O‘zbekiston Milliy bog‘idagi Oliy Majlis Qonunchilik palatasi yaqinida joylashgan ko‘l yangi inshootlar qurilishi natijasida qurib qolgani ma’lum bo‘ldi. Iqtisodchi olim Botir Qobilov sobiq suv havzasining sun’iy yo‘ldoshdan olingan suratlarini e’lon qilib, bunga e’tibor qaratdi. «Gazeta.uz» ko‘l o‘rnida Milliy akademik drama teatrining yangi binosi qurilishi rejalashtirilganini aniqladi.

Sobiq «Komsomol ko‘li»ning quritilishi va «maxfiy hujjat»

Milliy bog‘da 2017 yil sentabridan rekonstruksiya ishlari olib borilmoqda. 2020 yil may oyida bog‘ hududida Adiblar xiyoboni barpo etildi, bir yildan so‘ng esa bu yerda Magic City savdo majmualari joylashgan ko‘ngilochar bog‘ (aniqrog‘i, uning birinchi qismi) o‘z eshiklarini ochdi. Uning qurilishi uchun «Komsomol ko‘li» nomi bilan mashhur bo‘lgan ko‘l quritildi.

Sobiq «Komsomol ko‘li» turli yillarda. Manba: Google Earth Pro.

Magic City bog‘ida sobiq ko‘lning faqat kichik bir qismigina qolgan va u ham bo‘lsa favvorali hovuz. Prezident matbuot xizmati loyihaning ikkinchi bosqichi doirasida istirohat bog‘ida sun’iy ko‘l, uning atrofida esa mamlakatning tarixiy shaharlari va diqqatga sazovor joylariga bag‘ishlangan tematik shaharcha barpo etilishi haqida xabar qildi.

8 aprel kuni kechqurun kutilmaganda bog‘ hududida joylashgan «Navro‘z» tantanalar saroyini buzish ishlari boshlandi. Bundan sal avvalroq u kapital rekonstruksiya qilinib, ushbu binoda davlat ishtirokida korxonalarni sog‘lomlashtirish va davlat aktivlarini xususiylashtirish markazini ochish rejalashtirilgan edi. Toshkent shahar hokimligi fuqarolarning savollariga javob berar ekan, bog‘ hududida Alisher Navoiy nomidagi ijod maktabi, Alisher Navoiy nomidagi Adabiyot muzeyining yangi binosi, Milliy drama teatrining yangi binosi, yapon me’mori Tadao Ando loyihasi asosida Davlat san’at muzeyi ko‘rgazmalar majmuasi (dastlab uni San’at muzeyi yonida qurish rejalashtirilgan edi), shuningdek, «ulkan kutubxona binosi» qurilishi davom etayotganini ma’lum qildi. Keyinroq «Navro‘z» o‘rnida «Prezident» kutubxonasi qurilishima’lum bo‘ldi (bir necha oydan keyin loyiha yangilandi).

O‘tgan yil oxirida prezident Shavkat Mirziyoyev parlamentga yo‘llagan Murojaatnomasida Toshkent shahri markazida Milliy akademik drama teatri, Tadao Ando loyihasi bo‘yicha san’at muzeyi, zamonaviy kutubxona va Alisher Navoiy nomidagi xalqaro ijod maktabi qurilishini ma’lum qildi.

Yangi inshootlar qurish qarori jamoatchilik muhokamasiga qo‘yilmadi. Vazirlar Mahkamasining loyihani amalga oshirish to‘g‘risidagi qarori «xizmat doirasida foydalanish uchun» grifi ostida chiqqani obyekt bosh pudratchilaridan biri va «Gazeta.uz «manbasi tomonidan tasdiqlandi. Hujjat mazmuni oddiy fuqarolar uchun noaniqligicha qolmoqda.

Yangi teatr binosi

Qonunchilik palatasi yonidagi orolli ko‘l turli yillarda. 2020 yil may oyidagi rasmda qurilish konteynerlarining ko‘rinishi ko‘rsatilgan. Manba: Google Earth Pro.

4 noyabr kuni «Gazeta.uz» muxbiri Shuhrat Latipov qurilish maydoniga bordi. Devorga osilgan obyekt pasportida sobiq ko‘l o‘rnida Milliy akademik drama teatrining yangi binosi qurilishi rejalashtirilgani aytilgan.

Qurilish buyurtmachisi — Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Tashkent City xalqaro biznes markazi direksiyasi, bosh pudratchi Enter Engineering PTE, bosh loyihachisi — Oil and Gas Design. Qurilish 2021 yil 1 aprelda boshlangan va 2023 yilda yakunlanishi rejalashtirilgan.

Loyiha tarxida yozilishicha, bino qarshisiga teatr maydonchasi quriladi. Shu bilan birga, Enter Engineering vakili loyihani qayta ko‘rib chiqish rejalashtirilayotganini ma’lum qildi.

Qurilish maydonini suratga olishga uringan muxbir bosh pudratchi vakilining qarshiligiga duch keldi. U obyekt hukumatning «maxfiy» qarori asosida qurilayotganini tasdiqladi (bu ma’lumotni nashr manbasi ham tasdiqladi).

«Gazeta.uz» loyiha tafsilotlarini aniqlashtirish uchun Enter Engineering mansabdor shaxslari bilan suhbatlashishga urindi, biroq buning imkoni bo‘lmadi. Nashrga xat bilan murojaat qilish tavsiya qilindi (xat shu kunning o‘zida yuborildi).

Daryo.uz jurnalisti bir kun avvalroq loyiha rahbari Baxtiyor Isayev (Humo Arena muz saroyi loyihasiga ham rahbarlik qilgan) bilan suhbatlasha oldi. Baxtiyor Isayev ko‘l o‘rnida 3 gektar maydonda Milliy akademik drama teatrining yangi binosini qurish rejalashtirilgani, biroq keyinroq reja o‘zgarganini ma’lum qildi.

«Hali qurilishning proyekti yo‘q, faqat konsepsiya tuzilgan, rahbarlarimiz ko‘rib chiqmoqda. Opera teatri qurilishi ma’lum, prezidentimiz kelib, opera teatri qurish haqida fikr bildirdilar. „Oldiga albatta favvora qilinglar, chunki bu yerda suv bo‘lgan“, deb aytdilar», — dedi qurilish rahbari Baxtiyor Isayev.

Uning so‘zlariga ko‘ra, bosh pudratchi Madaniyat vazirligi bilan maslahatlashgan va O‘zbek milliy drama teatrining artistlar suhbatlashgan. «Ularning hamma takliflarini yozib oldik… Yerning konturi bor, shuni tayyorlayapmiz. Hali poydevor yotqizish uchun chuqur (kotlovan) qazish qazish ishlari boshlangani yo‘q. Prezidentimiz kelganlarida „shoshilmanglar, chiroyli quringlar“, deb ketdilar», — deya ta’kidladi u.

2012 yilda qurilish pudratchisi sifatida ish boshlagan Enter Engineering (Singapur) to‘la huquqli EPC-pudratchisiga (kalit bilan topshiradigan) aylandi, deyiladi kompaniya veb-saytida. Sakkiz yil ichida u 2,5 milliard dollarlik 30 dan ortiq sanoat va fuqarolik qurilishini amalga oshirdi. Ular orasida — Gazni qayta ishlash zavodini qurishni o‘z ichiga olgan Qandim konini kompleks o‘zlashtirish loyihalari, sintetik suyuq yoqilg‘i ishlab chiqarish bo‘yicha GTL zavodi, Humo Arena majmuasi, Zangiota viloyatidagi yuqumli kasalliklar shifoxonasi, Samarqanddagi turistik markaz va boshqalar.

Baxtiyor Fazilov kompaniya direktorlar kengashi raisi hisoblanadi. Enter Engineering kompaniyasidagi ulushlarning 51 foizi unga tegishli bo‘lgan Kiprda joylashgan Klintworth Investments kompaniyasiga tegishli. 2019 yil kuzida Energy Intelligence Rossiyaning «Gazprombanki» Kiprdagi sho‘ba korxonasi Gaudanio Holdings tomonidan nazorat qilinadigan kompaniyadagi ulushini 49 foizdan 19 foizga kamaytirgani haqida xabar berdi. 30% Kiprning yakuniy benefitsiari noma’lum bo‘lgan Laboreno Limited yuridik shaxsi egaligiga o‘tdi.

Ko‘lda restoran majmuasini qurish rejalashtirilgan edi

Sobiq ko‘lning butun hududini o‘rab turgan devorda yana bir obyekt pasportini ko‘rish mumkin.

Unda 2020 yil 1 fevraldan boshlab bu yerda kuzatuv minorasi bo‘lgan Light House restoran majmuasi qurilishi olib borilishi ko‘rsatilgan. Buyurtmachi va quruvchi sifatida Akadem Food, bosh loyihalovchi sifatida esa Teca Generate kompaniyasi ko‘rsatilgan.

Qurilish 2021 yil 25 yanvarda yakunlanishi kerak edi. Biroq loyihada ishtirok etuvchi kompaniya vakili dastlabki rejalar bekor qilinishini e’lon qildi. «Gazeta.uz» Akadem Food bilan bog‘lana olmadi.

Korxonalar va tashkilotlarning yagona davlat registri (KTYADR) ma’lumotlariga ko‘ra, 2004 yil sentabr oyida ro‘yxatdan o‘tgan Akadem Food (asosiy faoliyati restoran va oziq-ovqat yetkazib berish xizmatlari) asoschisi Narzullayev Daler Sanatovichdir. Ushbu kompaniya Pasado restoranini ham boshqaradi.

Toshkent shahar hokimligi «Gazeta.uz»ga ko‘l joylashgan hudud shahar hokimligi yurisdiksiyasidan tashqarida ekanini ma’lum qildi.

Foto: Shuxrat Latipov / «Gazeta.uz».

Foto: centralasia-adventures.com.

Tahririyat loyihaga oid hujjat va loyiha tafsilotlari to‘g‘risida Vazirlar Mahkamasi matbuot xizmatiga so‘rov yubordi.