АҚШ ҳукумати Хитойнинг Синьцзян автоном ҳудудидаги ҳаракатларини «геноцид» ва «инсон ҳуқуқларига қарши жиноят» дея эълон қилди. Бу ҳақда 19 январь куни АҚШ давлат котиби Майкл Помпео ўз баёнотида маълум қилди.
«Мавжуд фактларни синчковлик билан ўрганиб чиқиб, мен камида 2017 йил мартидан бошлаб ХХР Коммунистик партияси раҳбарлиги ва назорати остида Синьцзянда асосан мусулмонлардан иборат бўлган уйғур ва бошқа этник ва диний озчилик гуруҳларга қарши жиноятлар содир этган деган хулосага келдим», — дейилади баёнотда.
Майкл Помпеонинг сўзларига кўра, давом этаётган жиноятлар орасида миллиондан ортиқ тинч аҳолини ўзбошимчалик билан қамоққа олиш, мажбурий стерилизация қилиш, ҳибсга олинганларни қийноққа солиш, мажбурий меҳнат, дин ва сўз эркинлиги, ҳаракат эркинлигини чеклаш каби ҳолатлар ҳам бор.
«Бундан ташқари, мен ХХР Синьцзянда геноцид уюштирган деган хулосага келдим. Менимча, бу геноцид ҳозир ҳам давом этмоқда ва биз Хитой ҳукумати томонидан уйғурларни йўқ қилишга қаратилган мунтазам уринишларига гувоҳ бўлмоқдамиз», — деди АҚШ давлат котиби.
Баёнотга кўра, АҚШ ХХРни барча ҳибсга олинганларни зудлик билан озод қилишга ва ички тартибни бекор қилишга, Синьцзян ва Хитойнинг бошқа ҳудудларидаги уйғурлар ва бошқа диний-этник озчиликларни қийноққа солиш ва таъқиб қилишни тўхтатишга чақирган.
Хитойнинг Вашингтондаги элчихонаси бунга жавобан «Синьцзянда геноцид бўлаётганлиги ҳақидаги гаплар шунчаки ёлғон» деб айтган ва 2010 йилдан 2018 йилгача бўлган вақт оралиғида Синьцзяндаги этник озчилик гуруҳлар, шу жумладан уйғурлар сони ўсганини таъкидлади. Шунингдек, баёнотда Хитой ҳукуматининг Синьцзяндаги сиёсати «терроризм ва экстремизм» га қарши курашнинг бир қисми эканлиги айтилган.
2019 йил октябрь ойида АҚШ Синьцзянда этник озчилик гуруҳларга қарши тазйиқ ўтказаётгани учун Хитой расмийларига нисбатан виза чекловларини киритди. ХХР буни «Хитойнинг ички ишларига аралашиш» деб атади. 2020 йил июнь ойида АҚШ президенти Дональд Трамп Хитой расмийларини уйғурлар ва бошқа миллат вакили бўлган мусулмонларни таъқиб қилгани учун жазолаш тўғрисидаги қонунни имзолаган эди.
2018 йил август ойида БМТнинг Ирқий камситишларга қарши курашиш қўмитаси «1 миллионгача этник уйғурлар катта лагерда сақланмоқда» дея эълон қилди. Пекин бу айбловларни рад этди ва лагерларни «Исломий экстремизмга қарши курашда юмшоқ усуллардан фойдаланадиган касб-ҳунарга ўқитиш марказлари» деб атади.
