Ўзбекистонда юридик шахсларнинг жиноий жавобгарлиги институтини жорий этиш режалаштирилмоқда. Бу ҳақда адлия вазири Русланбек Давлетов 11 сентябрь куни бўлиб ўтган матбуот анжуманида «Газета.uz» саволига жавоб берар экан маълум қилди.

Бугунги кунда Ўзбекистонда фақат жисмоний шахслар жиноий жавобгарликка тортилиши мумкин, юридик шахслар (компаниялар) эса жиноят субъекти эмас ва фақат маъмурий жавобгарликка тортилади. Ушбу амалиёт бошқа мамлакатларда ҳам бўлган, аммо вақт ўтиши билан у ўзгаришни бошлади. Масалан, Буюк Британияда порахўрлик тўғрисидаги қонунда компаниялар пора бериш ҳаракатининг олдини олмагани учун жавобгарликка тортилади.

Русланбек Давлетовнинг фикрига кўра, Ўзбекистондаги корпоратив жавобгарлик ривожланмасдан қолмоқда.

«Бугунги кунда Ўзбекистонда корпоратив жавобгарлик ривожланмай қолган. Ҳамма нарса маъмурий жавобгарлик, жиноий жавобгарлик — жисмоний шахслар учун. Шахсга эмас, компанияга нисбатан корпоратив жавобгарлик ривожланиши керак. Шунда масъулия бўлади. Ҳаттоки коррупция масалаларида ҳам жиноят ҳуқуқида корпоратив жиноий жавобгарликни ривожлантириш керак», — деди у.

Адлия вазирлиги раҳбари Ўзбекистон телекоммуникация соҳасидаги коррупцион можарони мисол қилиб келтирди. Ўшанда мобил операторларининг асосий компаниялари АҚШ ва Нидерландия ҳукуматларига йирик миқдорда жарима тўлаган эди.

«Мана, бизда Ucell ва бошқа компаниялар билан бўлган ишларда кўрдиларингиз-ку. Америка нима қилди? Ҳаммасини, керак бўлса, тиззасига ўтқизиб қўйди. Компаниялар миллиардлаб (доллар) жарима тўлади. Шунинг учун биз интеллектуал мулк соҳасида ҳам корпоратив жавобгарликни ривожлантиришимиз керак», — деди Русланбек Давлетов.

Бир неча йил муқаддам АҚШ регуляторлари Россиянинг МТС алоқа оператори, Veon (собиқ ВимпелКом, Беелине бренди) ва Шветсия Телиа (аввал — VimpelCom, Beeline бренди), Швециянинг Telia (аввал — TeliaSonera, Ucell бренди) компанияларига қарши коррупцияга қарши терговларни бошлаган эди. Америка ҳукуматининг фикрига кўра, компаниялар мамлакатнинг телекоммуникация бозорига кириш учун «Ўзбекистоннинг собиқ президентининг оиласи билан боғлиқ» тузилмаларга пора берган.

Натижада, 2019 йил март ойида МТС келишув битимини тузди ва АҚШ ҳукуматига 850 миллион доллар миқдорида жарима тўлашга рози бўлди. Veon АҚШга 2016 йил февраль ойида тинчлик шартномаси шартларига биноан 795 миллион доллар миқдорида жарима тўлади. Telia эса 2017 йил сентябрь ойида АҚШ ва Голландия расмийларига 965 миллион доллар тўлади.