2022 йилнинг март ойида инфляция кўрсаткичи 1,5 фоизни ташкил этди. Бу ҳақда Давлат статистика қўмитаси маълумотларида маълум қилинди.
Йиллик нисбатда (2021 йилнинг март ойига нисбатан) эса бу кўрсаткич 10,5 фоизни тенг бўлди. Февраль ойида истеъмол секторидаги инфляция кўрсаткичи 0,51 фоизни, йиллик нисбатда эса 9,69 фоизни ташкил қилганди.
Ўтган ойларга нисбатан инфляция кўрсаткичи. Манба: Давлат статистика қўмитаси.
Март ойида ҳам нархлар ва тарифлар ошиши бўйича етакчилик озиқ-овқат маҳсулотларига тегишли бўлиб, ой давомида уларнинг нархлари ўртача 2,5 фоизга ошди. Йиллик ҳисобда эса ушбу маҳсулотлар 14,5 фоизга қимматлашган.
Маълумот учун: февраль ойида инфляция кўрсаткичи 0,51 фоизни, озиқ-овқат маҳсулотлари эса 0,6 фоизга, йиллик нисбатда эса 13,1 фоизга ошган эди.
Ноозиқ-овқат маҳсулотлатларининг ойлик инфлацияси 1,1 фоизни ташкил этган бўлса, аҳолига пуллик хизматлар нархи ушбу ойда 0,4 фоизга кўтарилган. Озиқ-овқат (2,5%) ҳамда ноозиқ-овқат маҳсулотларининг (8,2%) йиллик инфлациясида ўсиш кузатилган бўлса, пуллик хизматларнинг (6,5%) йиллик инфлацияси февраль ойидаги даражада сақланиб қолган.
Алоҳида турдаги озиқ-овқат маҳсулотлари бўйича
Ушбу маҳсулотлар орасида нархларнинг ўсиши бўйича энг юқори кўрсаткич шакарга тегишли бўлди. Март ойида шакар нархи 12,8 фоизга, 2021 йилнинг март ойига нисбатан эса 36,6 фоизга қимматлаган.
Шунингдек, март ойида буғдой уни 2 фоизга, сут нархи 2,5 фоизга, кунгабоқар ёғи 3,1 фоизга, пахта ёғи 2,1 фоизга ошган.
Ушбу ойда тухум нархи 0,9 фоизга, суякли мол гўшти 0,1 фоизга, гуруч 0,4 фоизга арзонлади.
Тухум нархининг ўзгариши ҳақида
Иқтисодчи ва «Газета.uz» колумнисти Миркомил Холбоев ўзининг Telegramdagi саҳифасида ушбу мавзуга тўхталди.
Унинг ёзишича, тухум экспортига вақтинчалик чеклов ўрнатилганидан буён тухум нархи пасаювчи трендни намоён қилмоқда.
«Масалан йил бошидан буён тухум нархи 3,7 фоизга пасайган. Яъни қайсидир маънода тухум экспортининг чекланганлиги ички бозорга ўз таъсирини ўтказяпти дейиш мумкин», — деди иқтисодчи.
Унинг қайд этишича, ҳақиқатдан ҳам декабрь ҳамда январь ойларида экспортнинг чекланиши ички бозорга таъсир қилган ҳамда тухумнинг мавсумий таклифи камайишига қарамасдан, нархларнинг пасайишига сабаб бўлган эди. Хусусан, 2021 йил декабрь ойида тухум нархи 0,3 фоизга пасайган. Таққослаш учун, 2020 ҳамда 2019 йилнинг декабрь ойида тухум нархни мос равишда 3,5% ҳамда 7% қимматлаган эди. Январь ойида ҳам худди шу тенденцияни кузатишимиз мумкин.
Ушбу тенденция февраль ойига келиб ўзгарган, «яъни тухум нархи пасайишда давом этаётганига қарамасдан, олдинги йиллар билан таққослаганда нарх пасайиши анча секин бўлган».
Бу тенденцияни март ойида ҳам кузатиш мумкин. Хусусан жорий йилнинг март ойида тухум нархи 0,9 фоизга пасайган. Таққослаш учун: 2021 ҳада 2020 йилларнинг март ойида тухум нархи мос равишда 2,6 ва 3,5 фоизга арзонлашган.
«Тухум экспортига қўйилган чеклов натижасида ишлаб чиқарувчилар (яъни тухум етиштирувчилар) ўзларининг келажакдаги қарорларини қисқа муддатда ўзгартиришган бўлса, яъни кутилаётган фойданинг камайиши ортидан тухум етиштиришга инвестицияни камайтириши (ёки потенциал тадбиркорларнинг соҳага кирмаслиги) бундан ташқари мавжуд тухум етиштириш даражасини ҳам пасайтиришига сабаб бўлган бўлса, унда қабул қилинган вақтинча қарорнинг оқибатлари ёмон бўлади», - деб ёзди Миркомил Холбоев.
Иқтисодчининг фикрига кўра, агар юқоридаги келтирган фараз тўғри бўлиб чиқса, унда келаётган ойларда экспортнинг вақтинча чеклангани туфайли истеъмолчилар альтернатив ҳолатга нисбатан қимматроқ пул тўлашга мажбур бўлади.
Аввалроқ, Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирлиги тухум экспортига нисбатан чеклов ҳақиқатда жорий қилинганини билдириб, буни вақтинчалик чора деб атаганди.
