаб нарх қимматлиги. Ўзбекистон шароитида оддий, ойликка ёки қандайдир ёлланма, мавсумий ишларда ишлайдиганлар учун 300 доллар жуда катта пул. Шаҳар шароитида ҳам 500−600 доллар ойлик оладиган одам 300 долларини уй ижарасига берса, қолган эҳтиёжига етмайди. Тирикчилигидан ортмайди.
5−6 кун аввал ижарачи топиб бериш учун уй расмини юборишди. Чилонзор 25 даҳадан. Бир хонали, холос. Ичида ҳеч вақоси йўқ. Деворларининг оҳакли қатлами кўчган, темирсимон нарсалари занглаган. Ўша уйни 300 долларга бермоқчи! Шунақа вазиятларда имкон қадар уй ҳолатига қараб нархини туширишга ҳаракат қиламиз. Уй нархи ўртача бўлса, мениям бозорим чаққон бўлади. Шароити яхши 200 долларли уйларни кунига 4−5 тадан топширсам, ўзимга фойда-ку.
Суҳбатимиз бўлинди. Чамаси, 20 ёшлардаги бир йигит «Квартира борми?», деб маклернинг ёнига келди. Маклер эса салом бериб, «Квартира бор, лекин талабаларга йўқ», деди.
Хориж тажрибаси қандай?
Тelegram’даги «Yevropa sarguzashtlari» канали муаллифининг ёзишича, талабалар ижараси бўйича Европада ҳолат анчайин тартибли. Student house’лар кўп бўлиб, талаба уй қидириб сарсон бўлмайди. Уларда талаба тўлиқ ижара уйи нархидан икки баробаргача арзонга туриши мумкин. Хусусий ётоқхоналар очиш ва ижара жараёнини тўлиқ қонунийлаштириш, икки томонлама ижара шартнома тузиш ва депозит тизимидан фойдаланиш «фақат оилани/фақат қизларни қўяман» муаммосига ечим бўла олади.
Гулсанам Розиқова:
— Келганимиздан бери Европада фақат оилани қўямиз деган эълонни ҳеч учратмадим. Дания, Словения, Испания ва Австрияда талабалар учун Student house — хусусий ётоқхоналар бор. Бутун бошли уй кичик хоналарга бўлиб-бўлиб, талабалар учун мослаб жиҳозланади.
Масалан, Данияда курсдошларим 2−3 хона, битта умумий ҳаммом ва ошхонадан фойдаланадиган уйда яшашарди. Битта хонада 1−2 киши туради. Парта-стулдан тортиб, фену тостерларгача бор. Ҳатто сочиқлар ҳам берилади. Киши бошига ижара ҳақи тўлақонли квартира ижара нархидан 2−2,5 баробар арзон.
Масалан, биз — эр-хотин жиҳозланмаган студио (ҳаммом, ошхона ичида) ижараси учун 650 евро тўласак, Student house`даги курсдошларим 270−350 евро тўлашарди. Хонада бир ўзи турса, нархлар хона шароитига қараб 420−450 еврогача чиқади. Бу талаба учун ҳам, уй эгаси учун ҳам фойдали: уй эгаси битта 3 хонали квартирадан камида 900 евро, 2 кишидан туришса, 1800 евро ишлайди. Талаба эса бутун квартирани 2−3 баравар қимматга олмасдан, тўлиқ жиҳозланган, қулай ва шинам хонада 300−400 еврога яшайди.
Словения ва Испанияда ҳам шундай house`лар кўп. Квартира эгалари ҳам эълонларида «фақат оилага бераман», деб чеклов қўймаслигининг сабаби — шартнома борлигида. Ижара шартномасида соат нечидан-нечигача шовқин қилмаслик зарурлигигача ёзилади. Неча киши турса, шунча киши шартномага киритилади ва меҳмон олиб келиш-келинмаслик шарти ҳам белгиланади.
Беш хонали уйда турсангиз ҳам фақат икки кишига шартнома тузилган ва меҳмон олиб келиш чекланган бўлса, тамом. Ортиқча киши олиб келган кунингиз жарима тўлайсиз ёки уй эгаси шартномани бекор қилиб, депозитингизни қайтармай уйдан чиқариши мумкин.
Камида 1−2 ойлик ижара ҳақи депозит сифатида тўлангани учун уй эгаси хотиржам юради. Чунки чиқиб кетаётганда уй расво бўлса, тозалаш хизматини чақириб тозалатиш ва таъмирга эҳтиёж бўлса, уста ва керакли маҳсулотлар ҳақи каби харажатлар ўша депозитдан қопланади. Агар депозитидан умиди бўлса, уйни чиннидек тозалаб, қирилган, доғ қилинган деворларни оппоқ қилиб қўйиш ижарачи учун манфаатлироқ.
Шунақа қонуний шартнома ва депозит тизими ишласа, уйда ким туришининг аҳамияти қолмайди. Депозит катта зарарларни қоплашга етмаса, уй эгаси қолган миқдорни суд орқали ундириб олади. Буларнинг бари шартномада ёзилган бўлади.
Ноинсоф уй эгаси депозитни қайтармаса-чи?
Гулсанам Розиқова:
— Уй эгаси Европада ҳам инсофли эмас. Қонун ишламаса ёки ижарачи ҳуқуқини қонунан ҳимоя қилишга эринса, уй эгаси депозитни қайтармасликдан қўрқмайди. Бизнинг ва хориждаги уй эгаларининг фарқи шунда. Европада ижарачи судга берса, уй эгаси суд харажатларини ҳам қўшиб, ортиғи билан қайтаришини билгани учун аксарият ҳолда депозитни вақтида қайтаради. Лекин имкон қадар камроқ қайтаришга уринади, албатта.
Даниядаги квартирамиздан чиқишда ҳамма жойни чиннидек ялтиратиб тозалагандик. Уйни агентлик бошқарарди. Агентлик ходими келиб, деворларни, полларни ультрабинафша нурли ускунада текширган. Деворда 2 та билинар-билинмас доғ борлиги учун бўёқ қилдирамиз деб депозитдан 200 долларча ушлаб қолишган.
Словенияда уй эгаси билан шахсан келишганмиз. Шунинг учун депозитни тўлиқ қайтарган. Испанияда эса депозитнинг 700 евро (деярли 1 ойлик ижара ҳақи)га яқин қисмини уй эгаси ушлаб қолган. Асосан, қишда электр иситгични кўп ёқиб, электрни ҳаддан ортиқ кўп ишлатганимиз учун ортиқча тўловни қоплаш ва тозалатиш харажатлари учун. Тағинам уйни тозалаб кетганмиз.
Инсоф излаш керакмас. Қонун ишлаши керак ва ундан фойдаланишда эринмаслик керак.
Фото: Мадина Аъзам / «Газета.uz».
«Туркияда хонадонда уй эгасидан кўра, ижарачининг ҳаққи кўпроқдек»
«Azon.uz» таъсисчиси Мубашшир Аҳмаднинг ёзишича, Туркияда қонунлар ижарачининг ҳуқуқларини қаттиқ ҳимоя қилади, ижарачи кўчада қолиб кетмаслиги учун ҳамма чоралар кўрилган, уй эгаси эса ижара нархини хоҳлаган пайтда ошира олмайди. Унинг таъкидлашича, Ўзбекистондаги айни дамдаги ижара масаласидаги инқирозли даврда парламент ҳам тезкор ишлаши, ижарачи ҳуқуқларини ҳимоя қиладиган қонуний асослар яратилиши керак.
Мубашшир Аҳмад:
— Туркияда бир танишимизга квартира сотиб олдик. Пулини тўлаганимизда билсак, уй ичида ижарачи бор экан. Улар уй топгунимизча шу ерда яшаймиз, деб туриб олди. На сотувчи ва на харидор ижарачини кўндиролмадик. Туркия қонунлари ижарачини қаттиқ ҳимоя қилар экан. Адвокатлар агар судлашсангиз олти ойларда чиқаришингиз мумкин, деди. Икки томон ялиниб-ёлвориб бир ой деганда зўрға чиқардик. Бундай муваффақиятга эришиш учун ижарачининг юкларини янги уйига ташиб бермадик, холос. Бошқа ҳамма яхшиликни қилдик. Ижарачи ҳам турк эмас, чет эллик эди.
У ерда ижарачи кўчада қолиб кетмаслиги учун ҳамма қонуний чора кўрилган экан. Уй эгаси ижара нархини хоҳлаган пайтда ошира олмайди. Йилда фақат 25 фоизгача ошириши мумкин экан. Тўловлар фақат лирада ҳисоб қилинади. Инфляция бўлса ҳам уй эгаси эмас, чет эллик ижарачи ютади. Хуллас, хонадонда уй эгасидан кўра, ижарачининг ҳаққи кўпроқдек туюлди менга.
Бизда ҳам ижарачи ҳуқуқларини ҳимоя қиладиган ана шундай қонуний асослар яратилиши керак. Бундай кризис даврларда парламент ҳам тезкор ишлаши лозим. Ўзбекистонда ижара шартнома ва депозит тизимидан қай даражада фойдаланилади?
Суҳбатдошлардан ижара шартнома ва депозитдан фойдаланиш-фойдаланмаслиги, агар қўлласа, қандай шартлар назарда тутилишини сўрадик.
Дилруҳ Исомиддинова:
— Ижара шартномасини фақат охирги квартирамни олаётганда туздим. Биринчи ва иккинчи квартирада ижара шартнома қилиш хаёлимга ҳам келмаган.
Ижара учун депозит тизимидан фойдаланмаганман. Фақат охирги ижара уйимизга кўчаётганда ижара нархининг бир баробари миқдорида, яъни қўшимчасига 200 доллар тўлаганмиз. Квартира эгаси ва маклер тушунтиришича, бу тўлов охирги яшайдиган ойимиз учун бўлган. Яъни чиқиб кетаётган ойимиз ижара пули тўламаслигимизни айтишган.
Маъруфжон Абдуғаниев:
— Фақат бир мартагина бир йиллик шартнома қилганмиз. Лекин шартларини эслолмайман. Бир нечтасида уй эгаси шартнома қилишни хоҳламаган. Лекин уй эгаси билан оғзаки келишув бўларди. Деярли ҳаммасида квартира пули олдиндан тўланарди. Депозит тизимидан фойдаланмаганман. Бундай тизим борлигини билардим, Лекин шартномасиз депозитдан фойдалана олмасдим.
Шер-Али Бўрибоев:
— Юнусобод ва Чилонзор туманидаги уйларда ижара шартнома қилдирганмиз. Уй эгалари шартнома қилдириш учун кетадиган харажат ва уйига ижарага одам қўйиб даромад олганда давлатга тўлаши керак бўлган даромад солиғини ҳам бизга тўлатган. Лекин шартномани на уй эгалари, на биз сўрамаганмиз. Чунки доим кўпчилик бўлиб яшаганмиз. Тўғрисини айтсам, депозит тизимидан ҳали ҳам бехабарман. Бирор уйнинг эгаси ҳам депозит ҳақида гапирмаган.
Ҳусниддин Умаралиев:
— Ҳозирги ва бундан олдинги турган жойимизда шартнома тузганмиз. У ерда икки томон ҳуқуқ-жавобгарликлари аниқ кўрсатилган бўлади. Менимча, шундай бўлгани яхши. Яна ижара жойини ўзгартиришга тўғри келса, шартнома тузиб турган бўлардим. Шартлар асосан одам сони билан боғлиқ бўларди. Тоза, саранжом тутиш ҳам шунинг ичига киради.
Уй эгаси:
— Талабалар билан бир мартагина, ўзлари рози бўлмаса ҳам ижара шартнома тузганман. Шундан кейин бошқа талаба қўймадим. Талабалар билан ижара шартнома тузишдан олдин бу масалада қаттиқ панд егандим. Турмуш ўртоғим билан намунали, яхши дея хулоса беришган бир оилани 5 хонали уйимизга киритдик. Бир чақалоғи ва яна 3−4 яшар ўғли бор эди. Лекин эр-хотин шу уйда қўшмачилик қилиб келган экан. Буни билган заҳотимиз ҳайдаб юбордик, давлатга жарима ҳам тўладик. Шартнома тузилганда уйдаги ҳар қандай ҳолатга ижарачининг ўзи жавоб беради. Шунинг учун ижарадорга икки томонлама шартнома тузишни тавсия қиламан.
Дарвоқе, фақат талабалар эмас, ёмон оилалар ҳам бор. Талабаларга доим қайишганман. Шу боис депозит ҳам олмаганман. Ижара пулини ҳам 5-санага келишган бўлсак, 25-санада аранг олардим.
Мадинабуну Нуриддинова:
— Агар ортиқча уйим бўлсаю, талаба қўйсам, албатта, шартнома тузардим. Тўловлар, тозалаш, бошқа талабларни белгилаб берардим. Чунки эртага жуда абгор, таъмири бузилган уйни қайтариб олишни истамайман. Яна олов, газ чиқиши каби кўнгилсизликлар кузатилиши мумкин. Агар шундай ҳолатлар содир бўлса, менинг ҳам бу борада суғуртам бўлиши керак.
Тозалаш-тартибга вақт йўқми ёки ҳаммаси баҳона?
Талабалар уй эгалари ва маклерлар айтганидек бетартибми? Суҳбатдош йигит-қизлардан: «Ўзингизнинг ҳам Тошкентда уйингиз бўлса, талабага ижарага берармидингиз? Тозалик масаласи-чи?», деб сўрадик. Жавоблар ўхшаш чиқди: уй ишлари тақсимланади, ҳар якшанба умумий тозалов ва ҳоказо. Улар Тошкентда уйлари бўлса, албатта талабага ижарага бериши, бошқаларнинг ҳам қийналишини хоҳламасликларини таъкидлашди.
Талабалар ижараси: муаммони қандай ечиш мумкин?
Мадинабону Нуриддинова:
— Ижарачиларни оилали ёки талаба деб ажратиш нотўғри. Сабаби талаба ҳам бировнинг фарзанди, бизнинг келажагимиз. Балки шунинг учун ҳам турмуш ўртоғим доимий равишда бегона бўлса ҳам талабаларга уйимиздан бошпана берганлар. Талабаларга «Чорсу» меҳмонхонасини реставрация қилиб, жой ҳозирланса, муқобил ечим бўлади деб ўйлайман. Бир неча йилдан бери бўш ётибди, эшитишимча, хоналари қандайдир стандартларга тўғри келмайди. Ичида 100 дан ортиқ хона бор, эълон берилса ёки университетлар билан шартнома, комендантлик тизими жорий қилиниб, маълум сумма белгиланиб, хоналар икки кишилик ёки тўрт кишиликка ажратилса, талабаларнинг катта қисми қамраб олинади. ОТМларга қаватлар бўлиб берилса, масъулият ҳам ошади, ходимлари келиб, текшириб, жавобгар бўлиб туради.
Сергелида эса бўш, ишламаётган завод-фабрикалар бор. Шуларни қайтадан таъмирлаб, турар жойга мослаш мумкиндир.
Шер-Али Бўрибоев:
— Талабалар квартираси бўйича аниқ бир таклифим, муқобил ечимим йўқ. Лекин Туркияда талабалар ётоқхонасини тадбиркорлар қуради. Улар давлат ётоқхонасидан сал қиммат ва квартирадан арзонроқ бўлади. Бу бошпана излаб сарсон юргандан анча яхши. Тадбиркорларга субсидиялар берилса, ерлар нол қийматида ажратилса, улар ҳам бундан фойда олиши мумкин.
ТТЖ қуриш тадбиркорларга қизиқ эмас
Дарвоқе, 2021 йил 9 cентябрда талабалар учун давлат-хусусий шериклик асосида турар жойлар қурилиши бўйича ҳукумат қарори қабул қилинган. Унга кўра, республика бўйича жами 228 та талабалар турар жойлари (400 ўринли) барпо этилади. Шундан ҳудудларда 2022 йилда 47 та, 2023 йилда 67 та, 2024 йилда 62 та, 2025 йилда 52 та талабалар турар жойларининг қурилиши белгиланган.
Режага кўра, 2022 йилда Ўзбекистон бўйича ДХШ асосида 47 та ётоқхона қурилиши керак эди. Аммо июлгача фақатгина 2 та университетда ётоқхона қурилган.
Олий ва ўрта махсус таълим вазири ўринбосари Сарвар Бузрукхонов 9 сентябрь куни бўлиб ўтган матбуот анжуманида ишлар кечикишини ДХШ асосида талабаларга турар жой қуриш таклифига тадбиркорлар қизиқмагани билан изоҳлаган.
«Президентимиз томонидан субсидиялар миқдори уч баробарга оширилиб, тадбиркорларга мулкка эгалик ҳуқуқининг 22 фоизи берилгач, май ойидан 8 тадбиркордан ташаббус билдирилди. Қонунчиликка кўра, тадбиркорлар ҳам танлаб олинади. Чунки у ерда манфаатлар тўқнашуви бўлмаслиги керак. Мана шу жараёнлар вақтни бироз чўзди. Шунинг учун бу йилда бироз кечикиш бўлади. Келгуси йили буни етказиб оламиз», — дея таъкидлаганди Бузрукхонов.
