1 февраль, сешанба куни Қонунчилик палатасида «Ер участкаларини компенсация эвазига жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйиш тартиб-таомиллари тўғрисида»ги қонун лойиҳаси кўриб чиқилди.
Мазкур ҳужжат билан «снос»га тушган ер майдонларига компенсация тўлаб бериш масалалари тартибга солинади.
Бироқ, қонун лойиҳаси камчиликлардан ҳоли эмас, буни депутатларнинг узоқ (қарийб бир ярим соат) давом этган баҳс-мунозаралари ҳам тасдиқлаб турибди.
ЎзЛиДеП фракцияси аъзоси Дониёр Ғаниев қонуннинг яна бир моддаси бўйича эътироз билдирди. Унинг сўзларига кўра, 9-моддада «снос» сабабли жисмоний ва юридик шахсларга етказилган зарарларни қоплаш бўйича жамғармаларнинг Кузатув кенгаши таркиби Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланиши қайд этилган.
Шундан келиб чиқиб, Депутат қонун ташаббускорларидан ҳудудларда жамғармаларнинг кузатув кенгаши раҳбари ким бўлишини сўради.
Алишер Каримов. Фото: Видеодан лавҳа.
Адлия вазирининг ўринбосари Алишер Каримов жамғармаларнинг Кузатув кенгаши таркиби Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 26 декабрдаги [1047-сон] қарори билан тасдиқланишини маълум қилди.
Ушбу ҳужжатга мувофиқ, Давлат ва жамият эҳтиёжлари учун ер участкаларининг олиб қўйилиши муносабати билан жисмоний ва юридик шахсларга етказилган зарарларни қоплаш бўйича марказлаштирилган жамғармасидан маблағ ажратиш бўйича республика Кузатув кенгашига — иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазири, вилоятлар кузатув кенгашига эса — Қорақалпоғистон Вазирлар Кенгаши раисининг ўринбосари, вилоятлар ҳокимларнинг биринчи ўринбосари раислик қилади.
Буни мажлисда қатнашаётган Молия вазирлиги масъул ходими Умид Тожибоев ҳам тасдиқлади.
Дониёр Ғаниев. Фото: Видеодан лавҳа.
Шундан сўнг, Дониёр Ғаниев буни сўраганининг сабабини тушунтирди.
«16-модда бўйича [халқ депутатлари] кенгашга киритиш учун Кузатув кенгашининг ёзма хулосаси бўлмаса маълумотларни киритиш мумкин эмас, дейилаяпти. Демак, мантиқан [халқ депутатлари] Кенгашга киритишни ҳам ҳоким ҳал қилаяпти, Кенгашни раиси сифатида ҳам қарорни ҳоким ҳал қилаяпти. Бир-бирига зид, манфаатлар тўқнашуви бўлиб қолмаяптими? Чунки [халқ депутатлари] Кенгашга Кузатув кенгашининг хулосасисиз киритиб бўлмайди», — деди у.
У мазкур норма билан давлат эҳтиёжи учун олиб қўйилаётган ер майдонига компенсация тўлаб бериш бўйича Кузатув кенгашининг хулосасини тўғридан-тўғри ҳокимга бўйсунувчи мансабдор бериши ҳамда уни ҳал этишни ҳокимнинг ўзи раҳбарлик қиладиган халқ депутатлари вилоят Кенгаши кўриб чиқишини таъкидлади.
Дониёр Ғаниев «яъни [ҳоким] кўриб чиқиш учун ўзига-ўзи киритади, яна ўзи ҳал қилади, шунақами?», дея кинояли савол билан юзланди.
Нурдинжон Исмоилов. Фото: Абдулло Ёдгоров / «Газета.uz».
Қонунчилик палатаси спикери Нурдинжон Исмоилов эса буни тасдиқлаб, «ҳудди шунақа бўлишини» айтди.
«А энди битта бу масалада эмас, бошқа масалаларда ҳам манфаатлар тўқнашуви бўлиши мумкин. Чунки [халқ депутатлари] кенгашининг раиси ҳоким… Ҳокимнинг биринчи ўринбосари ўзи киритмайди, Кузатув кенгаш номидан киритади-ку. Қачонки, [халқ депутатлари] кенгаши раиси [ҳокимдан] бошқа одам бўлади, кейин сиз айтган саволнинг жавоби топилади. Унгача шу, бошқа илож йўқ», — деди спикер.
Аввалроқ, мазкур қонун лойиҳаси юзасидан депутатлар бахсларга киришиб кетгани ва якунда тайинли жавоб бўлмаса-да, ҳужжат қабул қилингани ҳақида ёзгандик.
Спикер мунозарага киришган ҳар бир депутатдан қонун бўйича якуний фикр сўради ва уларнинг барчаси ижобий жавоб берди.
Овоз бериш якунлари. Фото: Видеодан лавҳа.
Шундан сўнг, лойиҳа учинчи ўқишда қабул қилиш учун якуний овозга қўйилди. Қонун лойиҳасини 111 нафар депутат маъқуллади, 3 нафари овоз бермади, 1 нафари эса бетарафликни танлади. Шу билан қонун маъқулланиб, Сенатга кўриб чиқиш учун юборилди.
Эслатиб ўтамиз, Қонунчилик палатаси спикери айтганидек — ҳокимларнинг халқ депутатлар Кенгаши раиси мақомини бекор қилиш масаласи 2,5 йилдан бери орқага ташлаб келинаётгани ҳақида «Газета.uz» суриштирув эълон қилганди.
Унга кўра, 2019 йилги Давлат дастурига кўра, 6 ой ичида ҳокимларнинг халқ депутатлари Кенгаши раиси мақомини бекор қилишга оид қонун лойиҳаси ишлаб чиқилган. «Газета.uz»нинг аниқлашича, Адлия вазирлиги ўшандаёқ лойиҳани ҳуқуқий экспертизадан ўтказиб, ижобий хулоса берган.
Бироқ, ҳужжатнинг ундан кейинги тақдири номаълумлигича қолмоқда. Давлат дастурининг тегишли бандида икки асосий ижрочиси — Қонунчилик палатаси ва Сенат ҳисобланади.
Қонунчилик палатаси «ҳужжат қуйи палатага келиб тушмагани, шу сабабли муҳокама қилинмаганини» айтганди. Юқори палата эса «ҳужжат уларда ҳам кўриб чиқилмагани» ҳақидаги изоҳ билан чекланганди. «Маҳаллий кенгашлар мустақил орган. Сенат фақатгина уларнинг фаолиятини такомиллаштиришга кўмаклашади, услубий ёрдам кўрсатади», — дейилганди баёнотда.
Маълумот ўрнида, 2021 йилнинг декабрь ойида ҳокимларга яна бир ваколат берилди — улар Коррупцияга қарши курашиш бўйича ҳудудий кенгашларга ҳам раислик қила бошлади. Мазкур ҳолатга Антикоррупция агентлиги директори Акмал Бухонов изоҳ берар экан, «бу кенгашлар коррупцияга қарши курашувчи орган эмас, коллегиал идоралигига» ишонтирганди. Унинг сўзларига кўра, агар ҳокимлар маҳаллий кенгаш раислигидан озод қилинса, унда Ҳудудий кенгаш раислари ҳам ўзгаришини қўшимча қилди.
