O‘zbekistonda moped va skuterlarni boshqarish uchun yangi talablar joriy etilmoqda. 1-martga qadar ular yo‘l harakati xavfsizligi organlarida ro‘yxatdan o‘tishi, davlat raqamlari va “A” toifali haydovchilik guvohnomasini olishlari kerak, deya xabar beradi IIV YHXX.
Yo‘l harakati qoidalarida nima o‘zgardi?
O‘tgan yilning 17-iyulida Vazirlar Mahkamasining 429-son qarori bilan Yo‘l harakati qoidalariga moped va skuterlar velosipedga teng hisoblanmasligiga oid o‘zgartirishlar kiritildi. Ilgari ular velosiped yo‘llari bo‘ylab (agar mavjud bo‘lsa) yoki yo‘l chetida harakat qilishi kerak edi. Ular ko‘p yo‘lakli yo‘llarni kesib o‘ta olmasdi, chapga burilib, bir yo‘nalishdagi ikki yoki undan ortiq qatorli yo‘llarda burilish qila olmasdi.
O‘zgarishlardan so‘ng mopedlar va skuterlarga avtomobil va mototsikllarga o‘xshash huquqlar berildi. Endi ularning haydovchilariga quyidagilar mumkin:
- yo‘lning istalgan bo‘lagi bo‘ylab harakatlanish;
- ko‘p qatorli yo‘llarda chapga burilish va burilish;
- boshqa transport vositalari uchun belgilangan umumiy huquq va majburiyatlardan foydalanish, ya’ni ular velosipedlar toifasidan chiqarildi va avtomobillar toifasiga kiritildi.
Haydovchilik guvohnomasi
Xavfsiz harakatlanish uchun moped va skuter haydovchilari yo‘l harakati qoidalarini bilishi va ularga rioya etishi shart, shuning uchun Vazirlar Mahkamasining 2024-yil 9-avgustdagi 493-son qaroriga asosan ular malaka oshirishdan o‘tishi va “A” toifasidagi haydovchilik guvohnomasiga ega bo‘lishi shart.
1-martdan boshlab “A” toifali haydovchilik guvohnomasisiz moped yoki skuter haydash taqiqlanadi.
Ro‘yxatdan o‘tish va davlai raqami
IIV mart oyida moped va skuterlarni ro‘yxatga olish bo‘yicha qaror loyihasini taqdim etdi. O‘shanda 1-iyuldan skuter va mopedlarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish hamda davlat raqamlarini berishni joriy etish, 2025-yildan esa ularni ro‘yxatdan o‘tkazmasdan boshqarishni taqiqlash rejalashtirilayotgandi.
Hukumatning 17-iyuldagi qarori bilan moped va skuterlarni ro‘yxatdan o‘tkazish majburiy bo‘ldi. Talab 2025-yil 1-martdan kuchga kiradi.
YHXX o‘zgartirishlar zaruriyatini quyidagi omillar bilan izohladi:
- mopedlar va skuterlarni ro‘yxatdan o‘tkazish ularni to‘g‘ri qayd etish va egalari bilan bog‘lash imkonini beradi;
- raqamlarning mavjudligi qoidabuzarlarni aniqlashni osonlashtiradi. Videokuzatuv kameralari va patrul xizmati xodimlari huquqbuzarliklarni samarali qayd etish imkoniyatiga ega bo‘ladi;
- ko‘pincha mopedlar va skuterlar haydovchilari svetoforlar, yo‘l belgilari va belgilariga e’tibor bermay, favqulodda vaziyatlarni keltirib chiqaradi. Ro‘yxatga olish va shaxsni aniqlash bunday holatlarni kamaytirishga yordam beradi.
Vaqtinchalik nizom
O‘tgan yilning 8-iyulida hukumat qarori bilan 2025-yil 18-oktabrdan 28-fevralgacha amalda bo‘lgan moped va skuterlarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi vaqtinchalik nizom tasdiqlangandi.
Dvigatel hajmi 25 dan 50 kub santimetrgacha bo‘lgan yoki elektr motorining quvvati 0,25 dan 4 kVt gacha va maksimal tezligi 25 dan 50 km/soatgacha bo‘lgan mopedlar va skuterlarni majburiy davlat ro‘yxatidan o‘tkazish va davlat raqamlarini berish joriy etilmoqda.
Yuqorida ta’kidlanganidek, 1-martdan boshlab bunday transport vositalarini boshqarish faqat “A” toifali haydovchilik guvohnomasiga ega bo‘lgan taqdirdagina mumkin bo‘ladi.
Ro‘yxatga olish O‘zbekiston IIV YHXX hududiy ro‘yxatga olish va imtihondan o‘tkazish bo‘limlari tomonidan amalga oshiriladi.
Ro‘yxatdan o‘tish uchun egalari quyidagi hujjatlarni taqdim etishi kerak:
- Moped yoki skuter egasining yoki vakilning shaxsini tasdiqlovchi hujjat, shuningdek, egasi tomonidan berilgan ishonchnoma (agar vakil bo‘lsa);
- Moped yoki skuter egasi yoki vakilining belgilangan shakldagi arizasi;
- Savdo tashkilotlari (ishlab chiqaruvchi, uning vakili yoki vositachi, masalan, distribyutor yoki diler) tomonidan chiqarilgan, moped yoki skuterning texnik tavsiflarini (model, ramka va dvigatelning identifikatsiya raqamlari, dvigatel kuchi, to‘liq og‘irligi va boshqa ma’lumotlarni) o‘z ichiga olgan hujjat, agar mavjud bo‘lsa;
- Moped yoki skuterga egalik huquqini yoki boshqa mulkiy huquqlarni tasdiqlovchi hujjat yoki, agar mavjud bo‘lsa, sotib olinganini tasdiqlovchi hujjat;
- Moped yoki skuterni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish, ro‘yxatdan o‘tkazish raqami va ro‘yxatdan o‘tkazish guvohnomasini berish uchun yig‘im to‘langanini tasdiqlovchi bank to‘lov hujjati (elektron to‘lov tizimlari orqali to‘lov amalga oshirilgan hollar bundan mustasno).
Muayyan hujjatlar yetishmayotgan hollarda tushuntirish xati taqdim etiladi.
Avtomobillar texnik xususiyatlar bo‘yicha tekshiriladi va o‘g‘irlangan transport vositalarining ma’lumotlar bazasi bilan taqqoslanadi.
O‘zbekistonga olib kirilayotgan moped va skuterlar Bojxona qo‘mitasi bilan ma’lumot almashish tizimi orqali hisobga olinadi.
Agar moped yoki skuter birlik raqamlarining haqiqiyligiga shubha tug‘ilsa, transport vositasi ekspertiza uchun yuboriladi. Agar qonunbuzarliklar aniqlansa, materiallar tergov organlariga o‘tkaziladi.
Nizom 28-fevralgacha amal qiladi, 1-martdan boshlab ro‘yxatga olish Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 11-sentabrdagi (683-son) qarori asosida bo‘ladi, ya’ni ro‘yxatdan o‘tish joyida haydovchidan savdo korxonasi tomonidan berilgan hisob-faktura talab qilinadi.
Mopedlar va skuterlarni ro‘yxatdan o‘tkazish xarajatlari
Ariza berish va hujjatlarni topshirish — 37 500 so‘m.
- 1. Davlat raqami — 562 500 so‘m.
- 2. Texnik pasport — 262 500 so‘m.
- 3. Ro‘yxatdan o‘tish — 562 500 so‘m.
Jami: 1 420 000 so‘m
Bundan tashqari, litsenziya olishni xohlovchilar haydovchilik maktabida malaka oshirishi kerak. Litsenziyalashda keskin talablar joriy etilgani sababli butun mamlakatdagi maktablar ommaviy yopilayotgani haqida yozgan edik. O‘qish narxi keskin oshgan.
Keyin imtihon markazida imtihon topshirish kerak, 20-yanvardan uning narxi 1 million so‘m: nazariya uchun 500 ming, amaliyot uchun 500 ming so‘m (qayta topshirilsa, narx 600 ming so‘mgacha ko‘tariladi).
Moped va skuter o‘rtasidagi farq nima?
Moped — maksimal tezligi soatiga 25 dan 50 km/soatgacha, dvigatel hajmi 25 dan 50 kub santimetrgacha bo‘lgan transport vositasi.
Skuter — 0,25 dan 4 kVt gacha quvvatga ega va 25 dan 50 km/soatgacha tezlikka ega bo‘lgan elektr motorli transport vositasi.
Kuchliroq elektr transport vositalari elektr mototsikllar hisoblanadi.