Ўзбекистон ялпи ички маҳсулоти 2021 йилда 6,8 фоизга, 2022 йилда эса 6 фоизга ўсади. Бундай тикланиш тезлиги Ўзбекистонни Марказий Осиёдаги энг тез ривожланаётган иқтисодиётга айлантиради, дейилади Европа тикланиш ва тараққиёт банкининг (ЕТТБ) 4 ноябрь куни эълон қилинган «Минтақавий иқтисодий истиқбол» ҳисоботида. Июнь ойидаги ҳисоботида ЕТТБ жорий йил ялпи ички маҳсулот ўсиши прогнозини 6,5 фоиздан 5,6 фоизга туширган эди.
ЕТТБнинг пресс-релизига кўра, прогноз қилинаётган ўсиш хусусий истеъмол ва пул ўтказмаларининг кўпайиши ҳамда инфратузилмага инвестицияларнинг кўпайиши ҳисобига таъминланади, уларнинг аксарияти ташқи қарзлар ҳисобидан молиялаштирилади, деб ҳисоблашмоқда ЕТТБда. Прогноз келажакда COVID-19 билан боғлиқ ноаниқликлар, халқаро туризмнинг қайта тикланиши ва Марказий Осиёдаги геосиёсий вазият туфайли қайта кўриб чиқилиши мумкин.
Ҳужжатда қайд этилганидек, 2021 йилнинг саккиз ойида хизмат кўрсатиш соҳаси ўтган йилга нисбатан 19,5 фоизга, саноат маҳсулотлари ишлаб чиқариш ҳажми 9 фоизга, қишлоқ хўжалиги 4,2 фоизга ўсди. Россиядан пул ўтказмалари доллар ҳисобида 35 фоизга ошди. Кредит ўсиши июнь ойида реал кўрсаткичларда 22 фоизга тезлашди, бу бир йил олдинги 12 фоиздан кучлироқ иқтисодий фаолликни акс эттиради. Инфляция 2020 йил декабрдаги 11,1 фоиздан 2021 йил октябрь ҳолатига кўра 10,8 фоизгача пасайди.
ЕТТБ минтақаларига «яқинлашаётган таҳдидлар»
Умуман олганда, ЕТТБ 2021 йилда ўз ҳудудларини ривожлантириш прогнозини 5,5 фоизгача оширди. Бироқ, июнь ойидаги прогнозини 1,3 фоизга кўтарганига қарамай, банк келажакдаги таҳдидлар ҳақида огоҳлантирмоқда.
Товар ва энергия нархларининг юқорилиги, меҳнат бозорларининг ёмонлашуви, таъминот занжири узилишлари ва ЕТТБ фаолият юритаётган бир қатор мамлакатларда миллий валюталарнинг заифлашиши коронавирус билан касалланган беморлар сонининг сўнгги кўтарилишидан олдин ҳам инфляция тўлқинларини келтириб чиқарган эди. Сентябрь ойида ЕТТБ минтақаларида инфляция даражаси 2019 йил якуни даражасидан ўртача 3 фоизга ошди.
COVID-19 инқирозини енгиш учун йирик иқтисодий рағбатлантириш пакетларини олгандан сўнг, ЕТТБ минтақаларининг давлат қарзи 2019 йил охиридан бошлаб ЯИМга нисбатан ўртача 13 фоизга ошди. Аксарият мамлакатларда қарз олиш қиймати инқирозгача бўлган даражадан паст бўлсада, баъзи мамлакатларда у кескин ошган.
2021 йилнинг биринчи ярмида ЕТТБ ҳудудларида иқтисодиётнинг тикланиш суръатлари тезлашди, ишлаб чиқариш ҳажми йиллик ҳисобда 6,4 фоизга ошди. Ушбу ҳудудларда капиталнинг ҳаракатчанлиги кўрсаткичлари дунёнинг бошқа қисмларига қараганда тезроқ тикланди, ишлаб чиқариш ва чакана савдо соҳаларида тикланиш жараёнлари кузатилди. Таъминот занжирлари ишидаги вақтинчалик узилишларга қарамай, товар ва хизматлар экспорти ҳажми ошди. Иккинчи чоракда ҳам пул ўтказмалари ҳажмининг ўсиши кузатилди, айрим ҳолларда 2019 йилдаги кўрсаткичлардан ошиб кетди. Сайёҳлик оқими кутилган кўрсаткичдан кўра ошиб кетди, бироқ ЕТТБ фаолият юритаётган аксарият мамлакатларда 2019 йил даражасидан анча паст бўлиб қолди.
Мамлакатлар иқтисодиётлари тикланишига қараб, ЕТТБ минтақаларида ўсиш 2022 йилда мўътадил бўлиб, 3,8 фоизни ташкил этади, бу эса июнь ойида кутилган 0,1 фоизга паст бўлиши кутилмоқда. Шу билан бирга, прогнозлар COVID-19 нинг келажакда тарқалиши, ташқи иқтисодий вазиятнинг ёмонлашиши ва уларнинг савдо ҳамкорлари мамлакатларида иқтисодий ўсиш суръатларининг секинлашуви билан боғлиқ хавфлар таъсири омили туфайли юқори даражадаги ноаниқлик билан тавсифланади.
