14 октябрь куни «Газета.uz» ўқувчиси Тошкент вилояти Қуйи Чирчиқ туманидаги Чирчиқ дарёсига ташлаб кетилган тиббий чиқиндилар суратларини жўнатганди. У ҳудуд жойлашувини кўрсатиб, чиқиндилар Зангиотадаги шифохоналарга тегишли эканини таъкидлади.
Юқори чап бурчакда — Зангиотадаги №1 и №2 республика махсус шифохоналари.
Таҳририят шу куниёқ Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси матбуот хизматига мурожаат қилди.
17 октябрь куни Экология қўмитаси ушбу маълумотни тасдиқлади ҳамда воқеа жойида Тошкент вилояти экология инспекцияси ва санитария-эпидемиология маркази мутахассислари иш олиб бораётганини маълум қилди.
«Газета.uz»нинг аниқлашича, воқеа икки юқумли касалликлар шифохоналарининг тиббий чиқиндиларини йўқ қилиш билан шуғулланувчи компания ўзгарганидан кейин содир бўлган.
27 март санасидан бошлаб Тошкент ва Тошкент вилоятидаги тиббиёт муассасаларининг тиббиёт чиқиндиларини утилизация қилиш бўйича хизматлар, шу жумладан, «Ўртасарой» карантин маркази ва Зангиота юқумли касалликлар шифохоналари очилган кундан эътиборан «Med Class Plus» компанияси томонидан кўрсатиб келинган.
Корхоналар ва ташкилотларнинг ягона давлат регистрига мувофиқ, «Med Class Plus» 2014 йил 29 декабрда рўйҳатдан ўтган. Асосчиси ва раҳбари Шерзод Рамазанов. Асосий фаолият тури — иккиламчи ҳом ашёни олиш учун металл бўлмаган чиқиндиларни саралаш ва қайта ишлаш (келажакда — хавфли чиқиндиларни йиғиш). Катталаштириш учун расмга босинг.
Корхона давлат харидлари тўғрисидаги қонун ҳужжатлари доирасида Санитария-эпидемиологик осойишталик агентили (СЭОА) билан тўғридан-тўғри шартнома тузган. Бу бош вазир Абдулла Арипов томонидан имзоланган махсус республика коронавирусга қарши кураш комиссиясининг 11-сонли баённомаси билан белгиланган.
28 март куни СЭОА «Med Class Plus» билан коронавирус ташхиси қўйилган ёки ушбу вирус юқтирганликда шубҳа қилинганлар даволанаётган муассасалардан тиббий чиқиндиларини олиб кетиш ва йўқ қилиш бўйича шартнома тузган. Келишув миқдори — 300 минг кг чиқиндиларни утилизация қилиш учун 2,9 млрд сўм (1 кг учун 9659 сўм).
Шу каби тузилган битимлар:
- 12 июнь — 600 минг кг чиқиндини йўқ қилиш учун 6,4 млрд сўм (1 кг учун 10681 сўм);
- 7 июль — 500 минг кг чиқинди учун 5,3 млрд сўм;
- 3 август — 500 минг кг чиқинди учун 5,3 млрд сўм;
- 3 август — 200 минг кг чиқинди учун 2,1 млрд сўм.
Шу билан бирга, махсус комиссиянинг 23 сентябрдаги 48-cонли баённомаси билан Соғлиқни сақлаш вазирлигининг кир ювиш, чиқиндиларни йиғиш, олиб кетиш ва йўқ қилиш бўйича «Pokiza Tozalash» компанияси билан давлат харидлари тўғрисидаги қонун ҳужжатлари доирасида тўғридан-тўғри шартнома тузиш таклифига рухсат берилган.
Экология қўмитаси
Экология қўмитаси матбуот котиби Бунёд Абдуллаевнинг тасдиқлашича, «Med Class Plus» утилизация қилиш бўйича самарали фаолият юритиб келган. Бироқ Вазирлар Маҳкамасининг баённомаси билан янги компания — «Pokiza Tozalash» танлангани боис корхона хизмат кўрсатишни тўхтатган.
««Pokiza Tozalash»да утилизация қиладиган печ йўқ эди. Якунда компания шифохона ўликхонаси олдида ташкил қилган қўлбола печда чиқиндиларни ёқишни бошлади. Катта ҳажм туфайли у бу ишни уддалай олмади, натижада ҳайдовчи тунда чиқиндиларни дарё бўйига олиб бориб ташлаган. Шу билан бирга, компания биринчи корхонанинг қопларидан фойдаланган», — деди Бунёд Абдуллаев.
СЭОА ходимлари Қуйичирчиқ тумани «Сурум» маҳалласига ташлаб кетилган чиқиндиларни йиғмоқда. Фото: Экология қўмитаси.
Унинг сўзларига кўра, тиббий чиқиндилари Қуйи Чирчиқ туманидан ташқари, Тошкент вилоятининг Зангиота ва Янгийўл туманларида ҳам топилган.
Бунёд Абдуллаев таъкидлашича, «Pokiza Tozalash» ўз фаолиятини бошлашдан олдин (муфель печи ёрдамида чиқиндиларни қайта ишлаш) экология экспертизасидан ўтмаган ва бу билан қонунчиликни бузган.
«Қўмита ҳузурида Давлат экология экспертиза маркази мавжуд бўлиб, унда қайта ишлаш имкониятларини баҳолаш учун компания экологик экспертизадан ўтиши керак эди. Лекин у ушбу талабни бажармади. Биз мазкур иш бўйича ҳужжатларни прокуратурага топширишни режалаштирмоқдамиз», — дея таъкидлади.
Қуйи Чирчиқ туманидаги «Сурум» маҳалласи. Фото: Экология қўмитаси.
Экология қўмитаси матбуот котиби тахминича, яқин орада тиббиёт чиқиндилари утилизацияси билан боғлиқ муаммо ҳал бўлмайди. Сабаби утилизация билан керакли техника ва қувват мавжуд бўлмаган «Pokiza Tozalash» компанияси шуғулланмоқда.
«Дарё бўйидаги чиқиндилар бўйича. Биз СЭОАга хат юбордик. Ҳозир чиқиндилар ташлаб кетилган ҳудуд тўлиқ текширилмоқда. Агар сув ростдан ҳам заҳарланган бўлса, ФВВга ҳудудни ўраб олиш ва сувни зарарсизлантириш бўйича мурожаат юборилади. Чунки, шифохонада коронавирус беморларидан ташқари, сил ва бошқа юқумли касалликлар билан оғриган беморлар ҳам даволанмоқда», — дея таъкидлади.
Бунёд Абдуллаев корхона ва унга яқин ҳудудга экология инспекторларидан икки нафари мониторинг қилиб бориши учун ажратилганини қўшимча қилди. Бундан ташқари, чиқиндиларни дарё бўйича ташлаб кетган ҳайдовчи базавий ҳисоблаш миқдорининг 5 баравари миқдорида (1,1 млн сўм) жаримага тортилган.
Med Class Plus
«Газета.uz» шунингдек, «Pokiza Tozalash» компаниясига қадар чиқиндиларни йўқ қилиш билан шуғулланган «Med Class Plus» корхонаси раҳбари Шерзод Рамазанов билан ҳам боғланди.
«Биз ўз фаолиятимизни одатдагидек олиб бордик, бироқ 27 сентябрдан Зангиота туманидаги шифохоналардан чиқиндиларни утилизация қилишни „Pokiza Tozalash“ компаниясига топшириш тўғрисида Вазирлар Маҳкамасининг баённомаси чиқди», — дея тасдиқлади Рамазанов.
Унинг тахминича, бу қарорни қабул қилишда муайян шахсларнинг манфаатдорлиги ҳисобга олинган. Сабаби чиқиндиларни чиқариб ташлашни ўрганиш жойида ўзини таништирмаган ва камераларсиз ҳоли суҳбатлашишни маъқул деб билган Вазирлар Маҳкамасининг ходими ҳам бўлган.
Зангиота туманидаги юқумли касалликлар шифохонасидан «Med Class Plus» ишчилари чиқиндиларни олиб кетишмоқда.
Тадбиркор қайд этишича, утилизация қилиш бўйича шартнома қўлга киритган рақобатдош компаниянинг қўлбола печи ишламай қолган. Шу муносабат билан 3 октябрда унга СЭОдан мурожаат қилишган.
«Менга Зангиотада чиқиндилар кўпайиб кетганини айтишди ва печларим борлигини ҳисобга олган ҳолда ёрдам беришимни сўрашди. Ҳозир менда 16 та печь ишламоқда. Яқин орада ишга тушадиган оғирлиги бир тонна келувчи яна 3 та печга буюртма бердим. Мен СЭОАга ёрдам беришга рози бўлдим, улар мен билан одамлар боғланишини айтди. Менга қўнғироқ қилишди ва умуман бошқа нарсаларни айтишди. Улар иккита печни сотишни сўрашди. Мен ёрдам беришга тайёр эканимни, аммо печларни сотмаслигимни айтдим. Натижада 9 октябрь куни Чирчиқ дарёси ва бошқа жойларга йиғилиб қолган чиқиндилар ташлаб кетилган», — деди тадбиркор.
Унинг сўзларига кўра, Зангиотадаги шифохоналардан кунига 5 тоннагача тиббий чиқиндилар келиб тушади. Унинг тахминича, беш-олти кун ичида 25−30 тонна утилизация қилинмаган чиқиндилар тўпланиб қолган. «Газета.uz»нинг воқеа билан яқиндан таниш манбаси ҳам 30 тоннагача чиқиндилар йиғилиб қолганини маълум қилди.
«Med Class Plus» ишчилари «Ўртасарой» карантин ҳудудидан чиқиндиларни олиб кетмоқда.
«15 октябрь куни бу ҳақда жамоатчиликка маълум бўлди. Яна улар тадбиркорлик этикасини ҳам бузишди. Маиший чиқиндилар менинг қопларимда чиқариб ташланган, бу билан менинг компаниям имиджига зарар етказишди», — деди «Med Class Plus» асосчиси.
«Тиббий чиқиндиларни қайта ишлаш бўйича ягона фирма фақат менда мавжуд эди. Мен ягона етказиб берувчи ҳисобланаман. Бу бизнес билан хоҳлаган одам шуғулланиши мумкин эди, лекин бунга ҳамма ҳам журъат қила олмаган. Менинг компаниям 2014 йилнинг декабрь ойида рўйхатдан ўтган, олти йил ичида мен тиббий чиқиндиларни утилизация қилиш бўйича самарали тизимни йўлга қўйдим. Мен ўзим Тошкент тиббиёт академиясини реаниматолог-шифокор мутахассислиги бўйича тамомлаганман», — дея таъкидлади у.
Тадбиркор Вазирлар Маҳкамасининг 27 мартдаги баённомаси билан «Med Class Plus» чиқиндиларни утилизация қилиш учун танланганини айтди. Унинг сўзларига кўра, ўшанда кўпчилик коронавирус юқтириб олиш қўрқуви туфайли бу соҳада ишлашдан чўчишган.
«Биз етти нафар ишчимиз билан икки ой чиқиндиларни йўқ қилиш учун корхонада яшадик ва ишладик… Кейин ишчилар сони ошди, бизга «Ўртасарой»даги (карантин ҳудуди) объектни беришди. Ҳозир 80 дан ортиқ киши ишламоқда. 10 та техникамиз бор», — дея сўзлаб берди Шерзод Рамазанов.
«Med Class Plus» раҳбарининг айтишича, унинг фаолиятини «оғзаки буйруқлар билан» тўхтатишга уринишлар бўлган (аниқ кимлиги очиқланмади), лекин у ҳужжатли асослар сўраган. Якунда «Pokiza Tozalash» Вазирлар Маҳкамасининг баённомасига киритилган ва 27 сенятбрдан ўз фаолиятини юрита бошлаган.
Тадбиркор маълум қилишича, аввал бошданоқ «Med Class Plus» утилизация печларини Зангиота туманида шифохоналар яқинида ўрнатишни режалаштирган, лекин унга бунинг учун рухсат беришмаган. Шунинг учун компания ишчилари маиший чиқиндиларни ёқиш учун ўзининг Янгийўлдаги заводига олиб кетишган. Шу билан бирга, «Pokiza Tozalash» шифохонанинг патологик анатомия бўлими ёнида ўз печларини ўрнатди. Бунинг оқибатида маҳаллий аҳолида вафот этганларнинг жасадлари ёқилаётгандек таассурот ҳосил бўлган.
Pokiza Tozalash
КТЯДРга мувофиқ, «Pokiza Tozalash» Тошкентнинг Олмазор туманида 2020 йилнинг 3 июль санасида 100 млн сўм устав фонди билан рўйхатдан ўтган. Компаниянинг асосий фаолият тури — йиғиштириш бўйича хизматларнинг бошқа тури. Унининг асосчиси ва раҳбари сифатида Шохида Саидакбаровна Рахматуллаева кўрсатилган.
«Pokiza Tozalash» иш бошқарувчиси Саидакбар Акбаров Экология қўмитаси баёнотини рад этиб, Чирчиқ дарёси бўйида топилган тиббий чиқиндилар Зангиота шифохоналарига тегишли эмаслигини қайд этди.
«25 сентябрдан буён биз синов режимида ишлаяпмиз. Чиқиндиларни ёқиш ва ишчиларни ўз ҳисобимиздан ишлатиш орқали ўтган вақт давомида давлат бюджети учун 1 млрд сўмдан кўпроқ маблағни иқтисод қилдик. Бизда чиқиндиларни у ерга олиб бориш ва ташлаб кетиш учун ҳеч қандай сабаб йўқ. Пандемия шароитида, у ерда нима бўлаётганини ўз кўзимиз билан кўра туриб, биз бундан йўл тутмаймиз», — дея арз қилди.
Унинг сўзларига кўра, Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш бошқармаси айбловларини тасдиқловчи даллиларни тақдим эта олмаган.
«Айтишларича чиқиндилар Зангиотадан экан. Билмадим, балки Зангиота яқин бўлгани учун шундай дейишгандир… Воқеа жойида чиқиндилар бизники эмаслигини айтдик. Бизга жавобан бу жой Зангиотага яқин эканини айтишди… Биз бу чиқиндиларни ўз печларимизда ёқиб юборганмиз. Сабаби — биз касаллик тарқалишини хоҳламадик ва чиқиндиларни ёқиш учун олиб кетдик. Кейин улар утилизация қилинган чиқиндилар тўла печимизни кўришди», — дея таъкидлади иш бошқарувчи.
«Pokiza Tozalash» вакили шунингдек, синов муддати бир ойни ташкил этишини қайд этди.
«Биз шартномасиз ишлаяпмиз. Шунақа буйруқ келди. У ерда аллақачон давлат томонидан муфель печи қуриб битказилган эди. Бизни печь ҳозир қурилмоқда. Бизга давлатга тегишли печни ишлатиб, синовдан ўтказиш ва мамлакатга ёрдам беришни айтишди. Шу вақтга қадар биз 1 млрд 700 минг сўмни иқтисод қилдик. Биз давлатимизга фидокорона хизмат қилишда давом этамиз», — деди у.
Саидакбар Акбаров таъкидлашича, бюджет маблағларини иқтисод қилиш мақсадида «Pokiza Tozalash» компанияси Зангиотадаги шифохона ҳудудида жойлашган муфель печини ишлатиш бўйича таклиф билан чиққан.
«Синов муддатига тугагач, ҳудо хоҳласа бизда шартнома бўлади. Эртага биз ўзимиз қурган 10 тонналик печь очилиши кутилмоқда. Ускуналарни хориж давлатларидан олиб келиб, шу ерда йиғдик. Давлатга тегишли печь қаердан келганини билмайман», — дея қайд этди.
Фото: Расул Кушербаев / Telegram.
Зангиота шифохоналарида йиғилиб қолган 25−30 тонналик тиббий чиқиндилар масаласи бўйича компания иш бошқарувчиси, — «бунақа бўлиши мумкин эмас», — дея жавоб қайтарди.
Давлат харидлари сайти маълумотларига қараганда, Зангиотадаги 2-сонли шифохона октябрь бошида «Pokiza Tozalash» компанияси билан тозалаш, дезинфекция қилиш, кийим-кечак ва чойшабларни дазмоллаш учун тўғридан-тўғри шартнома имзолаган. Битимнинг умумий миқдори (1, 2) 1,6 млрд сўмга яқинни ташкил этмоқда.
24 октябрь куни ССВ томонидан Зангиотадаги шифохоналарда тиббий чиқиндилар қай тартибда йўқ қилиниши бўйича ахборот бериш мақсадида пресс-тур ташкил этилган. Kun.uz нашрининг маълум қилишича, эпидемиолог Моҳигул Мусабекова шифохонада тўпланадиган чиқиндилар 3 хил — юмшоқ, қаттиқ ва кесилувчи-санчилувчи асбоблардан иборат бўлиши ва уларнинг ҳар бири аввалига махсус контейнерларга жойланишини таъкидлаган.
«Ҳар бири мослаштирилган идишларга солинганидан кейин, устига дезинфикцияловчи восита қуйилади озроқ, сўнгра оғзи зичлаб ёпилади, қоплар бўғиб боғланади ва устидан яна дезинфекцияловчи восита сепилади. Ана ундан кейин ташқарига, ҳар бир блокни олдига белгиланган жойга олиб чиқилади. Шифохонада чиқиндилар шу тарзда кунига уч марта олиб чиқилади. Шундан сўнг белгиланган вақтда махсус транспортда олиб кетилиб, муфель печларда йўқотилади», — деди эпидемиолог.
Унинг сўзларига кўра, муфель печлари шифохона билан бирга қурила бошлаган. Муфель печ қуриб битказилгунича эса махсус инсенватор, Med Class Plus корхонаси олиб кетган.
«Pokiza Tozalash» иш юритувчиси Саидакбар Аброрхўжаев 25 сентябрдан бери икки тонналик печда синов муддати ҳисобидан чиқиндиларни ёқиб, йўқ қилиб келаётганини, улар билан ҳамкорликда «Med сlass plus» корхонаси ҳам борлигини маълум қилган. (Аввалроқ «Med сlass plus» раҳбари Шерзод Рамазанов Вазирлар Маҳкамасининг 11-сонли баённомаси билан 27 сентябрдан чиқиндилар утилизацияси Pokiza Tozalash компаниясига топширилганини тасдиқлаганди — таҳририят.)
Саидакбар Аброрхўжаев шунингдек, бу печь шифохона ҳисобидан қуриб битказилгани, давлат бюджетини тежаш мақсадида ушбу шифохона ҳудудида шу печлар қурилгани ва буни синов муддатида синаб кўрганини таъкидлаган.
«Лекин бу бизнинг талабга жавоб беролмагани учун каттароқ печь қуришга тўғри келди. Сабаби олдинги печнинг ичига бир вақтнинг ўзида 2,5 тонна чиқиндини солиб бўлмайди. Катта печнинг ичига эса бир вақтда 5 тоннагача чиқинди солиш имконияти бор. Бу орқали шифохонадан чиқадиган чиқиндиларни бирдан ёқиб юбориб, ҳеч қаерда тўпланиб қолмаслигини таъминлашга эришиш мумкин. Ҳудуддан ташқарига ҳеч қачон чиқинди чиқмаган. „Med Class Plus“ корхонаси билан ҳамкорликда бунинг имкониятини қиляпмиз. Чиқиндилар корхонанинг ҳамма томони ёпиқ махсус машиналарида олиб чиқиб кетилади», — дея таъкидлаган.
Эпидемиолог Моҳигул Мусабекова бундай пайтда асоссиз маълумотларни бу ердаги маълумотлар билан аралаштириш керак эмаслигини айтган. Шу билан бирга, чиқиндиларни йўқ қилиш тартиби қандай йўлга қўйилганига урғу бериб, ижтимоий тармоқларда тарқалган маълумотлардан фарқли ўлароқ, бу ердаги ҳолат бошқача эканига эътибор қаратган.
«Айтмоқчиманки, шу маълумотларни бошқача равишда талқин қилиб, айнан Зангиотадан чиқиб кетган чиқинди, деган тўхтамга олиб келган маълумот берувчиларни биз инсофга чақирган бўлардик. Чунки иш ҳажмидан келиб чиққан ҳолда ҳар доим бу ишлар назоратимизда бўлиб келган», — деди у.
Эслатиб ўтамиз, мақола аввалида «Med Class Plus» раҳбари Шерзод Рамазанов Зангиотадаги шифохоналардан кунига 5 тоннагача тиббий чиқиндилар келиб тушишини айтганди. У тахминан, беш-олти кун ичида 25−30 тонна утилизация қилинмаган чиқиндилар тўпланиб қолганини ҳам қўшимча қилган. Ўшанда «Газета.uz»нинг воқеа билан яқиндан таниш бўлган манбаси ҳам 30 тоннагача чиқиндилар йиғилиб қолганини маълум қилган. «Pokiza Tozalash» иш юритувчиси Саидакбар Аброрхўжаев эса шифохона ҳудудида қурилган муфель печга 2,5 тонна ҳам чиқинди сиғмаслигини тасдиқлаган.
«Газета.uz» таҳририяти мазкур масала бўйича аниқ маълумот тақдим этишини сўраб Соғлиқни сақлаш вазирлигига сўров юборди.
