«Газета.uz» «Хориждаги ўзбекистонликлар» лойиҳаси доирасида чет эл олийгоҳларида ўқиётган ёки хорижда таълим олиб, ҳозир ўша ерда ишлаётган ўзбекистонликлар билан суҳбат уюштиради. Ушбу суҳбатларда уларнинг чет элдаги ҳаёти, нега хорижий таълимни танлаганлиги, уларнинг бошидан ўтган синовлар ҳақида сўз боради. Лойиҳанинг навбатдаги меҳмони — Камилла Еникеева.
Камилла Еникеева Самарқанддаги мактабда, уни битиргач вилоятдаги Юридик коллежида ўқишни давом эттирган. Коллежни қизил диплом билан битиргач, икки йил Олий таълим муассасасига ўқишга кира олмаган. 2013 йилда Самарқанд давлат чет тиллари институтининг япон филологияси факультетига ўқишга кирган. 3-курсда грант асосида 1 йилга Японияга ўқишга кетади, сўнг эса Самарқандга қайтиб келиб, ўқишини давом эттирди. 2019 йилдан эса Япониянинг Цукуба университетида «Жаҳон маданий меъроси» факультетида таҳсил олади. Айни вақтда ушбу университетнинг 2-курс магистранти бўлиб, маданий меърос, археология, туризм, ЮНЕСКО ва бошқа ташкилотлар фаолиятини ўрганмоқда. Ўқишни битиргач, 2022 йилнинг апрель ойидан Япониядаги халқаро консалтинг компанияси Accenture`да IT-консалтинг бўлими мутахассиси бўлиб ишлайди. Ўзбек, рус, инглиз, француз ва япон тилларини билади.
— Ёшлигингиздан то хорижга кетгунингизга қадар бўлган давр ҳақида гапириб берсангиз…
— Самарқандда туғилиб, вояга етдим. Мактабда кўпроқ иккита фанга қизиқардим: бири Конституция ва ҳуқуқ бўйича эди. Унинг қандай номланганини аниқ эслай олмайман. Иккинчиси эса — математика. Математика бўйича фан олимпиадаларида қатнашиб, ғолиб ҳам бўлганман, келажакда юрист бўлишни ҳам орзу қилганман.
Одатда эрталаб барвақт уйдан чиқиб, кечқурун кеч қайтардим. Бунга икки нарса сабаб бўлган: биринчидан, мен ўзбек синфида ўқиганман ва она тилимда бўлмаган мавзуларни ўзлаштириш учун қўшимча машғулотларга қолишга тўғри келарди. Иккинчидан эса мактабдан ташқари балет, бадиий гимнастика, шахмат, мусиқа мактабига ва француз тилидан машғулотларга қатнардим.
Коллежда ўқиётган вақтимда СамДУнинг Юридик факультетида таҳсилни давом эттирмоқчи эдим, бироқ афсуски, ўша вақтда факультет ёпилиб кетди ва оилам менга Самарқанддаги Чет тиллари институтига (СамДЧТИ) киришимни маслаҳат берди. 16 ёшда коллежни қизил диплом билан тамомладим, бироқ шундан кейин икки марта инглиз тили филологияси йўналишига ўқишга кира олмадим. Тўғрисини айтсам, ўшанда менда филологияда ўқишга сира ҳам хоҳиш йўқ эди, бу менга қизиқарли туюлмаган.
Учинчи уринишда СамДЧТИнинг япон филологиясига кирдим. Бу сафар тилни ўзим танладим. Нима учун айнан япон тилини танлаганимнинг тарихи узун ва бутун тафсилотларга берилмоқчи эмасман. Япон филологиясига кирганимдан кейин деярли барча танишларим япон тили билан қаерда ишлай олишимни тушунишмаганидан биринчи курсдан кейин ўқишни инглиз филологиясига кўчиришимни маслаҳат беришарди. Япон тилини ўрганишни бошлашим биланоқ у менга жуда ёқди ва уни ўрганиш қийин кечди деёлмайман.
2-курсдалигимда Нотиқлик санъати танловида республикада тўртинчи ва Марказий Осиёда 5-ўринни қўлга киритдим. 3-курсда Японияга 2 та грант ютиб олдим: 2 ҳафталик ва 1 йиллик. 3-курсдан кейин ушбу грант асосида Японияга кетишим учун бир йилга СамДЧТИдаги ўқишдан кетишимга тўғри келди, чунки менга академик таътил беришмади. Бир йилдан кейин ўқишга қайтдим ва Самарқанддаги ўқишимни давом эттирдим.
Фото: Камилла Еникееванинг шахсий архивидан
4-курсда ўқишдан бўш вақтларимда гидлик ва таржимонлик билан шуғулландим, шунингдек, МЕXT стипендияси (магистратура/докторантурага ўқишга кириш ҳуқуқи билан стажёр-тадқиқотчи) учун Япониянинг Ўзбекистондаги элчихонасига ҳужжат топширдим. Бакалаврдаги ўқишим тугашидан ярим йил аввал Япония ҳукуматининг стипендиясини олиш учун барча имтиҳон ва текширувлардан муваффақиятли ўтганимни билдим ва Японияга кетишга тайёргарликни бошладим.
Бу орада СамДЧТИдаги ўқишимни тамомлаб, гидлик қилдим. Параллель равишда бир неча лойиҳаларда ишладим. Даставвал, Япониядан келиб, Ўзбекистонда фильм тасвирга олган гуруҳ билан, кейин япон телевидениеси билан Самарқандда сайёҳлик кўрсатувларини тасвирга олиш бўйича, сўнгра Тойото лойиҳаларидан бирида ва ҳоказо.
Камилла Еникеева (ўртада), Акмал Бурхонов (чапдан биринчи) ва Япониядан келган делегация.
— Ўзбекистонда бакалаврни ўқиб, кейин чет элда ўқишни давом эттиряпсиз. Нега бундай қарорга келдингиз? Масалан, сиз бакалаврни битиргач, кўпчилик каби Ўзбекистонда ҳам ишлашингиз мумкин эди.
— Японияга биринчи маротаба икки ҳафтага, кейин эса СамДЧТИ талабаси сифатида бир йил муддатга бордим. Япон филологиясида ўқиганлигим боис ушбу мамлакатни, унинг тили, маданияти ва одамларини янада яхшироқ ўрганишим учун ҳеч бўлмаса ярим йил — бир йил у ерда яшаш мен учун муҳим эди. Лекин кўпроқ вақтга кетиш режамда йўқ эди, чунки Ўзбекистонда давлат ишида ишлашни хоҳлардим. Мен имкон қадар кўпроқ ўрганиб, олган билимларимни ўз Ватанимда қўллашни режалаштиргандим.
4-курсда ўқиётган вақтимда 1 йил етарли эмас, деган қарорга келдим ва магистратурада ўқишни давом эттириш ҳақида ўйлай бошладим ҳамда тилни ўрганиш учун муҳитнинг муҳимлиги сабабли Японияда ўқишни давом эттиришга қарор қилдим. Айнан шу нарса мени яна грантга ҳужжат топширишга ва имтиҳонларга тайёрланишга туртки берди, чунки грант менинг ягона имкониятим эди.
— Хорижга кетишдан аввал сиз учун энг катта мотивация нима эди?
— Асосий мақсадларим — тажриба орттириш ва японлар орасида япон тилини ўрганиш эди.
Энг катта мотивация эса Ўзбекистон ва Япония ўртасидаги ўзаро алоқалар соҳасида яхши мутахассис бўлиш орзуси эди. Мен туризм соҳасини, халқаро алоқалар соҳасини, шунингдек, бу икки мамлакат билан боғлиқ турли лойиҳаларда ишлаш имкониятларини кўриб чиқдим. Бу орзуимни рўёбга чиқариш учун менга биринчи навбатда япон ва инглиз тилларини яхши билиш, шунингдек, Ўзбекистон ва Японияда ўқиш ҳамда ишлаш бўйича тажриба орттириш муҳим эди.
— Ўша мотивация ҳали ҳам борми? Балки янгилари қўшилгандир…
— Айни вақтда иккинчи магистратурада 2-курс талабаси ҳисобланаман.
Ҳа, албатта мотивация бор, ҳатто айтишим мумкинки, улар янада кучайган. Бундан ташқари, янги мақсадлар пайдо бўлди, улардан бири дастурлашни ўрганиш эди.
Фото: Камилла Еникееванинг шахсий архивидан
Японияга кўчиб ўтгандан сўнг, мен IT соҳасига қизиқишни бошладим, мустақил равишда бир нечта онлайн курсларни ўтдим ва дастурлаш тиллари, маълумотлар тузилмалари, алгоритмлар ва бошқаларни ўргана бошладим.
Маълум вақтдан сўнг, мен Google компанияси (Токиодаги офиси) таълим дастурларидан бирига ҳужжат топширдим. Ушбу дастурга кириш бахтига муяссар бўлдим. Машғулотлардан ташқари, менга ҳар ҳафта ёзган кодларимни текширадиган, уни такомиллаштириш бўйича маслаҳатлар берадиган ва умуман менга ёрдам кўрсатадиган ментор — Software Engineer тақдим этишди. Ўқиш давомида мен кўплаб муҳандислар, ишлаб чиқувчилар, лойиҳа менежерлари билан учрашдим. Машғулотлар, мураббий билан ишлаш ва Google ходимлари билан мулоқот туфайли қизиқиш фақат ошиб борди. Бу қизиқиш иш қидириш йўналишини белгилаб берди ва мен магистратурани тугатганимдан сўнг (келаси йилнинг март ойида) IT-консалтинг соҳасида, ушбу соҳадаги етакчи компаниялардан бири Accenture`да иш бошлайман.
Табиийки, мотивация ва мақсадлар фақатгина ўқиш ва ишлаш билан боғлиқ эмас, бироқ шахсий ҳаёт, оила, хобби ҳақида одатда жуда кам гапираман.
— Японияда сиз таълим олаётган университетнинг Ўзбекистондаги ОТМлар билан фарқи ҳақида гапириб берсангиз.
— Айни вақтда мен Цукуба университетида таҳсил оляпман, бу Япониянинг ТОП-10 ОТМлари қаторига кирувчи, мамлакатдаги энг йирик университетлардан бири ҳисобланади. Университетда 10 мингга яқин бакалавр ҳамда 7 мингга яқин магистрант ва докторантлар таҳсил олишади. Ўқитувчилар ва ходимларнинг умумий сони 4500 кишидан ошади. Университет дунёнинг 61 мамлакатидаги 316 та университет ва институтлар билан илмий ҳамкорликка эга. Бундан ташқари, Цукуба университетида дунёнинг 100 дан ортиқ мамлакатидан 2500 дан зиёд хорижий талабалар таҳсил олмоқда.
Цукуба шаҳрига келган биринчи кунимни эслайман, такси ҳайдовчисидан (ўшанда бу ерда такси нархи қанча эканлигини билмасдим) мени University of Tsukuba`га олиб боришини сўраган эдим. У эса мендан университетнинг айнан қайси қисмига олиб бориши кераклигини сўради. Аввалига бу саволга тушунмадим, чунки Самарқандда одатда институт номини айтсангиз, сизни манзилга олиб боришади. Аммо кейин маълум бўлишича, бутун шаҳарнинг учдан бир қисми — университет, қолган учдан бир қисми эса бутун дунёдан келган олимлар ишлайдиган сон-саноқсиз тадқиқот марказларидан иборат экан. Университетнинг ҳудуди шунчалик катта эдики, мен биринчи кунларда адашиб қолардим ва бир дарсдан иккинчисига улгуриш учун турли бинолар орасида велосипедда юришимга тўғри келди.
Мен сезган жуда кўп фарқлар бор, ҳатто нимадан бошлашни ҳам билмайман ва уларнинг ҳаммасини санай олишимга шубҳам бор.
Университетга кириш. Абитуриент университетда ўқиш ёки ўқимаслиги йилига бир мартагина топшириш имконияти бўлган 70 та саволли тестларга боғлиқ эмас. Университетлар танлови жуда катта, ҳам давлат, ҳам хусусий университетлар мавжуд. Абитуриент турли ОТМларга ҳужжат топшириши мумкин. Бунда фақат университет танланади, билишимча, мутахассисликни кейинчалик ёки ўқиш даврида ҳам танлаш мумкин, ҳатто мутахассисликни бутунлай ўзгартириш мумкин (албатта, ўзига яраша жуда кўп қоидалар мавжуд). Кўпчилик давлат университетларига киришни хоҳлайди, чунки уларда ўқиш хусусийларига қараганда арзонроқ, лекин уларга кириш қийинроқ.
Бундан ташқари, улар университет рейтингига ҳам қарашади, чунки келажакдаги карьера шунга боғлиқ: энг яхши университет битирувчилари энг яхши компанияларда ишлайди ва умуман олганда, уларга нисбатан жамиятда бошқача муносабат мавжуд. Шунчаки қандайдир бир университетга кириш осон, энг яхши университетлардан бирига кириш эса қийин.
Бу ерда талабалик мустақил ҳаётнинг бошланиши дегани. Абитуриентлар камдан-кам ҳолларда ўз она шаҳарларидаги университетни танлайдилар, албатта, айримлар бор, лекин ҳозиргача мен билган барча талабаларнинг 95% га яқини бошқа префектуралардан келган. Улар уйнинг яқинлигига эмас, балки таълим даражаси ва келажакдаги салоҳиятга қарашади. 18 ёшида аввалига ётоқхонага жойлашадилар, бир йил-ярим йилдан сўнг ижарага олинган квартирага кўчиб ўтган талабалар мустақил яшашни бошлайдилар.
Талабалик ҳаётининг ўзи. Асосий машғулотдан ташқари, талабалар спорт секцияларида ёки қандайдир тўгаракка қатнашади. Талабалик ҳаёти фақат ўқиш билан чегараланмайди. Ва мени ажаблантиргани шундаки, баъзи спорт секциялари талабалари спорт билан профессионал даражада шуғулланишади ва ҳатто ушбу спорт туридан Олимпия ўйинларидан медаллар олиб келишади.
Фарқлардан яна бир — фанларни танлаш. Талабаларнинг ўзлари фанларни ва дарс жадвалларини танлайдилар. Даставвал диплом олиш учун қанча кредит баллар тўплаш кераклиги ва танланган йўналишдаги фанлар бўйича қанча умумий кредитлар йиғилиши кераклиги тушунтирилади. Қолган барчасини талабанинг ўзи режалаштиради. Талабанинг ўзи нечанчи курсда қайси фанларни ўқишини танлайди.
Мутахассисликни танлаш. Ҳамма университетларда шундайлигига ишончим комил эмас, лекин асосан киришдан олдин мутахассисликни танлаш шарт эмас. Баъзи университетларда у бакалаврнинг 2 ёки 3-курсида белгиланади. Бу талабага турли фанларни ўрганиш ва қайси мутахассисликни танлашни хоҳлашини тушуниб етиш имкониятини беради.
— Ўзи Японияда таълим тизими қандай?
— Асосан, бакалавр ёки магистр даражасини олиш учун керакли миқдордаги кредитни йиғиш керак.
University of Tsukuba`да йилига икки семестр бор: баҳор ва куз, уларнинг ҳар бири 3 қисмга: А, В, С га бўлинади. Ўқув йили апрель ойида бошланади, А, В давомида асосан маърузалар ва семинарлар бўлиб ўтади, C да эса интенсив (бирор фанни тез, лекин интенсив тарзда ўзлаштириш мумкин бўлади — баъзида кунига 6−7 соат). Керакли миқдордаги кредитларни йиғишдан ташқари, тадқиқот ўтказиш ва диплом ишини ёзиш ҳам муҳим аҳамиятга эга. 4-курс (бакалаврлар учун) ва 2-курс (магистратура) ўқув йилининг бошида талабалар иш қидиришни бошлайдилар. Oдатда 1 семестр давомида кўпчилик бирорта ҳам фанни олмасдан, кун бўйи шу билан банд бўлади. Ҳужжатлар ўртача 40−60 та компанияга топширилади, лекин баъзилар бир неча таклиф олиш ва улардан бирини танлаш учун ўқишни битиришдан ярим йил аввал 80−100 та компанияга ҳужжат топшириб қўяди.
— Ўзбекистондан кетганингиздан кейин дунёқарашингиз қай даражада ўзгарди деб ўйлайсиз?
— Етарлича ўзгарди деб ўйлайман. Биринчи навбатда, мен яшаган жамиятда умумий меъёр сифатида қабул қилинган тўғри/нотўғри/ ёки чиройли/ноўрин ва ҳоказо нарсалар ҳар доим ҳам бошқа жамиятда бир хил бўлавермас экан. Бошқа одамларда бошқача қарашлар, қадриятлар, гўзаллик тушунчалари ва ҳоказо бўлиши мумкин. Мен шуни тушунишни, ўзгаларнинг нуқтаи назарини қабул қилишни ва ҳурмат қилишни ўргандим.
Фото: Камилла Еникееванинг шахсий архивидан
Мен табиатга нисбатан мутлақо бошқача муносабатда бўла бошладим. Менда айнан нима ўзгарганини тасвирлаш қийин, лекин Японияга кўчиб ўтганимдан кейин табиатдан баҳраманд бўлишни, уни қадрлашни ва унга ғамхўрлик қилишни ўргандим.
Мен моддий нарсаларни камроқ қадрлай бошладим. Илгари, мен тез-тез бирор нарса сотиб олишни хоҳлардим: кийимлар, техника, косметика ва бошқалар. Энди мен атрофимдаги кераксиз нарсалардан халос бўлишга ва менга керак бўлмаган нарсани олмасликка ҳаракат қиламан. Мен кўпроқ таассуротлар, ҳис-туйғулар ва ёқимли онларни тўплашга кўпроқ сармоя киритишни бошладим.
Тартиблироқ бўлдим. Режа дафтарлари, мақсадлар ва режалар кундалиги кундалик ҳаётимнинг бир қисмига айланди.
— Японияга борганингиздан кейин қийинчиликлар бўлдими? Энг катта қийинчилик нима эди?
— Умуман олганда, ҳаммасини атрофдаги одамлар ёрдами билан енгиб ўтса бўлади. Албатта, мен кўп нарсани ўрганишим ва кўп нарсаларга кўникишим керак эди, лекин 3 та энг қийин нарсаларни санашим керак бўлса, мен қуйидагиларни айтган бўлардим:
- Танлов эркинлиги. Биринчи кунларда улар менга қанча кредит йиғиш кераклигини ва дарслардан ташқари нима қилиш кераклигини тушунтиришди. Йил давомида керакли кредитларни йиғиб олиш учун фанларни ўзим танлашим ва ўзим учун жадвал тузишим керак эди. Менга бир нечта энциклопедия ҳажмидаги мавжуд фанлар рўйхати киритилган китобни беришди. Бундан ташқари, фанлар ҳақидаги барча маълумотларни ўз ичига олган онлайн платформа ҳам бор эди ва фанларнинг сони бир неча ўн минглар эди. Мен хоҳ халқаро муносабатлар, хоҳ маълумотлар тузилмалари бўйича хоҳлаган фанни танлаш имкониятим борлигини билганимда жуда хурсанд бўлдим. Лекин буларнинг барчасини ўрганишга бир неча кун сарфлаганимда кейин танлаш эркинлигининг бўлиши ундан фойдаланишни билгандагина ажойиб нарса эканини англаб етдим. Мен эса ундан фойдаланишни билмасдим. Менинг ўрнимга кимдир фанларни ва драс жадвалини танлашини хоҳлардим. Танлов эркинлиги билан боғлиқ муаммо фақатгина университетга эмас, ҳаётнинг деярли барча соҳаларига тааллуқли.
- Мустақил режалаштириш ва яшаш. Биринчидан, мен деярли ҳеч қачон ҳеч нарсани режалаштирмаганман ва бу ҳолда Японияда яшаш жуда қийин, ниҳоятда қийин. Сиз доимо мақсадлар қўйишингиз ва деярли ҳамма нарсани режалаштиришингиз керак. Иккинчидан, мен ҳеч қачон ёлғиз яшамаганман. Биринчи марта квартирага кўчиб ўтганимда (одатда бу ердаги квартиралар бўм-бўш ҳолатда ижарага берилади) барча ҳужжатлар ва шартномалар билан шуғулланишим, кейин барча мебель ва маиший техника сотиб олишим, коммунал тўловлар билан шуғулланишим керак бўлди. Мен ўз оилам билан ўз уйимда яшаш ва бундай нарсалар ҳақида бош қотирмаслик нақадар қулай эканлигини тушуниб етдим.
- Чап тарафда ҳаракатланишга кўникиш. Ҳайдовчилик гувоҳномамни олгач, мен машина ҳайдашни бошладим ва ҳар сафар қарама-қарши йўналишга чиқиб кетишдан қўрқардим.
— Юқорида IT-соҳасида Япониядаги етакчи компаниялардан бирида иш бошлашингизни айтдингиз. Сир бўлмаса, қанча ойлик маош таклиф қилишаяпти?
— Аниқ миқдорини айтмайман, лекин айтишим мумкинки, консалтинг компаниялари жуда яхши ойлик тўлайди, ҳатто маҳаллий ўлчовлар бўйича ҳам. Иш ҳақидан ташқари 2 турдаги бонуслар ҳам бор. Баъзи ишчиларнинг бонуслари уларнинг иш ҳақидан ошиб кетиши мумкин, бундан ташқари, ижтимоий пакет ва турли қўшимча тўловлар ҳам бор.
— Instagram саҳифангизни кузатганимда, иккита нарса эътиборимни тортди: биринчиси, сиз ўз суратларингиз остига деярли қандайдир изоҳ ёзмагансиз. Нима деб ўйлайсиз, хориждаги талабалар, ишлаётганлар ўша жой ҳақида бирор нарса ёки чет элда қандай ҳиссиётлар бўлаётгани ҳақида фикрлари билан ўртоқлашиши керак эмасми?
— Японияга келганимдан кейин мен ижтимоий тармоқларда жуда кам вақт ўтказдим. Instagram`да изоҳларнинг йўқлигининг алоҳида сабаби йўқ. Аслида, ўз саҳифамда фикрларим, таассуротларим, саёҳатларимдан ҳикоялар билан бўлишишни бошлаш ҳақида кўп ўйлаганман, лекин бошламадим. Ростини айтсам, мен бунда ўзим учун бирор маъно ёки фойда кўрмаяпман, менимча, бунга сарфлайдиган вақтни бошқа бирор нарсага ажратишим мумкин.
Фото: Камилла Еникееванинг шахсий архивидан
— Иккинчи эътиборимни тортган нарса, сиз саёҳатни ёқтиришингизни билдиргансиз. Ҳозиргача қайси мамлакатларда бўлдингиз?
— Ҳа, менинг орзуим — барча мамлакатларга саёҳат қилиш ва барча қитъаларга ташриф буюриш, шунингдек, бир неча мамлакатларда яшаб кўриш.
Афсуски, мен жуда кам мамлакатларда бўлганман: Қозоғистон, Қирғизистон, Жанубий Корея, Россия, Венгрия, Италия, Чехия, Австрия, Таиланд, Тайвань, Малайзия. Баъзиларида ва кўпгина шаҳарларда мен бир неча бор бўлганман.
Японияни ҳисобламайман, мен префектураларнинг ярмидан кўпини (олис Огасавара ва Окинава ороллари билан) ва 60 дан ортиқ шаҳарларда бўлдим.
— Хорижга келганингиздан сўнг нарсаларингизни йиғиштириб, эртага Ўзбекистонга қайтаман дейдиган ҳолатлар бўлганми?
— Йўқ, унақаси бўлмаган.
— Хорижга кетишингизга оилангиздагилар қандай қарашди?
— Мен 17 ёшимдан бери чет элда ўқиш ҳақида гапирганман, шунинг учун улар бир неча йиллик узоқ мунозаралардан сўнг кўнишган. Албатта, 17 ёшимда улар мени нафақат чет элга, ҳатто Тошкентга ўқишга ҳам қўйиб юборишмаган. Аммо 21 ёшдан бошлаб улар аста-секин қўйиб юборишди, аввалига 2 ҳафта, кейин 1 йил, кейин 3 йилга.
— Келажакдаги режаларингиз қандай? Ўзбекистонга қайтасизми?
— Қисқа вақтга — албатта, ўйлайманки бир марта эмас. Мен ватанимни, оиламни, дўстларимни севаман ва соғинаман. Мен уларни кўришга бораман ва оилам мени олдимга ҳам келишига умид қиламан. Бироқ ҳозирча узоқ муддатга қайтиш режаси йўқ.
— Aйни вақтда Ўзбекистондаги тенгдошларингиз, кичик ёшдагилар ва умуман хорижга ўқишга бормоқчи бўлган ёшларга қандай маслаҳатлар берган бўлардингиз?
— Учиб кетишдан олдин сафардан мақсад нима эканлигини аниқ белгилаб олишни маслаҳат берган бўлардим. Мақсад қўйинг ва қандай одам бўлиб қайтмоқчилигингиз, нимани ўрганишни хоҳлашингизни тасаввур қилинг.
Сафар олдидан, албатта, бораётган мамлакатнинг тилини, маданиятини ўрганинг ва умуман, сафардан аввал иложи борича кўпроқ маълумот тўпланг. Агар мақсад ўқиш бўлса, у ҳолда бор эътиборингизни унга қаратинг ва қўйилган мақсадлар ҳақида унутманг. Айримлар ўқиш учун кетганлигини, яхши мутахассис бўлишни орзу қилганлигини ёки ўз бизнесини очиш учун тажриба орттирмоқчи бўлганлигини унутиб, бу ерда иложи борича кўпроқ пул топиш учун паст малакали ишларда ишлашни бошлайдилар. Мен буни ёмон нарса деб айтмайман, шунчаки, ўқишни ташлаб кетиш, ишнинг бу даражасида қолиб кетиш ва ёш вақтида имкониятларни бой бериш жуда осон.
— Сизнинг соҳангизда ютуққа эришноқчи бўлган Ўзбекистондаги ёшларга қандай маслаҳатлар берасиз?
— Япон филологиясини ўрганадиганлар учун кўпроқ машқ қилишни, япон тилидан фойдаланиш мумкин бўлган ҳар қандай имкониятни излаб топишни маслаҳат берардим.
Институтнинг халқаро бўлими менга ажойиб тажриба берди, жуда кам одам кўнгилли таржимон бўлишни ва кун бўйи бепул таржима қилишни хоҳларди, лекин ўрганиш учун кўп нарса бор эди.
Бундан ташқари, ҳар доим иложи борича аниқ мақсадлар қўйинг ва бир йил, 5 йил ва ҳоказода нимага эришишни хоҳлаётганингизни билинг.
IT-консалтинг соҳасида мен фақат кейинги йилдан ишлай бошлайман, шунинг учун маслаҳат беришим қийин.
Фото: Камилла Еникееванинг шахсий архивидан
Қисқа савол-жавоблар:
— Нимадан афсусланасиз?
— Мен Ўзбекистон ва қўшни давлатлар бўйлаб етарлича саёҳат қилмаганимдан афсусланаман. Гид бўлиб ишлаган ва кўплаб шаҳарларни кезган бўлсам ҳам, яқин-атрофдаги жуда чиройли жойлар қолиб кетди, мен эса уларга бормаганман, деб ҳисоблайман.
— Хорижда нима сизни тушкунликка тушириб қўйган эди?
— Бу ерда Самарқанд оши йўқ! Умуман ҳеч қаерда. Ва Самарқанд нони ҳам. Россия ва АҚШдаги ўзбек ресторанлари, дўконлари, маҳаллалари ҳақида эшитганимда, Японияда бундай жойларнинг йўқлигидан хафа бўламан.
— Aгар 10 йил ортга қайтиш мумкин бўлганда, қайси хатойингизни такрорламас эдингиз?
— Деярли ҳеч қайси. Гарчи, эҳтимол ўзим улғайган уйда кўпроқ вақт ўтказган бўлардим. Ҳар доим унга хоҳлаган вақтимда қайтишим мумкинлигига ишонардим, лекин бу йил у бузиб ташланди ва энди мен ҳеч қачон унга қайтолмайман.
— 5 йилдан сўнг Камилла Еникеева ўзини қаерда ва қандай ҳолатда кўради?
— Биринчи навбатда соғлом, бахтли ва оилам билан Япония, Европа ёки Канадада яшашни истайман. Консалтинг соҳасида ишлашимга ишончим комил эмас, лекин ишим IT билан боғлиқ бўлади деб ўйлайман.
— Aгар тилла балиқ тутиб олсангиз ундан Ўзбекистон учун нима сўраган бўлар эдингиз?
— Яшаш, тиббиёт, таълим даражаси баландроқ бўлишини.
Ҳар бир фуқаронинг ҳеч бўлмаганда энг зарур эҳтиёжлари: газ, электр энергияси, тоза сув, мамлакатдан чиқмасдан ишлаш ва оиласини таъминлаш имконияти, таълим олиш имконияти бўлишини. Шаҳарлар яшил бўлишини, кўпроқ парклар бўлиши, барча шаҳарлар қулай ҳамда бетон ва пластмассадан ясалмаган бўлишини.
Қолаверса, қанчалар худбинлик бўлмасин, мамлакатдаги маданий ва тарихий мероснинг сақланишини сўраган бўлардим. Бундан бошқа муҳимроқ муаммолар кўп бўлганида ҳам, мен барибир, шуни айтиб ўтардим. Тарихий шаҳарларимиз тез ўзгариб бормоқда, аксарият халқаро экспертларнинг фикрича, яхши томонга эмас. Менинг шахсий фикримча, Самарқанд ва Бухорода бўлиши керак бўлган муҳит фақат Хивада сақланиб қолган ва менимча, кўпга эмас. Кўплаб ёдгорликларни қайта тиклашга келсак, мен бу ҳақда соатлаб гапиришим мумкин, лекин бу кимга керак?!
Оғабек Самисов суҳбатлашди.
