Yashnobod politexnika kasb-hunar kollejida ikkinchi kursda o'qiyotganimda koreys madaniyatiga qiziqib qolganman. Tarixiy film va doramalarni (Sharqiy Osiyo teleseriallarning umumiy nomi — tahr.) tomosha qilib, k-pop (Janubiy Koreya estradasi janri — tahr.) musiqasini tinglar, koreys milliy taomlarini tayyorlashga harakat qilardim. Keyinroq koreys tili kurslariga qatnab, universitetga o'qishga kirguncha tilni bazaviy darajada o'zlashtirdim.

Chet elda ta'lim olish maqsadida 1+3 dasturi asosidagi o'qishga kirishga qaror qildim. Bunday dastur Koreya universitetlarining O'zbekistonda faoliyat yurituvchi filiallarida bir yil, so'ng uch yil Janubiy Koreyada o'qishni nazarda tutadi. Shuningdek, Koreya universitetlarining Toshkentdagi filiallarida 2+2 va 3+1 dasturlari ham mavjud. Universitet tanlash bo'yicha menda uchta variant bor edi: Yodju texnika instituti, Puchon universiteti va Ulsan universiteti. Meni qiziqtirgan "Dasturlash va robototexnika" yo'nalishi esa ularning faqat bittasi — Ulsan universiteti (University of Ulsan)da o'qitilardi.

Koreya universitetlariga hujjatlar qabuli yiliga ikki marta: bahor va kuzgi semestrlarda, o'qish boshlanishidan bir-ikki oy avval ochiladi. Misol uchun, o'qish sentabrda boshlanadigan universitetlarga ariza iyulda, eng yaxshi universitetlarga esa umuman olti oy oldin topshirilishi kerak. Hali ochilganiga ko'p bo'lmagani bois, mening universitetimda ta'lim oktabr oyida boshlandi.

2018-yil yozining oxirida ariza topshirib, suhbatdan muvaffaqiyatli o'tdim — til va informatikani bilishim foyda berdi.

Birinchi yili Ulsan universitetining Toshkent axborot texnologiyalari kasb-hunar kolleji (TPKIT)da joylashgan filialida o'qidik. Bizga dasturlash va koreys tili asoslaridan ta'lim berishdi. Ikkinchi semestr oxirida talabalarning bilimini tekshirish uchun Koreyadan professorlar taklif etildi. Ular darslarda ishimizni kuzatib, suhbatlar o'tkazib, eng yaxshi talabalarni saralab oldi.

Suhbatdan o'tgan talabalar ro'yxati iyulda universitet saytida e'lon qildi . Shundan so'ng viza olish uchun ikki hafta hujjat to'pladim.

Janubiy Koreya elchixonasida bizni qayta suhbatdan va to'liq tibbiy ko'rikdan o'tkazishdi. Ba'zilar suhbat natijasi yoki salomatligi tufayli viza olishda muammolarga duch keldi. Hujjatlarim Janubiy Koreyaga ketishimga bor-yo'g'i bir hafta qolganida tayyor bo'ldi. Shunday qilib, 2019-yil 9-sentabr kuni Seulga uchib ketdim.

Aeroportda bizni ko'ngilli talabalar bilan to'la avtobus kutib oldi. Bu yerga kelgan birinchi kurs talabalarning har biriga ikkinchi yo uchinchi kurs talabalaridan "murabbiy" biriktiriladi. "Murabbiy"lar yangi kelganlarning moslashishiga yordam berish bilan birga birinchi semestrdagi o'zlashtirishni ham kuzatib boradi. Buning uchun ularga ta'lim bonuslari beriladi. Menga biriktirilgan ikkinchi kurs talabasi kampus bo'ylab ekskursiya uyushtirib, turar joyim bilan tanishtirgan.

Yotoqxonada qulay yashash uchun barcha sharoit bor. Har bir xonada hammom, hojatxona, barcha qavatlarda kir yuvish xonalari va umumiy oshxona mavjud. Birinchi qavat talabalar uchun ajratilgan bo'lib, u yerda dars qilish mumkin.

Bizni xonalarga ikki kishidan joylashtirishdi. Menga omad kulib boqib, o'zbekistonlik dugonam bilan bir xonaga tushdim. Ko'p hollarda mahalliy talaba xonadosh bo'ladi — chet ellik talaba yangi mamlakatga tezroq ko'nikib ketishi va koreys tili bilan muntazam shug'ullanishi uchun shunday qilinadi.

Bir butun guruh bo'lib borganimiz uchun bizni ajratib o'tirishmadi. Biz darslarga xuddi O'zbekistondagidek tarkibda qatnayverdik va boshida Koreyada ekanimiz ham unchalik sezilmadi. Darslar kelganimizning ertasigayoq boshlangan edi.

Koreya ta'lim tizimi Yevropa standartlariga to'liq mos keladi. Aksariyat universitetlar xususiy. Ular o'rtasidagi raqobat xuddi ta'lim sifati kabi yuksak darajada. Talablari qat'iy ekani tufayli ham koreys universitetlarining diplomlari butun dunyoda tan olinadi.

Bakalavriat odatda to'rt yil davom etadi. O'quv yilini shartli ravishda ikki semestrga bo'lish mumkin — ular mart va sentabrda boshlanadi. Qishki ta'til uch oy davom etsa-da, ko'pincha dekabr oyida imtihonlar bo'lib o'tadi. Yozgi ta'til ikki oy — odatda iyul va avgustga to'g'ri keladi.

Darslar tong soat 10:00 dan boshlanib — orada tushlik uchun bir soatlik tanaffus bilan — kech 18:00 gacha davom etishi mumkin.

O'qishni muvaffaqiyatli tamomlab, diplom olish uchun kamida 130 kredit to'plash kerak. Agar talaba ularni to'play olmasa, u yo ta'til payti kerakli fanlar bo'yicha o'qiydi, yoki yana bir semestr uchun qaytadan to'lov qiladi. Bitta fan narxi 55 dollardan boshlanadi. Bunaqasi — semestrni qayta o'qish — kamdan-kam bo'ladi, chunki universitetda talabalarning o'zlashtirishini nazorat qiluvchi maxsus bo'lim bor. Agar kimdir biror kurs bo'yicha yetarlicha ball to'play olmagani aniqlansa, u chaqirilib, ballni qanday olishi mumkinligi tushuntiriladi.

Darslarda qatnashish ham o'zlashtirishga ta'sir qiladi. Har bir talabaning telefoniga maxsus mobil dastur o'rnatiladi, bu dastur orqali o'qituvchi darsga kelgan-kelmaganlar haqida avtomatik tarzda xabar topadi. Rahbariyat davomatni shu tariqa nazorat qiladi. Uy vazifasini bajarish ham shunga o'xshash tizim bo'yicha ishlaydi — siz uni o'z vaqtida topshirmasangiz, sizga imtihonlarni topshirish uchun ruxsat berilmasligi mumkin — bunda hech qanday bahona sizni qutqarmaydi.

Semestr davomida talabalar oraliq va yakuniy imtihonlar topshiradi. Baholar jahon miqyosida tan olingan GPA (Grade Point Average) tizimi bo'yicha qo'yiladi, bunda eng past ball 1,0 — D, eng yuqori ball esa 4,5 — A+ hisoblanadi, baho ololmaganlarga F qo'yiladi.

Chet ellik talabalar universitetning stipendiya va grantlariga da'vogarlik qilishi mumkin. A'lochi talabalarga har oyda 300−400 dollar stipendiya beriladi. Bu summa kundalik xarajatlar uchun bemalol yetadi.

Mamlakat hukumati Global Korea Scholarship dasturi doirasida to'rt yil davomida barcha o'qish va yashash xarajatlari to'liq qoplanadigan stipendiyalarni taqdim etadi. Ushbu stipendiyani olish uchun nafaqat yaxshi o'qish, balki universitet hayotida ham faol ishtirok etish kerak.

Hamma darslar koreys tilida olib borilsa-da,ingliz tilidagi dastur ham bor. O'qituvchilar jiddiy saralashdan o'tadi va eng yaxshilargina universitetlarda ishlash huquqini qo'lga kiritadi. Semestr davomida ularni rahbariyat nazorat qilib turadi. Misol uchun, talaba semestr uchun yakuniy bahosini ko'rishdan avval o'z o'qituvchisi va u dars beradigan fan haqida anonim sharh qoldirishi lozim . Bildirilgan fikr-mulohazalar e'tiborsiz qoldirilmaydi. Universitet saytida e'lon qilinadigan ushbu baholar asosida keyinchalik boshqa talabalar o'ziga o'qituvchi tanlashi mumkin.

O'zbekiston universitetlarda ham shunday tizim joriy qilinsa yomon bo'lmasdi, deb o'ylayman. O'zbekiston ta'lim tizimidagi jiddiy muammolardan biri bu — malakali kadrlarning yetishmasligi. Ko'pincha o'qituvchi yetarli darajada malakali emas yoki o'zi yaxshi bilmaydigan fanni o'qitadi. Oqibatda o'quvchilar mavzuni tushunishga qiynaldi, ishtiyoq pasayadi.

Janubiy Koreyada har bir o'qituvchi talabalarga o'z fanini sidqidildan yetkazib berishga intiladi, o'tilgan mavzuni tushuntirish va uyga vazifani qabul qilib olish uchun darsdan keyin qolishga ham doim tayyor.

Koreyadagi universitetlar juda katta hududni egallaydi. Ular kampuslarda joylashgan bo'lib, u yerda oshxona, kutubxona va yotoqxonadan tortib, bog' va yopiq muz maydonchasigacha hamma narsa bor. Qolaversa, turli xil sport to'garaklari, hobbilar bo'yicha klublar ham bor. Universitet yoqimli — o'qishga sho'ng'ish uchun ideal muhit yaratilgan.

Rahbariyat talabalarning ijtimoiy hayoti sifati haqida qayg'uradi. Har yili universitetlar mahalliy yulduzlarni taklif qiladi va konsertlar o'tkazadi, festivallar o'tkaziladi, talabalar esa ko'pincha imtihonlardan so'ng ziyofat uyushtiradi. Har semestrda bir universitetlararo chempionatlar o'tkaziladi, g'oliblar pul mukofoti va turli buyumlar bilan taqdirlanadi. Bu hatto sportga qiziqmaydigan talabalarni o'ziga qaratadi.

Talaba kartasi alohida e'tiborga loyiq. Unga stipendiya tushadi, bonuslar yig'iladi. Oziq-ovqat do'konida yoki tibbiyot muassasasida turli chegirmalar beradi. Karta bilan avtobus yoki poyezd chiptasini yarim puliga sotib olish mumkin, bu esa sayohatni yanada qulayroq qiladi.

Biz bu imkoniyatdan faol foydalanib, Janubiy Koreyaning ko'plab viloyatlariga safar qildik. 3,5 yillik o'qish davomida Koreyaning deyarli barcha katta shaharlarida bo'ldim. Zamonaviy Seul, tarixiy Tegu va Pusan kurorti eng sevimli joylarimga aylandi. Ulsanni ham yaxshi ko'raman — u Yapon dengizi bo'yida joylashgan. Darslardan keyin biz tez-tez sohil bo'ylab sayr qilar, pikniklar uyushtirardik.

Koreyada restoran va bar madaniyati juda rivojlangan.Bu yerda instagrambop interer va taomlarni o'zida mujassam qilgan maskanlar serob, o'ziga xos ichimligu shirinliklari bilan ma'lum, ajoyib muhitga ega qahvaxonalarning bir tumanda jamlangani esa hayratlantiradi. Har kuni yangi joyni kashf qilish mumkin.

Gastronomik bozorlarda tanlov kattaligiga qaramay, o'ziga xos bo'lgan koreys oshxonasi hammaga ham birdek ma'qul kelavermaydi. Eng mashhur taomlar cho'chqa go'shtidan tayyorlangani bois biz universitet oshxonasi va ko'chadagi tamaddixonalardan ko'ra ovqat yetkazib berish xizmatlarini afzal ko'rardik. Yotoqxonadan kvartiraga ko'chib chiqqach, bozor qilib, o'zimiz ovqat pishiradigan bo'ldik.

Ushbu mamlakatning yana bir afzalligi — chet ellik talabalarning haftasiga 20 soatgacha ishlashiga qonuniy jihatdan ruxsat berilgan. Bu oyiga taxminan 1000 dollar daromad keltirishi mumkin. O'zim birinchi semestrda to'yxonada ofitsiant bo'lib ishladim, keyin kafeda barista, so'ngra universitet ma'muriyatida professor assistenti bo'lib ishga kirdim.

Eng yaxshi universitetlarda o'qish yoki ish bilan bog'liq har qanday masalalarda sizga yordam beradigan International Office bo'ladi. Agar sizga yarim kunlik ish kerak bo'lsa, ushbu bo'limga murojaat qilasiz. Tashabbus rag'batlantiriladi.

Koreyada o'qigan yillarim davomida hayotim juda o'zgardi. Atrofimda butunlay boshqacha fikrlash qobiliyatiga va qadriyatlarga ega odamlar bor edi. Ular bilan suhbatlashib, ko'p narsalarni o'zim uchun qaytadan kashf qildim, dunyoga boshqacha nazar solishni, sayohat qilishni boshladim. Yangi do'stlar orttirdim, yangi sevimli mashg'ulotlarim paydo bo'ldi, shuningdek, yordam berishga shay bo'lganlar har doim ham yonimda bo'lmasligi va aksariyat hollarda qiyinchiliklarga o'zim yechim topishim kerakligini angladim.

Uyingizdan uzoqda mustaqil bo'la boshlaysiz, qaror qabul qilishni o'rganasiz va hayotiy tajribangiz ortadi. Shuning uchun bo'lsa kerak, xorijda yashaganlarning ko'pchiligi butunlay boshqa odam bo'lib qaytadi. Men ham bu borada istisno emasman.

Xorijiy oliy o'quv yurtlariga endigina o'qishga kirganlarga maslahatim shuki, universitetdagi vaqtingizni behuda o'tkazmang — o'qing, ish topishda haqiqatan ham qo'l keladigan zamonaviy bilimlar egasiga aylaning. Sabrli bo'ling va o'zingizni rivojlantirishga imkon qadar ko'proq vaqt ajrating — bunday imkoniyat boshqa bo'lmasligi mumkin.