Ukraina prezidenti devonining rahbari Andrey Yermak Ozarbayjonning Haqqin.az axborot-tahliliy portali uchun o‘z mulohazasini yozdi. Maqola Markaziy Osiyo mamlakatlariga bag‘ishlangan va qaratilgan. Xuddi shu maqolani tilida Turkiyaning Daily Sabah gazetasi ingliz tilida e’lon qildi.
Materialda Andrey Yermak Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi 2014-yilgacha bo‘lgan munosabatlar hamda Markaziy Osiyo mintaqasi davlatlari o‘rtasidagi o‘xshashliklarni keltirib, metropoliya ta’siridan chiqib ketmoqchi bo‘lgan davlat yuqori narx to‘lashga majbur bo‘layotganini qayd etadi.
“Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi xalqaro munosabatlarni Rossiya bosqinchilik huquqidan foydalangan holda “Yevropa konserti”ning yetakchi “dirijyori” bo‘lib, Markaziy Osiyoda “Buyuk o‘yin”ni muvaffaqiyatli o‘ynagan XIX asrga qaytarishga qaratilgan yana bir qadam bo‘ldi. Shimoliy Qora dengiz, Kaspiy dengizi orqali o‘tuvchi hamda Oltoyda joylashgan Shimol va Janubni ajratish chizig‘i hali ham Kreml rejalarini amalga oshirishning kaliti bo‘lib qolmoqda. To‘g‘rirog‘i, bu rus imperatorlik siyosatining ustuni edi”, — deb yozadi Andrey Yermak.
Biroq, uning ta’kidlashicha, Sovet Ittifoqi parchalanganidan keyin mustaqil davlat qurilishini tiklagan xalqlar uchun Rossiya mintaqaviy tortishish markazi sifatida jozibadorligini yo‘qotdi.
“Hech bo‘lmaganida u qo‘shnilariga teng huquqli sheriklikni ta’minlaydigan va Rossiyaning asosiy yoki hatto yagona foyda oluvchi pozitsiyasini egallashiga yo‘l qo‘ymaydigan biron bir integratsiya loyihasini taklif qila olmadi va bunga urinmadi ham. MDH, KXSHT, Yevroosiyo Ittifoqi — bularning barchasi ko‘p tomonlama hamkorlikning barcha formatlari hozirgi ko‘rinishida ushbu eksklyuzivlikni saqlashga qaratilgan”, — deya ta’kidlaydi Ukraina prezidenti devonining rahbari.
Andrey Yermakning ta’kidlashicha, Markaziy Osiyo davlatlari uchun tarixan ko‘p vektorli yondashuv tashqi dunyo bilan muloqot qilishning tabiiy usuli hisoblanadi. “Ukraina ham toki Rossiyaning imperatorlik shafqatsizligi uni yakuniy tanlov qilishga majburlamaguncha ko‘p vektorli bo‘lishga intilgan”, — deb yozadi u.
“Moskvaning ambitsiyalariga nisbatan iltifot ko‘rsatilmagani sababli uning hududiy da’volariga faqatgina ukrainaliklar to‘qnash kelayotgani yo‘q. Birinchisini ham, ikkinchisini ham Qozog‘istondagi do‘stlarimiz yaxshi bilishadi. Ukrainaliklar ham, o‘zbeklar ham qishning qahratonida gaz shantajini boshdan kechirdilar. Xuddi Kiyev kabi Bishkek ham Kreml himoyachilarining ekstraditsiya qilinishi va sud qilinish imkoniyati qanchalik kamligini yaxshi biladi. Dushanbe ham, Ukraina Qrimi ham Rossiya harbiy bazasi qanday kuchli bosim vositasi ekanligini biladi. Qolaversa, Ashxobod viloyatidagi naslchilik fermasi ham, „Bucha“ ot sporti klubi egasi ham poyga otlarini qotillari munosib jazolanishi borasida hamfikr deb hisoblayman”, — deb yozadi Andrey Yermak.
Prezident devoni rahbari, shuningdek, “Moskvaning Rossiya ishtirokisiz yaratilgan logistika va energetika transporti loyihalarini ko‘mib tashlash odati haqidagi hazilni qadimiy Ipak yo‘lining hech bir aholisiga tushuntirish shart emas”ligini ta’kidladi.
“Ukraina va Markaziy Osiyo davlatlari o‘rtasida ko‘ringandan ham ko‘proq umumiylik bor”, — deya ta’kidladi Andrey Yermak. U BMTda Ukraina rezolyutsiyalariga ovoz bergani uchun mintaqa davlatlariga minnatdorchilik bildirdi. “Biz tushunamizki, ma’lum sharoitlarda hatto „betaraf“ ham jasoratning namoyon bo‘lishi, tizimli „ha“ ovozi haqida gapirmasa ham bo‘ladi”, — ta’kidladi muallif.
Andrey Yermakning qo‘shimcha qilishicha, Ukrainadagi voqealar haqidagi ma’lumotlar ko‘pincha mintaqa davlatlariga “o‘z axborot maydonida Rossiyaning ko‘p ishtirok etishi tufayli katta buzilishlar bilan” yetib boradi. U shunday ta’kidlaydi: “Ukrainada sodir bo‘layotgan voqealar, Rossiya propagandasi tomonidan taqdim etilganidek, Moskva va Vashington o‘rtasidagi bevosita nizo emas. Biz odamlarmiz, proksilar emas. Bu urushda hamma narsa oddiy: tajovuzkor ham bor, tajovuz qurboni ham bor. Jabrlanuvchi barcha mavjud vositalar bilan himoyalanish huquqiga ega. Xususan, chet elda yordam izlash. Ammo Rossiya “buyuklik”ga berilib ketmaganida edi, bizga bu kerak emas edi. Zamonaviy dunyoda buyuklik zabt etish bilan emas, tibbiyot darajasi, ta’lim sifati, ilg‘or texnologiyalar bilan o‘lchanadi. Biroq o‘tmishdagi odamlar buni tushuna olmaydilar”.
Ukraina prezidenti devoni rahbarining qayd etishicha, harbiy tajovuz va sanksiyalar natijasida Rossiya qudratli davlatlar ligasidagi o‘z o‘rnini yo‘qotgan. “Bu xalqaro xavfsizlik tizimining yanada tanazzulga uchrashini anglatadi. Ayniqsa, Markaziy Osiyoda. Moskva o‘zining uzoq yillik hakamlik rolini saqlab qolish uchun mintaqadagi integratsiya jarayonlariga doimiy ravishda aralashib kelmoqda. Bu etnik xaritalarni hisobga olmagan holda chegaralarni chizish imperatorlik amaliyotining davomidan boshqa narsa emas”, — deb ta’kidlaydi Yermak.
Muallif Rossiya afg‘on toliblarini hanuzgacha terrorchi tashkilot deb ataganiga qaramay, ular bilan yaqin aloqalar o‘rnatganiga e’tibor qaratadi. U “Rossiya qayta-qayta reket strategiyasiga murojaat qiladi: Kreml muammo yaratishga intiladi va keyin uni hal qilish uchun o‘zining (odatga ko‘ra, muqobil bo‘lmagan va juda qimmat) xizmatlarini taklif qiladi”.
Andrey Yermak Ukraina hamma qoidalar asosida yashaydigan dunyoni tiklash uchun kurashayotganini ta’kidladi. “Biz nafaqat oliy geosiyosiy liga a’zolarining xavfsizligini ta’minlaydigan xalqaro munosabatlar tizimini yaratishga intilamiz. Biz o‘z kelajagini belgilash huquqi samarali xavfsizlik mexanizmlari bilan kafolatlangan va tajovuzkor majburiy ravishda jazolanadigan xavfsiz dunyoga intilamiz”, — deb yozadi u.
Ukraina prezidenti devoni rahbari Rossiyaning “Ukrainadagi zaiflashgan” harbiy qudratini tiklashga urinishlariga to‘sqinlik qilayotgan barcha davlatlarga, jumladan, Markaziy Osiyo davlatlariga minnatdorchilik bildirdi va maqola oxirida o‘z nomidan uning mamlakati “xalqaro munosabatlarni isloh qilish uchun ochiq platforma” bo‘lishini taklif qildi.
“Agar Markaziy Osiyo davlatlari umumiy manfaatlar uchun yangi, yanada adolatli va xavfsiz dunyo tartibi homiylari safiga qo‘shilsa, biz minnatdor bo‘lardik”, — deya xulosa qildi Andrey Yermak.
