Давоми: 20 октябрь куни Марк Риз у билан Ўзбекистон ҳукуматидаги юқори лавозимли шахслар боғланиб, унга гонорар тўлаш масаласи ҳал қилинганлигини маълум қилишганини айтди. «Ҳукуматни ислоҳ қилиш — бу дард… Биз муаммони тагига етиб, Ўзбекистон фуқароси бўлмаган одам учун ҳужжатларни қандай расмийлаштириш кераклигини билмайдиган қуйи поғонадаги администраторга боғлиқ эканлигини аниқладик», — деб ёзади таржимон.

Абдулла Қодирийнинг «Ўткан кунлар» таржимаси муаллифи Марк Риз («Газета.uz» олдинроқ у билан интервьюни эълон қилган эди) президент Шавкат Мирзиёев номидан ваъда қилинган пул мукофоти 5 ойдан бери тўланмагани ҳақида маълум қилди. Бу ҳақда у Twitter`да Ўзбекистон президентига мурожаат қилган бир нечта постида ёзган.

Тадқиқотчи ижтимоий тармоқдаги аккаунтини ўзбек адабиёти ва маданиятини тарғиб қилиш учун очганини (аккаунт номи — @uzbekmodernist) ҳамда айрим ҳукумат вакилларининг ножўя ҳаракатларига эътиборни қаратиш учун ушбу каналдан фойдаланиш унга ёқимсиз эканлигини таъкидлади.

АҚШ Ҳарбий-денгиз кучлари Академиясиниг Минтақавий тадқиқотлар маркази собиқ раҳбари ўзини давлат хизматига бағишлаганидан, 1994 йил айнан Ўзбекистонда бошланган, фахрланишини айтиб ўтди ва давлат бюджетини нотўғри ишлатиш кечириб бўлмас иш эканлигини қайд этди.

«Беш ой олдин сиз менга катта пул мукофотини ҳамда Ўзбекистоннинг хориждаги элчихоналари „Ўткан кунлар“ таржимасининг 1000 нусхасини сотиб олиш ваъда қилгандингиз», — деб ёзади Марк Риз.

У «катта қалам ҳақи» ҳамда Ўзбекистоннинг хориждаги элчихоналари «Ўткан кунлар» таржимасининг 1000 нусхасини сотиб олиш ваъда қилинганини таъкидлади.

«Мен ўтган йилнинг май ойида Тошкентдан кетишимдан бир кун олдин, ҳукуматингиз аъзоси Хондамир Қодирий, Абдулла Қодирийнинг набираси, ва менинг дўстим билан боғланиб: „Мен президент Мирзиёев билан етти дақиқадан сўнг учрашаман ва у Маркка ташрифи вақтида қанча гонорар тўлаганимизни билмоқчи. Биз Маркга пул бермадик. У кечириб, унута оладими?“ — деган», — дея Ёзувчилар уюшмаси вакилининг сўзларини келтиради америкалик таржимон.

«Мен унга: „Сиз мендан Мирзиёевга ёлғон гапиришимни сўраяпсизми? Боринг, чойингизни ичинг“, — дедим. Ушбу жавобдан кейин ходимингиз дўстимга таҳдид қилган… Мен бу суҳбатдан шокка тушдим. Бундан бир кун олдин жаноб Султонов (Ҳайриддин Султонов, президент маслаҳатчиси — таҳр.) билан кўришган эдим, унга ўз таклифимни бердим ва унинг юқори даражадаги профессионал эканлигига ишонч ҳосил қилдим», — дея таъкидлайди тадқиқотчи.

Марк Риз ушбу вазият «юқори раҳбариятнинг саъй-ҳаракатлари коррупцияга ботган ўртакашларнинг ҳаракатлари билан пучга чиқарилишини» кўрсатиб беришини хулоса қилади.

Унинг ёзишича, АҚШга қайтганидан сўнг уни Ёзувчилар уюшмаси ходимлари ва Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Давлат тилини ривожлантириш департаменти вакиллари иштирокидаги Zoom-учрашувга таклиф қилишади. Унда гонорар берилиши маълум қилиниб, унинг 1000 та таржима китобини сотиб олишга ваъда беришади. Шунингдек, унга Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида йилига 20 минг доллар эвазига иш ҳам таклиф қилинади.

«Бу таклифни рад этишимга тўғри келди, чунки бу маошга ишлай олмасдим. Инглиз тилини ўрганишлари учун ўзим тўлашимга тўғри келарди», — деб ёзди у.

Марк Риз ушбу қўнғироқ вақтида Ўзбекистон томонидан дўстига таҳдид қилган ва унга гонорарни «унитиш ва кечиришни» таклиф қилган Ёзувчилар уюшмаси ходими ҳам иштирок этганини билдириб ўтди.

«Менга ўғлим билан Тошкентга кўчиб бориш ҳамда мендан ёлғон гапиришни сўраган, кейин дўстимга таҳдид қилган кишига ўз хавфсизлигимни ишониб топшириш ғояси ёқмади. Шу одамнинг ўзи гонорарни тақсимлаш ва китобларни сотиб олишга масъул», — деб ёзади у президентга мурожаат қилар экан.

«Охирги уч йилда қанча интервью берганим, Алишер Навоий номидаги университетда онлайн дарс ўтканим ва булар учун ҳеч нарса олмаганим, деярли барча сафарларни ўз ҳисобимдан амалга оширганимни биласиз. Мен анча асабийлашдим, бироқ Ўзбекистондаги одамлар мени давом эттиришга руҳлантиришди, сизнинг қўллаб-қувватлашингиз мени илҳомлантирди. Ўзбекистонда ҳалол одамлар ноҳалоллардан кўпроқ. Бироқ 1 ёки 2 киши осонликча ислоҳотларингизга путур етказиши ва жар ёқасига келтириб қўйиши мумкин. Ўрта қатламдаги коррупция жаноб Султоновга — профессионалга — путур етказади, ва энг ачинарлиси, сизнинг Ўзбекистон учун келажак қуриш йўлидаги саъй-ҳаракатларингизни барбод қилиши мумкин», — деб ёзади таржимон.

«Бу ислоҳотлар муваффақиятсиз бўлиши мумкин эмас. Маъмуриятингиздаги ҳалол инсонлар муваффақиятга эришиш имконига эга бўлишлари лозим», — дея қайд этди коррупцияга ботган одамларни тўхтатиш учун ушбу баёнотни бериши керак деб ҳисоблаган Марк Риз.

Марк Риз «Газета.uz» билан суҳбатда ўзининг банк ҳисоб-рақамини жўнатгани, бироқ ҳалигача Ўзбекистондан ҳеч қандай пул ўтказмаси бўлмаганини айтди. У, шунингдек, Ўзбекистон мустақиллигининг 29 йиллиги муносабати билан 2020 йилда тақдим этилган «Дўстлик» ордени учун мукофот пули ҳам ҳалигача тўлаб берилмаганини таъкидлади.

«Amazon платформасида 1000 та „Ўткан кунлар“ сотиб олинса, катта ҳодиса бўларди. 1000 та китобнинг сотиб олиниши платформа алгоритмида қайд этилади ва бу ўзбек адабиётининг танилишига хизмат қиларди», — деди у.

«Газета.uz» изоҳ олиш учун Ёзувчилар уюшмаси ва Вазирлар маҳкамаси ҳузуридаги Давлат тилини ривожлантириш департаменти билан боғланди.

«Мазкур масала ҳозирда кун тартибида турибди ва раҳбарият билан муҳокама қилинмоқда», — деди департамент вакили.