Экология давлат қўмитаси Биохилмахиллик ва муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлар бош бошқармаси (Давбионазорат) маълумотларига кўра, 2020 йил баҳорида Ўзбекистонда ёши 100 ва ундан катта бўлган 4682 туп дарахт бор эди. Уларнинг кўпчилиги Тошкент вилоятининг тоғли ҳудудларида ўсади ва асосан арчалардан иборат.

Асрий дарахтлар топилмаган ягона вилоят – Сирдарё вилояти бўлди. Мамлакатнинг қолган қисмида 16 турдаги «қария» дарахт турлари, жумладан чинор, эман, ёнғоқ, нок ва ҳатто баобаб ҳам ўсмоқда.

Статистик маълумотлар ҳудудлар томонидан давлат ўрмон фондига киритилмаган 78 туп қимматбаҳо дарахт турларини сақлаш чора-тадбирлари тўғрисидаги ҳукумат қарори ижроси доирасида тузилди. Давлат биологик назорати раҳбари Абдурашид Содиқов «Газета.uz»га маълум қилишича, ёши 100 ва ундан катта бўлган барча дарахтлар давлат муҳофазасига олинган, дейди.

Унинг қўшимча қилишича, дарахтларнинг навбатдаги инвентаризацияси 2022 йилнинг баҳорида, ўсимликларнинг вегетация даврида бўлиб ўтади – шундан кейин қанча дарахт ўсишда давом этаётгани ва қанчаси нобуд бўлгани маълум бўлади.

Пойтахтнинг юз йиллик дарахтлари асосан шаҳар марказида тўпланган. «Газета.uz» фотомухбири Евгений Сорочин улардан айримларини суратга олди.

Князь Романов саройи ҳудудида юз ёшдан ошган 14 туп дарахт ўсади. Улар орасида 8 та эман, 4 та чинор, Қрим қарағайи ва каштан бор. Сарой ҳудуди яқинида яна уч туп эман дарахти ва икки туп фахрий ёшдаги чинорлар жойлашган.

Ҳар бир дарахтнинг ўз кўрсаткичи бўлиб, уларда дарахтнинг тури ва экилган йили кўрсатилган.

Пойтахтимизда кўплаб узоқ умр кўрадиган ўсимликларнинг ташқи қиёфаси дарахтларга бўлган муносабат ҳақида ҳикоя қилади. Агарда дарахт бирон бир муҳофаза қилинадиган объект ҳудудида жойлашмаган бўлса, кўп ҳолларда унинг кўриниши ёмон ҳолатда бўлади.

Ўсимликларда касаллик аломатлари ва тажрибасизлик билан буталган ҳолатлар кўриниб туради. Табиат ёдгорликлари яқинида реклама видео экранларининг ўрнатилиши тадбиркорларнинг манфаатлари номоддий қадриятлар, мерос ва биохилмахилликдан устун эканлигини кўрсатиб туради.

Айниқса, бир-бирига яқин ўсган икки эман дарахтининг ўртасидаги фарқ яққол кўзга ташланиб туради. Улардан бири ўз шохларини амалий санъат музейи ҳовлисига кенг ёзиб ўсган.

Иккинчиси эса ҳовлидан ташқарида кўзга ташланмайгина турибди. У кишида ачиниш ҳиссини уйғотади.

Шунга қарамай, муҳофаза қилинадиган ҳудудлардан ташқарида мўъжизавий тарзда сақланиб қолган эски дарахтлар ҳам бор. Улардан бири – қари эман дарахти Яҳё Ғуломов кўчасидаги 11-уй ёнида («Китоб олами» китоб дўкони ва Республика болалар кутубхонаси оралиғида) ўсади.

Биз ҳар бир фуқаро пойтахтдаги асрий дарахтларнинг сақланишини назорат қилиш имконига эга бўлиши учун уларнинг жойлашган манзили ҳақида маълумот бердик. Дарахтларни асранг.