Адлия вазири Русланбек Давлетов «Hoshimov Iqtisodiyoti» лойиҳасига берган интервьюсида ижро ҳокимияти қонун ишлаб чиқишда нега фаол бўлиши ва парламентнинг қонун ишлаб чиқиш учун ресурслари етишмаслигига тўхталди.
«Аксарият давлатларда, асосан, ижро ҳокимияти қонун лойиҳасини ишлаб чиқиш нуқтаи-назаридан фаол бўлади. Кўпроқ қонун ташаббуси билан чиқади. Чунки шу соҳани бошқаради, соҳадаги жараёнларни яхши тушунади, муаммосини ҳам билади. Шунинг учун ташаббус ҳуқуқини бу ерда ҳеч қандай салбий элемент сифатида қарамаслик керак. Чунки парламент қонун лойиҳасини кўриб чиқиб, биринчи ўқиш, иккинчи ўқиш деган босқичлардан ўтказади», — деди вазир.
Русланбек Давлетов қонун лойиҳаларини ишлаб чиқиш учун ижро ҳокимиятида ресурлар етарлича эканлигини таъкидлади.
«Ижро ҳокимияти қонунни ишлаб чиқади, экспертларни жалб қилади, чет элликлар билан ишлайди, бошқа давлат органлари билан ишлайди, жаҳон тажрибасини ўрганади, халқ билан мулоқот қилади. Энг асосийси шунинг асосида жамоатчилик муҳокамасига қўяди. Турли фикрлар шаклланиб, бир манфаатни кўзлайдиган қонун лойиҳаси ишлаб чиқилишига олдини оладиган тизимлар бор».
Адлия вазирининг қайд этишича, парламент депутатларига бу масалада ресурс етишмайди.
«Депутатлар бунга қийналади. Чунки уларда бундай ресурс йўқ. Уларда ҳар доим ҳам соҳа бўйича таҳлил бўлмайди. Депутатнинг ёрдамчиси ҳам йўқ. Унга таҳлил қилиб берадиган ёки жаҳон тажрибасини ўрганадиган, чет тилларини биладиган ёрдамчи йўқ. Яқинда парламент тадқиқотлар институти шакллантирилди. Мана шу институт ҳам депутатларга уларнинг ташаббусини тўғри йўналтиришга жуда катта ёрдам беряпти», — деди у.
«Депутатларда салоҳият бор, ресурс йўқ. АҚШда бир нафар конгресменда биздаги бир вазирликдаги ресурс бор. Бир нафар федерал судьяда 6 нафар ёрдамчиси бор. Бир нафар федерал судьяни айтдим, Олий суднинг судьясини айтмаяпман. Бизда эса Олий суднинг судьясида ёрдамчи йўқ. Бир депутатга чет элда ўқиган, 5 нафар ёрдамчи қилиб берилса, биттаси юрист, биттаси иқтисодчи, биттаси молиячи бўлсин, улар кучаяди».
Русланбек Давлетовнинг фикрига кўра, «қонунни ким ишлаб чиқиши катта аҳамиятга эга эмас», ҳамма нарса қарор қабул қилиш тизимига боғлиқ. «Ўйлаб кўринг, аввал парламентнинг бюджетдаги ўрни қандай чекланган эди?! Ўзгаряптику ҳозир. Бюджет жамоатчилик муҳокамасига чиқяпти, аввал ҳеч қачон бўлмаганку».
Вазир парламент ўз қарори билан бундай ресурсларга эга бўлиши мумкинлигини қайд этди.
«Ҳозир Сенатга янги вазифалар юкланди. Танзила Камоловна (Сенат раиси — таҳр.) халқаро рейтинглар бўйича ишлаяпти, хотин-қизлар бўйича ишлаяпти. Бу учун тегишли тузилмалар, алоҳида бўлимлар тузилди. Акс ҳолда бошқариш қийин бўлади. Сенатнинг ўзи қарори билан шу бўлимларни тузди. Қилишга ҳаққи бор, қила олади ҳам».
Депутатлар ҳам фаол бўлмоқда. Ҳозир 10−15% лойиҳаларни депутатлар ишлаб чиқишмоқда. Албатта, кичкина-кичкина лойиҳалар, лекин яхши тенденция бўляпти. Олдин умуман йўқ эди".
Интервьюдаги бошқа иқтибослар
«Қайсидир органга кўп ваколат берилса, бу суиистеъмолчиликка олиб келади. Масалан, сиз Адлия вазирлигини кучайтириб юборинг ҳозир, мен ўзим шуни суиистеъмол қилмасам ҳам, бизнинг тизимда 8 000та одам ишлайди, у ердаги қайсидир ўрта ва қуйи бўғиндаги ходимлар уни суиистеъмол қилишни бошлайди. Бу бўлиши аниқ бўлган жараён, шунинг учун бир-бирини тийиб турувчи механизмлар албатта ишлаши керак».
«Кимгадир имтиёз бериладиган бўлса, унда ҳам ижтимоий адолат принципига асосланиб, берилиши керак. Аёлларни қўллаб-қувватлашми, ёки бошқа қатламларними».
«Ривожланишни таҳлил қиладиган бўлсак, кўп нарса қарор қабул қилиш тизимига боғлиқ. Халқнинг ҳаётига таъсир қиладиган асосий қарорларни қабул қилиш принципи қандай деган саволга жавоб берувчи тизим — ҳокимиятлар бўлиниши. Қарор қабул қилганда коллегиаллик бўлса, камроқ адашилади. Якка ҳокимлик ҳар доим субъективизмга олиб келади ва кўпроқ иштирокчиларнинг манфаатини эътиборга олмасликка олиб келади. Иштирокчилар деганда бутун жамиятдаги иштирокчилар, ҳар хил манфаати билан яшаётган синфлар, аҳоли қатламлари [тушунилади]».
«Ижро ҳокимияти ўзини кўпроқ ваколатга эга бўлишини хоҳлайди ва қандайдир ислоҳотлар юритиш учун қадамларни амалга оширади. Лекин, қонунларни ўзига-ўзи белгилаб берадиган бўлса, ўзини фойдасига қонун чиқаради. Шунинг учун ҳам давлатнинг ҳуқуқий сиёсатида ҳам биз давлатни қонун билан бошқариш керак деяпмиз. Қонуности ҳужжатлари — бу ижро ҳокимиятининг ўзи қабул қиладиган ҳужжатлар, ўзини манфаатига у ҳужжатларни қабул қилади».
«Кимдир айтади „Президент — бу шахс“ деб. Бу жуда катта давлат институти, президентлик институти».
Интервью
