Оксфорд инглизча луғати 2021 йил учун vax сўзини («вакцина» ёки «вакцинация маъносини билдирувчи сўзлашув ибораси) танлади. Бу ҳақда Oxford Languages веб-сайтида маълум қилинди.

Луғат тузувчилари таъкидлашича, 2020 йилда нисбатан кам учрайдиган vax сўзи бу йил 72 марта кўпроқ қўлланилган ва кўплаб ясама сўзлар ҳам пайдо бўлган. «Бу йилги муҳитни vax`дан кўра яхшироқ акс эттирувчи сўз йўқ», деб таъкидлади тузувчилар.

Vax сўзи биринчи марта 1980 йилларда от сифатида пайдо бўлиб, «вакцина» ёки «вакцинация» деган маънони англатган. 2000 йилларнинг бошида у «эмлаш» маъносини англатувчи феъл сифатида ҳам қўлланила бошланди. Вакцина сўзининг ўзи биринчи марта 1799 йилда ва ундан ясалган сўзлар — vaccinate («эмлаш») и vaccination («вакцинация») 1800 йилда қайд этилган Бу сўзлар лотинча vacca сўзидан келиб чиққан бўлиб, «сигир» деган маънони англатади.

Ўтган йил давомида vax сўзидан ҳосил бўлган бир қатор неологизмлар ҳам пайдо бўлди:

  • vaxxie («вакси») — эмлашдан олдин, вақтида ёки кейин олинган селфи;
  • vaxinista («вакциниста», киноя маъносида) — коронавирусга қарши эмланган ва ушбу мақомни ва у билан боғлиқ ижтимоий ва туристик имкониятларини кўз-кўз қилган шахс;
  • vax (i)cations («ваксикейшнс») — пост-ковид байрамлари;
  • vax-a-thon («ваксатон») — одамларни оммавий эмлаш бўйича тадбир, хусусан COVID-19га қарши;
  • anti-faxxer («анти-факсер») -ковидни инкор этувчи одамлар учун камситувчи атама;
  • vaxdar («ваксдар», радарга яқин сўз) — инсоннинг эмланиш ҳолати ҳақида интуитив равишда тахмин қилиш истаги.

«Ушбу сўзларнинг кўпчилиги доимий ва кенг қўлланилмасада, луғатларга киритилмасада, улар йил муаммоларининг «лексик сурати»ни тақдим этади», — дейилади тилшунослар ҳисоботида.

Ўтган йили Оксфорд луғати йил сўзини танлай олмаган, чунки олимлар 2020 йилни — «бир сўз билан ифодалаш мумкин бўлган йил эмаслигини» таъкидлашган.