Namangan viloyatining Chust tumanida tug‘ilib, voyaga yetganman. Hududdagi 19-davlat ixtisoslashtirilgan maktab internati (DIMI)da o‘qib yurgan kezlarim kimyo fani o‘qituvchimiz mashg‘ulotlarni qiziqarli o‘tardiki, shu fanga nisabatan ishtiyoqim ortgan. Maktabni tamomlab, o‘sha vaqtdagi Namangan davlat universiteti (NamDU) qoshidagi 2-akademik litseyining tabiiy fanlar yo‘nalishida tahsil oldim. 2013-yili NamDUning kimyo yo‘nalishiga davlat granti asosida o‘qishga kirib, 2017-yil bakalavrni, 2019-yil magistraturani bitirdim. Uch oy Namangan shahridagi 1-DIMIda ishladim. 2019-yili tanlov asosida Prezident maktabiga ishga qabul qilindim. Bizda darslar to‘liq inglizcha o‘qitilgani bois sinov paytida o‘qituvchilar ham ingliz tili bo‘yicha suhbatdan o‘tkazilgan. Uch yildan beri shu dargohdaman.

Prezident maktabi o‘quvchilarining bilim darajasi kuchli, deb ayta olaman. Mashg‘ulotlarga puxta tayyorlanib, dars mohiyatini ochib berolmasangiz, bolalar savollari orqali sizni xijolat qilib qo‘yadi. Ularning dunyoqarashi keng va qiziqishi kuchliligi tufayli darsliklardan tashqari, o‘zini o‘ylantirayotgan yoki bilmaganlari bo‘yicha ham savollar beradi. Shuning uchun chet el adabiyotlari, internetdagi manbalarni ham o‘qib, har gal jiddiy tayyorlanaman.

Ishimni bilimsizlikdan emas, balki ruhiy bosimlar sabab tashlab ketishim mumkin. Ammo hali bunday holat kuzatilgani yo‘q. Har kuni maktabga kelib, maza qilib dars o‘taman. O‘quvchilar vunderkind, ular bilan ishlab zavqlanaman.

Prezident maktablarining o‘quvchilari kelajakda qaysi kasb egasi bo‘lishiga qarab, 9-sinfdan bir qancha fan bo‘yicha jiddiy tayyorlanadi. 2021—2022-o‘quv yili yakunida yetti nafar bitiruvchi o‘quvchim Cambridge Assessment International Education tashkiloti vakillari tomonidan o‘tkazilgan A/AS level imtihonida qatnashdi. Ular O‘zbekistondagi mavjud 14 ta Prezident maktabi o‘quvchilari orasida 100 foizli natijani qayd etdi va muvaffaqiyatli sertifikatni qo‘lga kiritdi. Ulardan ikki nafari Toshkent shahridagi Yangi O‘zbekiston, bir nafari Akfa universitetida o‘qiyapti. Qolgan 4 nafari esa chet eldagi nufuzli oliy o‘quv yurtlari talabasiga aylandi. O‘quvchilarimning mana shunday yutuqlarini ko‘rib, yaxshiyam shu kasbni tanlagan ekanman, deb xursand bo‘laman!

Ayni paytda NamDUda doktaranturada o‘qishdan tashqari, Prezident maktabida shartnoma asosida faoliyat yurityapman. Bundan yarim yil oldin shtat asosida ishlagan paytlarim 11 million so‘mga yaqin maosh olardim. Buning uchun albatta, harakat qilardim, o‘quvchilarim ko‘rsatgan natija, til sertifikati va bir qancha omillar hisobga olinardi. Menimcha, davlat maktablaridagi o‘qituvchilar oyligini 1000 dollar atrofida qilish kerak. Shundan keyin ular jonini jabborga berib ishlaydi, oilasini boqib, o‘z ehtiyojlarini ham qondirardi. Mehnat taʼtiliga chiqqanida, Turkiya, Antaliyaga borib, bemalol hordiq chiqarib keladi.

Prezident maktabi va boshqa ixtisoslashgan maktablarda laboratoriya xonalari havas qilarli darajada deyish mumkin. Ammo oddiy maktablarda laboratoriya jihozlari yetarli emas, yetishmovchilik bor. Mashg‘ulotlar yodlashga asoslangan testlar, qiyin masalalar asosida o‘tadi. O‘qituvchilar ham darslik bo‘yicha ish reja tuzib, bilim beradi. Xalq taʼlimi vazirligi alohida ish rejalar ishlab chiqishi kerak, deb o‘ylayman. Masalan, Prezident maktablarida ish rejalar Cambridge Assessment International Education tashkiloti tomonidan tayyorlanib, bir xil o‘qitishga qaratilgan. Shuningdek, davlat maktablarida sifatli kadrlarni ko‘paytirish zarur. Buning uchun esa yuqoridagi aytganimdek, maoshlarni oshirish lozim.

Bobom va buvim bir umr taʼlim sohasida ishlab, yosh avlodni o‘qitgani uchun men ham shu kasbni tanlaganman. Maktabni bitirgach, 1-sonli Toshkent pedagogika bilim yurtida o‘qiganman. 1997-yilda Uchtepa tumanidagi boshlang‘ich taʼlim-tarbiya markaziga ishga kirganman. U yerda faoliyat yuritish bilan bir qatorda 2003—2006-yillarda Toshkent davlat pedagogika universitetining maxsus sirtqi bo‘limida tahsil olganman. Keyinchalik, turmushga chiqqanim bois faoliyatimni Chinoz tumanidagi 22-umumiy o‘rta taʼlim maktabida davom ettirib, 2020-yilgacha o‘sha yerda mehnat qildim. Ikki yildan buyon esa «Merit» xususiy maktabida bolalarga bilim beryapman. O‘tgan vaqt davomida direktorlik, ilmiy bo‘lim mudiri kabi turli lavozimlarda ishlash taklifi tushdi. Lekin hammasini rad etdim. Chunki bolalar bilan ishlash menga maroq bag‘ishlaydi.

Davlat va xususiy maktablarda ishlab, ikki xil tizim va muhitni ko‘rgach, ularni taqqoslash tajribasiga ega bo‘ldim. 15 yilga yaqin davlat maktabida faoliyat yuritgan bo‘lsam, u yerda davlat taʼlim standartlaridan chiqmagan holda dars o‘tardik. Yozish, chizish ishlariga ko‘p vaqt sarflardim. Hujjatlaringiz joyida bo‘lmasa, sizning ishlaganingiz va o‘quvchilaringizni natijasiga birov ishonmaydi. Toifa, ustama haqi olish uchun qog‘ozbozlik bilan shug‘ullanardim, ko‘p vaqtim shunga ketardi, baʼzan darslarim o‘tilmay ham qolib ketardi.

Xususiy maktabda o‘quvchi qancha ko‘p bilim qabul qilsa, o‘qituvchi shuncha maʼlumot beradi. DTSdan tashqari, xalqaro tajribalarni ham o‘rganib, o‘quvchilarga qo‘shimcha bilim ulashiladi. Bolalar bilmaganlarini qancha ko‘p so‘rasa, men shuncha izlanib, o‘z ustimda ishlayman va bilimlarimni oshirib boraman. Bu yerda o‘quvchilar bilan ko‘proq mashg‘ulot o‘tkazib, ko‘proq natijaga erishish maqsad qilingan. Bolalar har oyda test topshirib, bilim darajasini sinovdan o‘tkazadi. Natijaga qarab, individual tarzda ham shug‘ullanamiz. Qog‘ozbozlik u darajada ko‘p emas, asosiy eʼtibor bolaga bilim berishga qaratiladi. Davlat maktablari ham shu tizimga o‘tishi kerak, deb o‘ylayman. Pedagog o‘quvchi bilan ishlasin, natija ko‘rsatsin va maoshini olsin. Qog‘ozbozlik o‘qituvchini charchatadi, hujjatlar baribir qayerdadir qolib ketadi.

Bugungi kunda O‘zbekistonda taʼlim sohasida zamonaviy va bilimli kadrlar yetishmaydi. Buning sababi iqtisodiy masalaga borib taqaladi, nazarimda. Ko‘p davlatlarning taʼlim tizimi rivojlanishi tarixiga nazar solsangiz, u mamlakatlar inqirozga uchrasa ham pedagoglar maoshini baland qilgan va bu yillar o‘tib, mevasini bergan. Hozir bizda maktabning eng qoloq, yaxshi o‘qimagan o‘quvchisi pedagoglikni tanlayapti. Agar maktabning eng oldi, bilimli o‘quvchisi kelajakda o‘qituvchi bo‘laman, deb shu kasbni egallasa, keyin tizim o‘zgaradi. Buning uchun iqtisodimiz qancha yildir qoloq bo‘lsa ham, o‘qituvchilar oyligini 15 million so‘m qilish shart. Shundagina bolalar yurist, shifokor emas, o‘qituvchi bo‘lishni maqsad qiladi, bilimli kadrlar yetishib chiqadi. Ularning o‘zi o‘quvchini to‘g‘ri yo‘naltirib, agronom, huquqshunos, shifokor tayyorlay oladi.

Hozir pedagoglar maoshi 7-10 million so‘m qilinsa ham eng bilimli o‘quvchi muallim bo‘laman, demaydi. Erkak o‘qituvchilarning oyligi kamida 15 million so‘m bo‘lsa, u oilasini boqa oladi, o‘quvchilarga vaqt ajratib, ular bilan bemalol shug‘ullanadi. Maoshi ozligi tufayli maktabni tark etib, boshqa sohada ishlayotgan eng yaxshi o‘qituvchilarni qaytarish kerak. O‘qituvchilar uchun imtiyozli uy yoki mashina berish joriy qilingani bilan muallimlar iqtisodiy tomondan baqquvat bo‘lmas ekan, kreditlarni to‘lay olmaydi. Agar ularning oyligi zo‘r bo‘lsa, o‘sha uy va mashinani ham imtiyozli kreditsiz o‘zi xarid qilaveradi. Yuqorida men aytgan taklifni amalga oshirish juda ham qiyin, iqtisodimiz “o‘tirib” qolishi mumkin. Lekin vaqt o‘tib, albatta, o‘z natijasini berishiga ishonaman.

15 yil avvalgi o‘quvchilarim bilan hozirgilarini solishtirsam, oldingi bolalar juda sodda bo‘lgan. Rag‘bat sifatida qalam yoki daftar bersam, quvonishardi. Bugungi bolalar juda qiziquvchan. Siz kutmagan savollarni berib, xijolat ham qilishadi. Ammo ulardan ortda qolmaslik uchun internetga ham, Instagram‘ga ham kirib, kuzatishga, zamonaviy multfilmlarni ko‘rishga majburman. O‘quvchilarning savollariga ularni lol qoldiradigan darajada javob bermasangiz, sizga nisbatan hurmati pasayib boradi. Ammo hozirgi bolalarni kitobga qiziqtirish juda qiyin.

O‘qituvchilikni tanlaganimdan hech afsus chekmaganman. Aksincha, doim faxrlanaman. Bu sohada ishlaganim avvalo, farzandlarimga plyus bo‘lgan. Chunki ularning savodi erta chiqqan, maktabning eng oldi o‘quvchilari bo‘lgan va birinchi urinishdayoq talabalik baxtiga erishgan. Orada qayta tayyorlov kursida o‘qib, sakkiz yil ona tili fanidan saboq berdim. Ko‘plab o‘quvchilarim fan olimpiadalari, bilimlar bellashuvi kabi musobaqalarda qatnashdi, yaxshi natijalarga erishdi. O‘zim 2019-yili «Yilning eng yaxshi fan o‘qituvchisi» ko‘rik-tanlovining Respublika bosqichida uchinchi o‘rinni qo‘lga kiritdim. Tanlovning tuman, viloyat va respublika bosqichlariga yetib borish oson bo‘lmagan, albatta. «Agar korrupsiya holatiga guvoh bo‘lsam, ortga qaytaman», degan fikr bilan oxiri final bosqichga yetib borganman (kuladi). O‘sha yili «Xalq taʼlimi aʼlochisi» ko‘krak nishoni bilan taqdirlandim. Bularning barchasiga kasbim va halol mehnatim orqali erishdim.

Ayrimlar Sirdaryo, Samarqand va boshqa viloyatlardan kelib, internatda yotib o‘qishadi. Besh kunlik darsdan keyin ota-onaning har doim ham kelib, olib ketishga imkoniyati bo‘lmaydi. Yo‘lkira, vaqt bilan bog‘liq vaziyati bo‘lishi mumkin yoki chorak yakunida ketadigan bolalar ham bor.

Bir marta opamning o‘quvchilaridan birini ota-onasi olib ketmagan. Bola opamga «meni uyingga olib ket», deb yig‘lagan. Opam uyimizga olib kelganlar, o‘shanda men 3- yoki 4-sinf edim. Biz tengdosh ekanmiz. Qizning tilini tushunishga, u bilan muloqot qilishga harakat qilardim, opam o‘rtamizda tarjimon edilar. U bilan vaqtimni o‘tkazib, men ham opam singari shunday bolalarni o‘qitishimni aytganman. Keyinchalik, aqlimni taniy boshlagach, zaif eshituvchi bolalarga bilim berish, ularning hayotda o‘z yo‘lini topib ketishida hissa qo‘shish istagi maqsadimga aylandi.

Ishni endi boshlaganimda 18 yoshda edim, o‘shanda bir vaqtning o‘zida institutda ham o‘qirdim. Yuqori sinflarga yetakchi sifatida qabul qilinganman. Zaif eshituvchilar orasida ayrimlar maxsus maktab borligini kech biladi yoki uyda taʼlim olib, keyin maktabga chiqadi. Shuning hisobiga o‘quvchilarimning yoshi taxminan men bilan barobar edi. Keyin yuqori, boshlang‘ich sinflarga tarbiyachi, vaqt o‘tib esa sinf rahbari bo‘ldim. 6 yildan beri boshlang‘ich sinf o‘qituvchisiman.

Internatda bolalar bilan kun davomida bir nechta mutaxassislar ishlaydi. Ertalab 8:00 dan 11:30 ga qadar sinf rahbari, 11:30 dan 13:00 ga qadar yakka mashg‘ulot o‘qituvchisi, 13:30 dan 16:30 gacha tarbiyachi, 16:30 dan 20:00 gacha yana bir nafar tarbiyachi shug‘ullanadi. 20:00 dan tungi enagalarimiz kelib, ularni uxlatishadi. Ertalab 6:00 yoki 6:30 da bolalarni uyg‘otib, yuz-qo‘llarini yuvishadi, badantarbiya qildirib, nonushtaga olib kirishadi. Shundan so‘ng ularni yana sinf rahbarlari qabul qilib oladi. Hammasi zanjir tarzida, bir mutaxassis o‘rgatganini, boshqasi o‘ziga taalluqli holatda takrorlatmasa, bolada uzilish bo‘ladi, tovushi, nutqi chiqmaydi.

Darslarimizni ko‘rgazmalarsiz olib borsak, bolaga hech narsa berolmaymiz. Ommaviy maktablarning o‘quvchilari eshitish orqali anglaydi, his qiladi. Shuning uchun ularda ko‘rgazmalarsiz ham darslarni o‘tib ketsa bo‘ladi. Bugungi darsimiz «Mevalar» mavzusi edi. Mashg‘ulotlar o‘tib bo‘lingandan keyin, o‘rganganlari taʼmni his qilish orqali o‘quvchilarning esida qolishi uchun har bir mevadan tatib ko‘rishdi, nordon, shirin taʼmlarini ham his qilishdi. Bilimlar sinovdan ham o‘tkaziladi. Mevalarning tayyor maketlarini aralashtirib yuborib, nomlarini aytaman-da, olib ko‘rsatishlarini so‘rayman. Yoki oila mavzusida maxsus qo‘lqoplarni kiyib, oila aʼzolarini bir-bir tanishtiraman: bobo, buvi, dada, oyi, qizaloq tarzida. Uylariga borganda ota-onalariga ham oila aʼzolarini ko‘rsatishlari, taʼriflashlarini aytaman.

Birinchi marta ham yakka, ham tayyorlov sinf o‘qituvchisi bo‘lib ishlayotgan paytlarim edi. O‘quvchimda yo‘q bo‘lgan «sh» tovushini ikki haftalarda qo‘ya olganman. Keyin onalari kelib, yig‘laganlar, duolar qilib ketganlar. Ota-onalarga bolasining bitta tovush chiqishi dunyo-dunyo sevinchni olib keladi. Onasiga nega yig‘layapsiz desam: «Siz buning qanchalik quvonchli ekanini tasavvur qilolmaysiz, bolamga ko‘p joydan implantli, nutqi chiqmaydi, deb aytishgan», degandi. O‘shanda o‘zim ham qo‘shilib yig‘laganman.

Haqiqatdan u bolaning so‘laklari og‘zida turmasdi. Men yuzlari, bo‘yinlari, tillarini massaj qilganman. Bu birinchi tovush qo‘yishim bo‘lgan. O‘zimda yo‘q xursand bo‘lib, ishimdan faxrlanib ketganman. Haligacha shu bola kelib turadi, oyilari ham kelib, xabar oladilar.

Hamma bolani o‘zimizning farzandimizdek qabul qilamiz. Biz mehr bersak, bolalar ham bizga mehr beradi. Ular o‘ziga bo‘lgan har qanday munosabatni unutmaydi. Video qo‘ng‘iroqlar qilishadi, bayramlarda kelib tabriklashadi, viloyatlarga borganda, ko‘rganda, yugurib kelib yelkasini tutib salom berishadi.

Umumtaʼlim maktablariga qaraganda bizda ishlash murakkabroq. Ularda 30-40 bola bo‘lsa, bizda 10 nafardan oshmasligi kerak. O‘qituvchilardan ham o‘z ustida ko‘proq ishlash talab qilinadi. O‘zim xalqaro tajribani o‘rganish va qo‘llashga harakat qilaman. Umumtaʼlim maktabidan ham tajriba olaman, o‘rtog‘im o‘sha yerda ishlaydi. Tadbirlar, musobaqalar, metodika borasida ko‘p suhbatlashamiz. Fanlarni imkon qadar bolalarga osonroq tushuntirish yo‘llarini izlaymiz. Darsdan keyin uyimga borishadi, logopedlik ham qilaman. Bolalarning yo‘q tovushini chiqaraman. Bu tajribam ham dars jarayonida asqatadi.

Boshlang‘ich sinflarda bolalarning tirnog‘igacha o‘zimiz olamiz, bitlasa, bitini tozalaymiz. Bunaqa vaziyatlarda uyiga jo‘natolmaymiz, bola taʼlimdan orqada qolib ketadi. Ko‘ylaklarini haftada uch marta yuvamiz, har kuni tahorat qildirib, oyoq-qo‘llarini yuvib qo‘yamiz. Yuqori sinflar esa barini o‘zi eplaydi. Yuqorida ishlash boshlang‘ichga qaraganda osonroq.

Maktabga endi qabul qilinganda bolalarimiz “kelmayman”, deb yig‘laydi. Yillar o‘tgach esa, maktabdan ketmayman deydi, uyga borgisi kelmaydi. Baribir bularning o‘z dunyosi bor. Maktabni bitirganda shu muhitni tashlab, yana o‘ziga begonaroq sog‘lomlar bilan doimiy muloqotga o‘tadi. Bunga moslashish oson emas, chunki sog‘lomlar bu borada u qadar tashabbuskor emaslar. Ular zaif eshituvchilar bilan bir jamiyatda yashashga moslashmagan, inklyuzivlashmagan.

Zaif eshituvchilar taʼlimida ko‘p ota-onalar bolasini maxsus maktabga berishdan tortinadi. Qo‘ni-qo‘shni, qon-qarindoshning oldida nima deyman deb, keraksiz andisha sabab farzandini qiynab, umumtaʼlim maktablarga berishadi. Yoki umuman maktabga ham bermay, uy taʼlimini maʼqul topishadi. Holbuki, uyda farzandlari uchun shug‘ullanish yana-da qiyinlashadi. Agar zaif eshituvchi bolalarimiz uyda o‘tirsa, hech qayerga chiqmay, o‘zini tushunadigan odam topmay, odamovi bo‘lib qoladi. Farzand dunyoga kelganda uning hayotiga ota-ona masʼul bo‘ladi. Eng yomoni — ota-onalar o‘zining «jamiyatdagi o‘rnini yo‘qotmaslik uchun» bolani hayotdan uzishidir.

Yaqinda 18 yashar qizi bilan bir ayol keldi oldimga. Qiz hademay kelin bo‘larkan. Pul ishlatishni bilmasligidan tashvishlangan ona: «Qizim yaqinda uzatiladi. Lekin pul ishlatishni bilmaydi, shuni o‘rgatib bering», dedi.

Mashg‘ulotlar boshladik, pullarni ko‘rsatsam, 5 ming, 10 ming deyapti, lekin salfetka berib, narxini 15 ming so‘m deb aytsam, 30 ming beryapti. Qiz maktabga borgan, faqat dadasi kattaroq joyda ishlab, hali Toshkent, hali Surxondaryoga ko‘chib yurishgan. Bir muddat zaif eshituvchilar maktabiga, bir muddat umumtaʼlim maktabda bo‘lib, unda taʼlim rejimi buzilgan.

O‘zbek imo-ishora tili — kambag‘al til. Biz Rossiyaning imo-ishora tilidan foydalanamiz. Uning o‘zbek tiliga o‘girilgan varianti bor, biroq imo-ishora tili — o‘zbeklarning o‘zi uchun yaratilmagan. Sinonimini qidirsangiz, topolmaysiz. Ko‘pincha, bolalar bilan imo-ishorada ashulalar aytamiz. Qo‘shiqlarning aynan aytilgandagi kabi maʼnosini chiqarish qiyin.

Masalan, Malika Ravshanovaning «Bu mening onam» qo‘shig‘ida shunday jumla bor: «Menga tosh otganga jonini otgan». Imo-ishora tilida tosh so‘zini qo‘llashga qiynalganman. Toshni insonga otib bo‘lmaydi-ku. O‘shanda ustozimizdan so‘rasam, ular «qarshi bo‘lgan» jumlasini qo‘llashni aytganlar: «Menga qarshi bo‘lganlarga jonini berib yuborgan» tarzida tushuntirganman.

Uchun, bu, shu, anavi — so‘zlarining hammasi imo-ishora tilida bitta belgi orqali ifodalanadi. Masalan, «uchun» so‘ziga ishlatiladigan belgi hurmat qilish maʼnosida ham qo‘llanadi. «Aziz» va «qimmat» so‘zlarining ham belgisi bir xil. Qaysi so‘z qo‘llanilayotganini o‘quvchiga tushuntirishda qiynalamiz.

2002-yili Guliston davlat universitetining tasviriy sanʼat va muhandislik grafikasi yo‘nalishiga hujjat topshirib, talabalikka qabul qilindim. Ammo rassom bo‘lishni orzu qilmaganim tufayli menda ishtiyoq kuchli emasdi. Pedagogika fakulteti tarkibida uchta: jismoniy tarbiya madaniyati, tasviriy sanʼat va muhandislik grafikasi hamda boshlang‘ich taʼlim yo‘nalishi bor edi. Bu yo‘nalishlardagi talabalar bir binoda tahsil olib, maʼruzalar vaqtida parallel o‘qirdik. Bir yil davom etgan shunday muhit sabab boshlang‘ich taʼlim yo‘nalishiga qiziqib qoldim.

Husnixat, matematika, ona tilini o‘qitish metodikasi, pedagogik mahorat darslarida erkin tinglovchi sifatida qatnasha boshladim. Ikkinchi bosqichga o‘tish arafasida o‘qishimni boshlang‘ich taʼlim yo‘nalishiga ko‘chirishga qaror qildim. Oila aʼzolarim bunga qattiq qarshilik ko‘rsatib, faqat iqtisodiyot yoki moliya yo‘nalishiga ko‘chirishimni aytishdi. Ularning dilini ranjitmadim-da “xo‘p”, dedim. Lekin taʼlimni o‘zgartirish komissiyasiga hujjat topshirgani borganimda, boshlang‘ich taʼlim yo‘nalishiga ariza berdim. Uydagilarga bir yilgacha bu haqda aytolmadim, meni iqtisod bo‘yicha o‘qiyapti, deb o‘ylashardi. Keyinchalik, ota-onamga rostini aytganimda, dadam to‘g‘ri tushungan-u, ammo onam juda qattiq xafa bo‘lgan, anchagacha gaplashmay yurgan. Keyinchalik hammasi iziga tushgan va meni qo‘llay boshlagan.

2006-yili o‘qishni bitirdim. Oradan bir yil o‘tib, onam to‘satdan vafot etdi. Bu esa dadamga ruhan qattiq taʼsir qildi, natijada, kasal bo‘lib qoldi. Shifokorlar ikki marta infarktni boshdan kechirganini aytdi. Dadam tez-tez kasal bo‘lib, shifoxonada davolangani uchun ko‘p mablag‘ ketardi.

O‘sha vaqtda qo‘limda oliy maʼlumotli diplomim bor-u, lekin ish topolmasdim. O‘nlab taʼlim maskanlariga bordim, ish yo‘q, degan javob oldim. Kunduzi bozorda non sotib, kechasi osh tuzi ishlab chiqaradigan korxonada mehnat qildim. Lekin shunda ham topganim ro‘zg‘orga yetmasdi, ko‘pchilikdan pul olganimdan qarzim ko‘payib ketgandi.

2013-yili Moskvaga ishlagani ketdim. Otam nafaqa pulidan oshinib yig‘gan 1 mln 200 ming so‘mga bilet sotib oldim. Rossiyadan bir haftada qaytib keldim, ishim o‘xshamadi. O‘sha yilning iyun oyida dadam olamdan o‘tdi. Shundan keyin yana kunlik ishchi sifatida bir qancha joylarda ishlab, pul topdim. Lekin shunda ham topganim faqat tirikchilikka ketardi.

2015-yilning avgustida viloyat xalq taʼlimi boshqarmasiga ish so‘rab bordim. Kadrlar bo‘limi boshlig‘i Guliston shahridagi 6-maktabda ish borligini aytdi. Bu yerga kelib, direktor bilan suhbatlashdim va o‘sha kuniyoq buyrug‘im chiqdi. Rus tilini yaxshi bilganim ham muhim rol o‘ynagan.

O‘qituvchi sifatidagi ilk ishimni shu dargohda boshlaganman. Faoliyatim davomida ustoz ko‘rmagan bo‘lsam-da, yaxshi rahbarga duch keldim. Maktabimiz direktori Nazokat Rahmatova har doim qo‘llab-quvvatlaydi, fikrlarimiz bir nuqtada kesishadi. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilariga dars berish asosan, ayol o‘qituvchilarga xos degan qarashlar mavjud. Lekin men bu kabi stereotiplar bilan yashamayman. Boshqalarning salbiy fikrlariga ahamiyat bersam, rivojlanishdan qolib ketaman.

O‘qituvchilik juda ham mashaqqatli kasb. Chunki pedagog turli sharoit va muhitda yashayotgan bolalarni birlashtirib, ularning hammasiga teng munosabatda bo‘lishga, bilim berishga majbur. O‘zim ham boshida sinflarda ijtimoiy muhit yaratishga qiynalganman. Bir sinfda 30 nafar bola o‘qisa, barchasini bir xil ko‘rish va teng munosabatda bo‘lish, sinfda ijtimoiy tenglikni mustahkamlash asosiy vazifamga aylangan.

O‘qituvchi kasbini tanlaganimdan juda faxrlanaman. Shu kasbim orqali 5 nafar farzandimni voyaga yetkazdim. Oyiga 2,5 mln so‘mga yaqin maosh olaman. Agar o‘quvchi darslarni o‘z vaqtida tayyorlab, yaxshi baholar olsa, oliy o‘quv yurtlariga o‘qishga kirsa, bu o‘qituvchini juda quvontiradi. O‘quvchilarimning orasida oliy o‘quv yurtlarini bitirib, hozirgi kunda ustoz bo‘lib ishlayotganlari ham bor.

Maktabimiz juda kichkina, sharoitlarni ham ijobiy deb bo‘lmaydi. Ikki binoning birinchisi 1976-yilda, ikkinchisi esa 2009-yilda qurilgan. Bu yerda 172 nafar o‘quvchi tahsil oladi. Har bir yoshga bittadan sinf tashkil etilgan.

Darslar ikki vaqtda ertalab va tushdan keyin bo‘lib o‘tadi. Jami 8 ta sinfxona, ular tor va qorong‘i, bino eskiligi tufayli xonalar sovuq. Qo‘limizdan kelgancha sharoitlar yaratishga harakat qilganmiz.

Maktabda sportzali, oshxona ham mavjud emas. O‘tgan yillari maktabimizda 200 dan ortiq o‘quvchi taʼlim olardi. Sharoitlar yaxshi emasligi tufayli ota-onalar farzandlarini qo‘shni mahallalarda joylashgan, uzoq bo‘lsada, sharoitlari yaxshiroq maktablarga olib ketishdi.

Zamonaviy elektron qurilmalar ham mavjud emas. Informatika xonamizda 15 dona kompyuter bor. Biroq ularning atigi 5-6 donasi ishlaydi, qolganlari esa yaroqsiz bo‘lib qolgan. Hozir biz faqat maktab doskasi bilan dars o‘tishga majburmiz, chunki boshqa imkoniyatimiz ham yo‘qda.

Maktabda elektron doska, sensorli aqlli televizor yo‘qligi sababli fanga oid video-audio materiallarni qo‘l telefonimizga internetdan saqlab olib, dars jarayonida o‘quvchilarga eshittiramiz.

Bugungi kunda eng muhimi o‘qituvchi o‘zining ustida ishlashi kerak deb o‘ylayman. Aks holda, u bir joyda qotib qoladi. Taʼlimda ham barchasi elektronlashib ketdi. O‘quvchilar hozir ustozlardan bir qadam oldinda, chunki ular internetdan juda ko‘p yangi maʼlumotlarni olishmoqda. Bugungi bolalar 20 yil oldingi o‘quvchilardan juda katta farq qiladi.

Yoshlar barcha narsani bilgisi keladi, qiziquvchan va talabchan. Dars jarayonida ham turli xil savollar tayyorlab kelishadi. Bilmagan savollariga tezkorlik bilan internetdan javoblar topishadi. Biz ham ulardan orqada qolmaslikka harakat qilamiz.