23 октябрдан бошлаб Яқин Шарқдаги ижтимоий тармоқларда Франция ва француз маҳсулотларини бойкот қилишга чақириқлар тарқалмоқда, дея хабар берди Франциянинг RFI радиоси.
Норозиликларга Франция президенти Эммануэль Макроннинг мамлакатда сўз эркинлиги, шу жумладан карикатуралардан воз кечилмаслиги ҳақидаги айтган гаплари сабаб бўлди. Бундан ташқари, ўтган ҳафта Charlie Hebdo сатирик мультфилмларидан лавҳалар Монпелье ва Тулузадаги ҳукумат биноларида намойиш этилди.
Акция 47 ёшли француз тарихи ва географияси ўқитувчиси Самюэль Патининг хотирасига бағишланди, у 18 ёшли мусулмон муҳожир томонидан ўлдирилди. Абдулах Анзоров ҳақида унинг 2002 йилда Москвада туғилгани, келиб чиқиши чечен бўлганлиги ва сўнгги 12 йил давомида Францияда қочқин сифатида истиқомат қилаётгани маълум. Фожиадан олдин, Самюэль Пати ўз ўқувчиларига синфда Charlie Hebdo нинг Муҳаммад пайғамбар тасвирланган карикатурасини намойиш этгандан сўнг, икки ҳафта давомида унга ҳужум ва таҳдидлар қилинган.
Аввалроқ Франция президенти мамлакатдаги сепаратизмга қарши кураш бўйича катта маъруза қилди, деб ёзади РИА Новости. Исломий сепаратизмга қарши кураш доирасида Франция ҳукумати болалар таълимига алоҳида эътибор қаратмоқчи. Макрон Франция Мусулмонлари Кенгаши билан биргаликда мамлакатда «маърифатли Ислом» ни қуришда ёрдам берадиган ташкилотни яратиш зарурлиги ғоясини ҳам билдирди. Унга кўра, «Франциядаги Исломни чет эл таъсиридан озод қилиш ва масжидларни молиялаштириш устидан назоратни кучайтириш» зарур.
Бунга жавобан Туркия президенти Режеп Таййип Эрдўған француз ҳамкасби «руҳиятини даволаши» кераклигини айтди. Франция ўз элчисини маслаҳат учун Анқарадан чақириб олди.
RFI маълумотларига кўра, Ливия пойтахти Триполида намойишчиларнинг кичик гуруҳлари Эммануэль Макрон ва Франция байроқлари портретларини ёқиб, оёқ ости қилишган. Қатар пойтахти Доҳада Франциянинг Le Train Bleu («Мовий поезд») ресторани менюсидан барча француз маҳсулотлари олиб ташланган. Қатарнинг энг йирик озиқ-овқат тармоқлари — Al-Meera ва Souq al-Baladi ҳам француз маҳсулотларини бойкот қилишини эълон қилди. Қатар ва Қувайтдаги супермаркетлар жавонларидан француз пишлоқлари олиб ташланди.
«Биз барча француз маҳсулотлари, пишлоқлари, кремлари ва бошқа косметик воситаларини олиб ташладик», — деди Кувайт кооперативлар федерацияси раиси ўринбосари Халид ал-Отаиби 25 октябрь куни AFP га. Бундан ташқари, Қувайтдаги 430 га яқин сайёҳлик агентликлари Францияга чипталарни рўйхатдан ўтказишни тўхтатиб қўйишди.
Жазоир Адолат ва тараққиёт учун исломий фронт партияси раҳбари Абдулла Жабалла ҳам француз маҳсулотларини бойкот қилишга чақирди ва Франция ҳукуматидан элчисини чақириб олишини талаб қилди.
Душанба куни Франция маҳсулотларини бойкот қилиш чақириғига Туркия президенти Режеп Таййип Эрдўған қўшилди. «Мен ўз халқимни ҳеч қачон француз маҳсулотларини сотиб олмасликка чақираман», — дея Туркия раҳбари сўзларини келтиради «Интерфакс». Эрдўғанга кўра, Европада мусулмонларга қарши душманлик тарқалмоқда. «Бир қатор Европа мамлакатларида мусулмонларга ва исломга нафрат давлат раҳбарлари даражасида қўллаб-қувватланадиган давлат сиёсати даражасига кўтарилди. Қайси лавозимда бўлишидан қатъи назар, Исломга нисбатан душманлик руҳий оғиш эканлигини яна бир бор таъкидлайман», — деди Туркия президенти.
Франциянинг Исломободдаги элчисига душанба куни Покистон Ташқи ишлар вазирлиги, маҳаллий ҳокимият маълумотларига кўра, Париж томонидан олиб борилаётган «сўз эркинлиги ниқобидаги тизимли исломофобия кампанияси» муносабати билан норозилик билдирилди.
Аввалроқ, 24 сентябрь, шанба куни Исроилдаги Франция элчисининг қароргоҳи ёнида 200 га яқин киши пайғамбар карикатураларини тақиқлашни талаб қилишди. Шу билан бирга, Франция президентининг фотосуратлари Ғазо секторидаги намойишчилар томонидан ёқиб юборилган. Якшанба куни Туниснинг олисдаги Ал-Камур вилоятида бир неча ўнлаб одамлар французларга қарши митингга йиғилишди.
Марокаш Ташқи ишлар вазирлиги «Ислом ва пайғамбарга тажовуз қилган карикатураларнинг нашр этилиши қораланган» номли расмий коммюникени эълон қилди, шунингдек, унда «баъзиларнинг эркинлиги бошқаларнинг дин эркинлиги бошланган жойда тугайди» деб таъкидланган.
Француз маҳсулотлари ҳам баъзи супермаркетлардан олиб ташланган. Иорданияда Ислом ишлари вазири Муҳаммад ал-Ҳалайлеҳ пайғамбарларни ҳақорат қилишнинг шахсий эркинлик билан ҳеч қандай алоқаси йўқлигини, «зўравонликни қўзғатадиган жиноят» эканлигини айтди. Амман Савдо-саноат палатаси раиси Халил Хож Тавфиқ Франциянинг Иорданиядаги элчисига хат юбориб, президент Макрондан зудлик билан кечирим сўрашини талаб қилди.
Фаластиндаги ХАМАС ҳаракати вакиллари худди шундай коммюнике эълон қилиб, французларни Эммануэль Макроннинг карикатуралар ҳақидаги сўзлари «оқибатлари» ҳақида огоҳлантирган. «Динларни ва пайғамбарларни ҳақорат қилиш сўз эркинлиги билан ҳеч қандай алоқаси йўқ, бу нафратни кучайтиради», дейилади уларнинг баёнотида.
Миср, Эрон ва Ироқдаги RFI мухбирлари якшанба куни кечқурун французларга қарши норозилик намойишлари ҳали бу мамлакатларда тарқалмаганлигини таъкидлашди. Бироқ душанба куни Макроннинг портретлари ва Франция байроғи Боғдоддаги Франция элчихонаси олдида намойишчилар томонидан ёқиб юборилди. Эрон ташқи ишлар вазири Жавад Зариф Францияни «экстремизмни тарғиб қилишда» айблади.
Франция Ташқи ишлар вазирлиги якшанба куни кечқурун коммюнике эълон қилиб, Яқин Шарқни француз маҳсулотларига бойкот қилишни тўхтатишга чақирди. Ушбу чақириқлар «Франциянинг виждон эркинлиги, сўз эркинлиги, дин эркинлиги ва ҳар қандай нафратни рад этиш борасидаги позициясини тескари қилиб кўрсатмоқда», дейилган ташқи сиёсат бўлимида.
Расмий Париж Эммануэль Макроннинг Сорбоннада ўқитувчи Самюэль Пати билан хайрлашиш маросимида айтган сўзларидан Яқин Шарқда кенг тарқалаётган французларга қарши ҳаракат томонидан сиёсий мақсадларда фойдаланилаётганини таъкилади.
Эммануэль Макроннинг ўзи ҳам бунга жавобан француз, инглиз ва араб тилларида твитлар жойлади: «Биз тинчлик билан ифода этилган барча фарқларни (фикрлар, қарашлар) ҳурмат қиламиз. Биз нафратли ифодаларни қабул қилмаймиз ва оқилона мунозарани қўллаб-қувватлаймиз».
