Коронавирусга қарши ZF-uz-VAC2001 ўзбек-хитой вакцинасининг учинчи босқич клиник синовлари натижалари йил давомида маълум бўлади, деб «Газета.uz»га хабар берди профессор, биология фанлари доктори, инновацион ривожланиш вазири ўринбосари Шаҳло Турдикулова.
Шаҳло Турдикулова. Фото: шахсий архивдан.
Ушбу вакцинанинг Ўзбекистондаги клиник синовларининг III босқичи ўтган йилнинг декабрь ойида бошланган ва март ойининг бошига қадар давом этган. Синовларда 7000 киши иштирок этди. Кўнгиллиларнинг ярми вакцинани, қолган ярми эса — плацебо (препарат шаклида тайёрланган, бироқ тузатиш хусусиятларига эга бўлмаган, беморнинг ўзини-ўзи ишонтириши орқали тузалишига ундовчи восита) қабул қилди. Клиник синовлар Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти назорати остида амалга оширилмоқда, деб ишонтирмоқда вазир ўринбосари.
Шаҳло Турдикулованинг сўзларига кўра, клиник синовларнинг барча иштирокчилари пул олишган. Тадқиқот ўтказилган шахсларнинг аҳволи назорат қилиб борилмоқда. Call-centr ҳар куни барча иштирокчиларининг соғлиғини назорат қилиш мақсадида қўнғироқ қилиб чиқади. Бундан ташқари, кўнгиллилар антитана мавжудлигини текшириш учун мунтазам тест топшириб турибди.
Аввалроқ ёзганимиздек, учинчи фаза клиник синовлари натижаларига кўра препаратнинг касалликка қарши самарадорлиги аниқланади. Кўнгиллилар табиий шароитда кузатиб борилади, вакцина ва плацебо олганлар ўртасидаги касалланганлар сони ҳисобланади.
Шаҳло Турдикулованинг таъкидлашича, мутахассисларнинг таҳминий ҳисоб-китобларига кўра, ZF-UZ-VAC2001 вакцинаси 95−97 фоизга касалликнинг жиддий ривожланиш хавфини камайтиради. Инсон танасининг аста-секинлик билан антитаначаларни ишлаб чиқариши сабабли бундай натижага учинчи инъекция олинганидан икки ҳафта ўтиб эришилади.
«Ҳимоя давомийлиги организмнинг индивидуал кўрсаткичларига боғлиқ. Кимдадир антитана биринчи дозадан кейиноқ ишлаб чиқарила бошлайди, кимдадир эса — фақат учинчи дозадан кейин. Шунинг учун барча учта инъекцияни олиш мажбурий, қолаверса, уч дозадан сўнг ҳимоя узоқроқ сақланиб қолади», — деди Шаҳло Турдикулова.
Олимларнинг дастлабки ҳисоб-китобларига кўра, шу жумладан, ҳайвонларда ўтказилган синовлар натижаларига мувофиқ, эмлашдан кейин организм томонидан ишлаб чиқариладиган антитаналар икки йилгача касалликни олдини олади. Бошқача қилиб айтганда, эҳтимол, икки йил давомида қайта эмланишга ҳожат қолмайди.
Бугунги кунга келиб, дунё бўйлаб ҳеч бир вакцина клиник синовларининг учинчи фазаси якунланмади. Шунга қарамасдан, кўплаб мамлакатларда аҳолини оммавий равишда эмлаш ишлари амалга оширилмоқда. Мамлакатлар клиник синовларнинг сўнгги босқичини бир вақтнинг ўзида якунлаш шарти билан вакцинадан фавқулодда фойдаланишга рухсат бермоқда, чунки, дунё ҳозир фавқулодда вазиятда, дея тушунтирди Шаҳло Турдикулова.
